Adolescentie aan het begin van de 21ste eeuw

1. Adolescentie aan het begin van de 21ste eeuw Prof. Dr. Wim Meeus Onderzoeksgroep Adolescentie Universiteit Utrecht Lezing op Studium Generale Universiteit Maastricht, 18-10-2007

2. Deze lezing… • Adolescentie als historisch fenomeen • Jongeren als buitenstaanders • Fasen in de adolescentie • Identiteit • Ouders en vrienden • De invloed van ouders • Een cumulatief risicomodel • Normen en waarden

3. De adolescentie als sociale uitvinding • School duurt in 2000 6,5 jaar langer • Jeugdcultuur begint in 2000 7 jaar eerder • Periode van relatievorming duurt in 2000 7,5 jaar langer • Daarnaast: • gezinsverdunning, 2 kinderen per gezin • toename gezinsbudget, dus toename budget per kind • toename van jeugdmarkt als effect van langere opleiding, • gezinsverdunning en verlenging jeugdcultuur

4. Jongeren en maatschappij: gevestigden en buitenstaanders • jongeren zijn altijd bereid iets nieuws te beginnen • een omgekeerd generatieconflict: jongeren niet altijd welkom • actiebereidheid en ervaren discriminatie: een explosief • mengsel: banlieus en bijv. Kanaleneiland Utrecht

5. Fasen in de adolescentie • vroege adolescentie: 12-14, puberteit • midden adolescentie: 15-17, uitgaan en peers • late adolescentie: 18-20, tertiair onderwijs (werk) • post adolescentie: 21-23, werk (tertiair onderwijs)

6. De moeilijke adolescentie

7. Terecht ? Criminaliteit ? Ja en nee dus!

8. Identiteitsontwikkeling: Processen Twee processen: commitments aangaan en exploratie van alternatieven (gesimuleerde data) Identiteit wordt sterker en meer zeker in loop van adolescentie

9. Identiteitsstatussen A = 30% M = 20% F = 25% D = 25% A stijgt met Leeftijd 2 keer meer M bij allochtonen

10. Opvoedingsdoelen van ouders Zelfstandig worden is de opgave!

11. Relaties in de adolescentie I, Ouders Dus: minder macht van ouders, meer gelijkheid en minder conflicten

12. Relaties in de adolescentie II, Ouders en vrienden Ouders blijven belangrijk tot in de late adolescentie!

13. Relaties in de adolescentie III, conflicten met ouders en vrienden Meeste conflicten met moeder, maar ook meeste steun

14. Ouderlijke regels en alcohol Als ouders strenge regels hanteren voor drinken is de kans 4 tot 5 keer groter dat jongeren niet gaan drinken

15. Effecten van echtscheiding

16. Samenvattend I • Relaties tussen ouders en kinderen veranderen van • karakter: van autoriteitsrelaties naar gelijkheidsrelaties • Dat strookt ook met de ouderlijke wens tot zelfstandigheid van kinderen! • Vrienden worden in de loop van de adolescentie even • belangrijk: jongeren gaan met vrienden voorzichtiger om. • 4. Ouders hebben invloed: zowel ten goede als ten kwade

17. Samenvattend IISeparatie-individuatie als fundamenteel proces In de loop van de adolescentie wordt de relatie met de ouders minder belangrijk voor welbevinden, en identiteit belangrijker

18. Wanneer gaat het fout? Een cumulatief risicomodel

19. Normen en waarden • Ouders bevorderen zelfstandigheid en een sociale opstelling • in relaties • Op zich is dat functioneel in modern Nederland • Maar het maakt ook assertieve, hedonistische en egocentrische burgers. • zowel naar de overheid (zij moeten ‘het’voor mij regelen), • en geringe betrokkenheid bij anderen • In het onderwijs is deze assertieve opstelling van jongeren • inmiddels te ver doorgeschoten • Op straat en in de wijk is de geringe betrokkenheid bij anderen - lees extreme non-interventie- inmiddels ook te ver doorgeschoten.

20. Afsluiting • De huidige adolescentie is een sociale uitvinding • Jongeren als dubbele buitenstaanders: vernieuwing en marginalisering • De lastige adolescentie: veel verandering • De ouderlijke eis tot zelfstandigheid en de adolescente eis tot gelijkheid • Conflicten en warmte gaan samen (vaak) • Separatie-individuatie als fundamenteel proces • Meestal verloopt de ontwikkeling goed, niet bij een stapeling van risicofactoren • Het risico van de moderne opvoeding: de assertieve, hedonistische en egocentrische adolescent (en volwassene)