Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA

1. Projekt „ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Prezentacja jest dystrybuowana bezpłatnie

2. Nazwa szkoły: • ID grupy: • Kompetencja: • Temat: • Semestr: • Opiekun: Zespół Szkół Miejskich nr1 Publiczne Gimnazjum nr 1 w Grajewie 96/26_MP_G2 matematyczno – przyrodnicza Komórka i jej centrum dowodzenia zmianą, DNA I roku szkolnego 2011/2012 Mariola Jasińska

3. Komórka i jej centrum dowodzenia zmianą, DNA CELE PROJEKTU: • Poznanie struktury i funkcjonowania komórki roślinnej, zwierzęcej, bakteryjnej oraz nabywanie umiejętności opisu i obserwacji procesów biologicznych zachodzących w tych komórkach. • Zgromadzenie informacji dotyczących budowy kwasów nukleinowych, dziedziczenia cech u człowieka. • Poznanie procesów podziału komórki: mitozy i mejozy oraz sporządzenie preparatów mikroskopowych jak i dokonanie obserwacji mikroskopowej. • Poznanie chorób genowych i chromosomowych człowieka jak i przyczyn ich powstawania. • Wyszukanie współzależności między wiekiem matki a częstotliwością pojawienia się Zespołu Downa u dziecka. • Konstruowanie krzyżówek genetycznych. • Odkrywanie kierunku przebiegu osmozy w zależności od stężenia substancji.

4. Poziomy organizacji życia czyli, hierarchia struktur o malejącej organizacji.

5. Budowa organizmu jednokomórkowego Chcesz wiedzieć więcej? KLIKNIJ!

6. Porównanie budowy komórek różnych organizmów

7. Budowa organizmu zwierzęcego Obserwacje mikroskopowe oraz zrzut ekranowy: Adrianna Krepsztul Chcesz wiedzieć więcej? KLIKNIJ!

8. Budowa i funkcjonowanie organizmu roślinnego na przykładzie rośliny okrytonasiennej • KWIAT • Służy do rozmnażania płciowego • OWOC • Chroni nasiona • Ułatwia rozsiewanie • LIŚĆ • Wytwarzanie substancji odżywczych na drodze fotosyntezy • Miejsce wymiany gazowej • Miejsce transpiracji • Zapewnia transport wody i soli mineralnych dzięki sile ssącej • ŁODYGA • Stanowi rusztowanie • Umożliwia dwukierunkowy przepływ substancji • Może służyć do rozmnażania bezpłciowego • KORZEŃ • Utrzymywanie rośliny w podłożu • Pobieranie wody i soli mineralnych z gleby Wiem więcej… Kliknij!

9. Budowa komórki roślinnej ściana komórkowa wakuola błona komórkowa cytoplazma jądro komórkowe mitochondrium aparat Golgiego Wiem więcej ... chloroplast Schemat zaczerpnięty ze strony: www.e-biotechnologia.pl

10. Gdzie w komórce znajduje się materiał genetyczny? Jądro komórkowe zawiera materiał genetyczny który, ma postać długich, cienkich włókienek, jest to chromatyna, zbudowana z DNA oraz białek(histonów). Jeżeli komórka wchodzi w fazę podziałów, cząsteczki DNA spiralizują się tworząc chromosomy.

11. Kwasy nukleinowe DNA – kwas deoksyrybonukleinowy RNA – kwas rybonukleinowy Występuje w chromosomach , w jądrze komórkowym i pełni rolę nośnika informacji genetycznej organizmów żywych. DNA składa się z nukleotydów . Każdy nukleotyd zbudowany jest z cukru deoksyrobozy , reszty kwasu fosforanowego oraz jednej z czterech zasad azotowych: adeniny (A), tyminy (T), guaniny (G) lub cytozyny (C). DNA ma budowę prawoskrętnej podwójnej helisy. Zasady skierowane są do wnętrza i tworzą pary zasad połączone według wzoru: A-T ; G-C Występują w jądrze komórkowym i cytoplazmie. Podstawowe kwasy rybonukleinowe to: informacyjne RNA (mRNA) rybosomalne RNA (rRNA) transportujące RNA (tRNA)

12. Kwasy nukleinowe - porównanie Szablon DNA oraz instrukcją izolacji DNA zostały pobrane ze strony: www.biocen.edu.pl

13. „Oko w oko” z DNA Film wraz z instrukcją z doświadczenia: Izolacja DNA znajduje się pod podanym adresem internetowym http://www.youtube.com/watch?v=PZ9owbtqH7Y Uczniowie zostali pogrupowani w 3 zespoły pracujące na różnych materiałach

14. Podziały komórkowe Źródło: Wyd. Operon

15. Mitoza Profaza – spiralizacja i kondensacja nici chromatynowych, wyodrębnienie się chromosomów, zanik otoczki jądrowej. Metafaza – chromosomy układają się centromerami w płaszczyźnie równikowej. Anafaza – podział centromerów oraz wędrówka chromatyd siostrzanych do przeciwległych biegunów komórki. Telofaza – zespoły chromosomów otaczają się otoczką, ulegają despiralizacji.

16. Sporządzanie preparatów mikroskopowych oraz obserwacje mikroskopowe mitozy • Instrukcja z mikroskopowania: Obserwacja mitozy, podziału komórek roślinnych • Przebieg: • Umieść nad zlewką z wodą czosnek lub cebulę tak, by „piętka” dotykała się do powierzchni wody. • Należy odciąć korzonki dł. ok. 2 cm i włożyć do alkoholu etylowego. • Odetnij 1mm warstwy stożka, ułóż na szkiełku podstawowym przy kropli barwnika. • Delikatnie przykryj i naciśnij watką szkiełko nakrywkowe. Możesz zabezpieczyć preparat przed wyschnięciem: po bokach szkiełka nakrywkowego wazeliną lub bezbarwnym lakierem do paznokci. • Obserwuj podział komórek korzystając z preparatu świeżego lub trwałego.

17. Sporządzanie preparatów mikroskopowych oraz obserwacje mikroskopowe mitozy

18. Procesy genetyczne związane z dziedziczeniem cech Replikacja Biosynteza białka Kodowanie

19. Replikacja TO PROCES POWIELANIA CZĄSTECZKI DNA. ROZPOCZYNA SIĘ OD ROZPLECENIA PODWÓJNEJ HELISY. NASTĘPNIE DO KAZDEJNICI DNA Z WOLNYCH NUKLEOTYDÓW DOBUDOWYWANA JEST NOWA NIĆ. PO REPLIKACJI PRZED SAMYM PODZIAŁEM PODWOJONA CHROMATYNA ZWIJA SIĘ W CHROMOSOMY. KAŻDY TAKI CHROMOSOM SKŁADA SIĘ Z CHROMATYD SIOSTRZANYCH. Źródło: Vademecum wyd.Operon

20. Biosynteza białka transkrypcja Wszystkie organizmy dysponują mechanizmem umożliwiającym realizację informacji genetycznej. Odbywa się ona w dwóch etapach. W pierwszym – informacja jest przepisywana z DNA na mRNA, a w drugim – na podstawie kolejności nukleotydów mRNA włączane są odpowiednie aminokwasy i powstaje białko. translacja Źródło: Świat biologii2 wyd. Nowa Era

21. Kod genetyczny • W przyrodzie funkcjonuje uniwersalny system przyporządkowujący sekwencję (kolejność) ułożenia zasad w DNA i RNA sekwencji ułożenia aminokwasów w białku. • Trójkowy • Bezprzecinkowy • Niezachodzacy • Uniwersalny Zadanie • Odczytaj zaszyfrowaną w DNA kolejność aminokwasów budujących fragment kolagenu. AGTGGTCCCAGAGGGCTC Źródło: Świat biologii2 wyd. Nowa Era

22. Krzyżówki genetyczne • W pewnej rodzinie matka ma grupę krwi RH(-) natomiast ojciec jest heterozygotą pod względem antygenu D wchodzącego w skład czynnika Rh. Określ jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia w tej rodzinie dziecka z grupa krwi Rh(+). Gen: czynnik Rh D- OBECNY CZYNNIK Rh(+) d- brak czynnika Rh (-) DD- Rh(+) Dd- Rh (+) dd- Rh(-) Odpowiedź : Prawdopodobieństwo urodzenia się dziecka z grupą krwi Rh(+) wynosi: 50%

23. Krzyżówki genetyczne • Określ prawdopodobieństwo wystąpienia grupy Rh(-) u dzieci tej pary (zadanie poprzednie), zakładając, że rodzice mają grupę Rh(+) i są heterozygotami. Odpowiedź: Prawdopodobieństwo wystąpienia grupy krwi Rh(-) u dzieci tej pary wynosi 25%

24. Krzyżówki genetyczne • Wiedząc że matka ma grupę krwi A i genotyp IAi, a ojciec grupę krwi B i genotyp IBi. Określ jaką grupę krwi mogą mieć ich dzieci? P: IAi x IBi G: IA oraz i oraz IB oraz i Odpowiedź: Ich dzieci mogą mieć grupy krwi AB;A;B; 0. Zadania opracowały: Natalia Borawska, Ewelina Zamojska, Monika Brzósko

25. mutacja nagła, trwała, dziedziczna zmiana w materiale genetycznym, DNA MUTAGEN – czynnik wywołujący mutację. Promieniowanie UV Promieniowanie jonizujące (X, gamma) Promieniowanie radioaktywne Wysoka temperatura Węglowodory np. benzopiren Analogi zasad np. bromouracyl Kwas azotowy (III) Nadtlenek wodoru Iperyt Opracowali: Katarzyna Smolińska, Mateusz Groszyk Źródło: Vademecum wyd. Operon

26. Opracowali: Anna Choynowska, Klaudia Duchnowska, Paulina Borawska, Marcin Tarnacki

27. Choroby dziedziczne człowieka wywołane: Mutacjami genowymi Mutacjami chromosomowymi Fenyloketonuria Albinizm Mukowiscydoza Anemia sierpowata Pląsawica Huntingtona Hemofilia Daltonizm Dystrofia mięśniowa Zespół kociego krzyku Zespół Downa Zespół Turnera XO Zespół KlinefelteraXXY Źródło: Świat biologii2 wyd. Nowa Era

28. 1.Problem badawczy: Zależność występowania chorób genetycznych (Zespołu Downa) od wieku matki. 2.Hipoteza: Im starsza matka tym większe prawdopodobieństwo występowania choroby Zespołu Downa. 3.Dane statystyczne: *Źródło: Na podst. Snijders RJM, Sundberg K, Holzgreve W, Henry G, Nicolaides KH: Maternal age and gestation-specific risk for trisomy 21. UltrasoundObstetGynecol 1999;13:167-170 Opracowały: Adrianna Krepsztul, Daria Sztolsztejner 4.Hipoteza: Na podstawie danych z tabeli wynika, że wzięta przez nas hipoteza potwierdza się. 5.Wniosek: Kobiety w starszym wieku po zajściu w ciążę są znacznie bardziej narażone na występowaniechorób wrodzonych u ich płodu. Do wykrycia chorób genetycznych stosuje się badaniaprenatalne (badania płodu przeprowadzone w okresie rozwoju wewnątrzmacicznego). Zadaniem badań prenatalnych jest wykrycie chorób wrodzonych i genetycznych takich jakZespół Downa, wady cewy nerwowej, nieprawidłowości chromosomów.

29. Problem badawczy: Badanie kierunku przebiegu osmozy w zależności od stężenia środowiska roztworu Hipoteza: Woda wędruje w kierunku środowiska o wyższym stężeniu Przebieg: Do dwóch zlewek z wodą wsypać kolejno jedną oraz cztery łyżki soli a następnie wymieszać. Obrane i pokrojone 3 porcje ziemniaków wrzucić do prób badawczych oraz ustawić próbę kontrolną z czystą wodą. Obserwować zmiany. próba kontrolna próby badawcze masa substancji – 5g masa roztworu – 200g C%= ms/mr * 100% C%= 5g/200g*100% = 2.5% masa substancji – 20g masa roztworu – 200g C%= ms/mr * 100% C%= 20g/200g* 100%= 10%

30. Obserwacje: W próbie o najwyższym stężeniu soli, plasterki ziemniaka zwiotczały, stały się miękkie Hipoteza jest prawdziwa Wniosek: Osmoza polega na przenikaniu roztworu o stężeniu mniejszym do roztworu o stężeniu większym. Komórki ziemniaka pozbywając się wody utraciły turgor

31. Doświadczenie wykonano w poprzednim semestrze OSMOZA • Cel: Badanie biernych ruchów wody przez błonę półprzepuszczalną (komórkową) w zależności od stężenia środowiska. • Przebieg: Do ogórków dodajemy sól, zaś do rodzynki moczymy w wodnym roztworze cukru. Zostawiamy na 15 – 20 minut. • Obserwacje: Na powierzchni ogórka pojawiła się woda a plasterki stały się miękkie i wiotkie, rodzynki napęczniały. Obserwujemy ruch wody z komórek ogórka i do komórek winogron. • Wniosek: Woda posiada zdolność swobodnego ruchu między komórką a środowiskiem, który nazywamy osmozą. Woda przemieści się w kierunku do środowiska o wyższym stężeniu, w celu wyrównania stężeń po obu stronach błony. PRZED PO Badanie oraz opracowanie wyników: Radek Szklarzewski, Daria Sztolsztejner, Rafał Fajfer, Natalia Borawska

32. Uczniowie grupy projektowej 96/26_MP_G2 DZIĘKUJĄ ZA UWAGĘ Komórka i jej centrum dowodzenia zmianą, DNA • BIBLIOGRAFIA: • „Świat biologii 2” wyd. Nowa Era • „Vademecum gimnazjalisty” • „Chemia Nowej Ery cz.1” • Czasopisma: „Biologia w szkole” • Strony internetowe: Wikipedia, Biocen,WPN

33. Projekt „ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Prezentacja jest dystrybuowana bezpłatnie