Beata. B. Kłopotek Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwo Środowiska

1. Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 – zapobieganie powstawaniu odpadów Seminarium dotyczące implementacji nowej dyrektywy ramowej o odpadach (2008/98/WE) Warszawa, 18 lutego 2011 r. Beata. B. Kłopotek Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwo Środowiska

2. Z dyrektywy 2006/12/WE o odpadach, jak i zastępującej ją dyrektywy 2008/98/WE o odpadach (tzw. dyrektywy ramowej o odpadach), wynika obowiązek przygotowania co najmniej jednego planu gospodarki odpadami obejmującego terytorium całego kraju. Zgodnie z art. 14 ust. 14 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 i Nr 203, poz. 1351) krajowy plan gospodarki odpadami powinien zostać aktualizowany nie rzadziej niż co 4 lata. Podstawa prawna 2

3. Krajowy plan gospodarki odpadami 2010 (Kpgo 2010) został uchwalony dnia 29 grudnia 2006 r., w związku z tym w 2010 r. minął termin jego aktualizacji. W dniu 24 grudnia 2010 r. został przyjęty przez Radę Ministrów uchwałą Nr 217 (M. P. Nr 101, poz. 1183) Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 (Kpgo 2014) stanowiący aktualizację Kpgo 2010. Podstawa prawna cd. 3

4. Informacje ogólne Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 został opracowany zgodnie z nową dyrektywą ramową. Plan obejmuje pełny zakres zadań koniecznych do zapewnienia zintegrowanej gospodarki odpadami w kraju w sposób zapewniający ochronę środowiska, uwzględniając obecne i przyszłe możliwości i uwarunkowania ekonomiczne oraz poziom technologiczny istniejącej infrastruktury.

5. Plan dotyczy odpadów powstających w kraju, a w szczególności: odpadów komunalnych, w tym odpadów ulegających biodegradacji, odpadów niebezpiecznych, w tym odpadów olejowych, odpadów medycznych i weterynaryjnych, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, pojazdów wycofanych z eksploatacji, odpadów zawierających PCB i azbest, odpadów pozostałych, w tym odpadów opakowaniowych, komunalnych osadów ściekowych, odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej, odpadów z wybranych gałęzi gospodarki, których zagospodarowania stwarza problemy, odpadów ulegających biodegradacji innych niż komunalne, a także odpadów przywożonych na teren kraju. Informacje ogólne cd. 5

6. Informacje ogólne cd. Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 zawiera: • program zapobiegania powstawaniu odpadów, w odniesieniu do poszczególnych typów odpadów, którego obowiązek opracowania wynika z art. 29 nowej dyrektywy ramowej, • strategię redukcji składowania odpadów ulegających biodegradacji, przygotowaną na podstawie art. 5 dyrektywy 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów, • plan gospodarki odpadami opakowaniowymi wynikający z art. 14 dyrektywy 94/62/WE z 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych.

7. Kpgo 2014 zawiera następujące rozdziały: Wprowadzenie, Analiza stanu gospodarki odpadami (podział na odpady komunalne, odpady niebezpieczne i odpady pozostałe), Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami, Przyjęte cele w gospodarce odpadami, Kierunki działań w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów i kształtowania systemu gospodarki odpadami, Harmonogram i sposób finansowania realizacji zadań, Informacja o prognozie oddziaływania na środowisko, Sposób monitoringu i oceny wdrażania planu, Streszczenie. Układ Kpgo 2014

8. Plan bazuje na hierarchii postępowania z odpadami i obejmuje: opis aktualnego stanu gospodarki odpadami w kraju, zawierający informacje dotyczące: zapobiegania powstawaniu odpadów, rodzajów, źródeł powstawania, ilości i jakości wytwarzanych odpadów, obowiązujący system gospodarowania poszczególnymi rodzajami odpadów, rozmieszczenia istniejących instalacji do zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, identyfikacji problemów w zakresie gospodarowania odpadami; Stan aktualny 8

9. Prognozowane zmiany • prognozę zmian w zakresie wytwarzaniaoraz rozwiązań organizacyjnych i techniczno-technologicznych gospodarowania odpadami zawierającą m.in.: - prognozę wytwarzania poszczególnych grup odpadów, - przewidywane zmiany systemu gospodarki odpadami komunalnymi poprzez przejęcie przez gminy obowiązków właścicieli nieruchomości w zakresie odbierania odpadów komunalnych, - projektowaną budowę regionalnych zakładów zagospodarowania odpadów komunalnych,

10. cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich osiągania - m.in.: - osiągnięcie wynikających z dyrektyw poziomów zbierania, odzysku i recyklingu poszczególnych grup odpadów, - zmniejszenie ilości składowanych odpadów komunalnych, w tym odpadów ulegających biodegradacji, - przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu określonych frakcji odpadów, przynajmniej takich jak papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych na poziomie min. 50% ich masy do 2020 r.; Cele 10

11. Kierunki działań • kierunki działań w zakresie kształtowania systemu gospodarki odpadami - m.in.: - prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania odpadów dla umożliwienia ich recyklingu, - zapewnienie odpowiedniej przepustowości instalacji do zagospodarowania odpadów, - wzrost zastosowania zarówno biologicznych, jak i termicznych metod przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych, - zapewnienie funkcjonowania składowisk ponadgminnych, - promowanie uwzględniania w fazie projektowej danego przedsięwzięcia wykorzystania odpadów, np. zastosowania popiołów i żużli do produkcji cementu, betonu i kruszyw; 11

12. Kierunki działań - utworzenie i zapewnienie funkcjonowania zakładów zagospodarowania odpadów komunalnych Plan wyznacza ramy dla tworzenia zakładów zagospodarowania odpadów (zzo) obejmujących regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych o przepustowości wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego minimum przez 150 tys. mieszkańców, spełniające w zakresie technicznym kryteria najlepszej dostępnej techniki. W przypadku aglomeracji lub regionów obejmujących powyżej 300 tys. mieszkańców preferowaną metodą zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych jest ich termiczne przekształcanie. Natomiast mechaniczno-biologiczne przetwarzanie odpadów jest metodą preferowaną w regionach powyżej 150 tys. Mg; 12

13. kierunki działań w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów - m.in.: - wspieranie wprowadzania niskoodpadowych technologii produkcji oraz zapewniających wykorzystanie możliwie wszystkich składników stosowanych surowców, - promowanie zarządzania środowiskowego, - rozwój czystych technologii, - intensywna edukacja ekologiczna promująca zapobieganie powstawaniu odpadów; Kierunki działań 13

14. Finansowanie i monitoring • instrumenty finansowe służące realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami, zawierające następujące elementy: - wskazanie źródeł finansowania planowanych działań, - harmonogram rzeczowo-finansowy planowanych działań zmierzających do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego gospodarowania nimi; • system monitoringu i sposób oceny realizacji założonych celów w zakresie gospodarki odpadami, w odniesieniu do celów w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów obejmuje następujące wskaźniki: - ilości wytworzonych odpadów (m.in. odpady ogółem, odpady komunalne, odpady niebezpieczne), - ilość wprowadzonych na rynek produktów (np. opakowań, opon, sprzętu elektrycznego i elektronicznego); 14

15. Zapobieganie powstawaniu odpadów Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 wskazuje i ocenia mechanizmy umożliwiające zapobieganie powstawaniu odpadóww Polsce, które: • mogą mieć wpływ na warunki ramowe związane z wytwarzaniem odpadów np.: • promocja badań naukowych, 2. mogą mieć wpływ na fazę projektu, produkcji i dystrybucji np.: • wprowadzanie niskoodpadowych technologii produkcji zapewniających wykorzystywanie możliwie wszystkich składników stosowanych surowców; - wdrażanie eko-innowacji opartych na zasadzie „od kołyski do kołyski” (from cradle to cradle) stanowiących podstawy tzw. „gospodarki recyrkulacyjnej” - przedsiębiorcy zarówno przed rozpoczęciem nowej działalności, rozbudową lub zmianą działalności dotychczasowej, powinni przeprowadzać analizę możliwości zapobiegania powstawaniu odpadów (jednocześnie Kpgo 2014 uprawnia przedsiębiorców stosujących wytyczne planu do zamieszczania tych informacji w swoich dokumentach),

16. - ocena cyklu życia (LCA – Life cycle Assessment) – technika zarządzania środowiskowego, której głównym założeniem jest dążenie do uwzględniania wszystkich czynników, które mogą potencjalnie mieć wpływ na środowisko, a związane są z danym produktem, - rozszerzona odpowiedzialność producenta za wprowadzany na rynek produkt – obowiązanie przedsiębiorcy do uzyskania odpowiedniego poziomu selektywnego zbierania odpadów oraz poziomów odzysku i recyklingu np. zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, włączenie kryterium projektowania ekologicznego w rozwój nowych produktów – produkcja dóbr, które będą generować jak najmniej odpadów w fazie ich użytkowania przez konsumentów; Zapobieganie powstawaniu odpadów cd. 16

17. 3. mogą mieć wpływ na fazę konsumpcji i użytkowania np.: - kampanie informacyjno - edukacyjne mające na celu kształtowanie właściwych i świadomych postaw konsumenckich, zielone zamówienia publiczne, w ramach których podmioty publiczne włączają kryteria i wymagania środowiskowe do procesu zakupów i poszukują rozwiązań ograniczających negatywny wpływ produktów/usług na środowisko, - oznakowanie ekologiczne. Zapobieganie powstawaniu odpadów cd. 17

18. Co nowego? Nowe inicjatywy w gospodarce odpadami - Sieć organów zarządzania środowiskowego: Partnerstwo „Środowisko dla Rozwoju” – Grupa robocza: Gospodarka odpadami; - Forum „Dobre praktyki w gospodarce odpadami”. 18

19. Dziękuję za uwagę!