Kartoteka wzorcowa Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej w Bibliotece Narodowej

1. Kartoteka wzorcowa Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej w Bibliotece Narodowej Jolanta Hys Joanna Kwiatkowska Warsztaty UKD, 11 maja 2012

2. Prezentacja kartoteki wzorcowej UKD online • Struktura kartoteki wzorcowej UKD • Indeks UKD w Millennium • Propozycja dodania do struktury kartoteki wzorcowej UKD pola 856 Lokalizacja i dostęp do elektronicznych dokumentów zdalnych

3. Kartoteka wzorcowa UKD online • W listopadzie 2011 r. udostępniono w Internecie kartotekę wzorcową Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej. • Kartoteka UKD została przygotowana przez Pracownię UKD w Instytucie Bibliograficznym Biblioteki Narodowej. Nad stroną techniczną czuwał Zakład Technologii Informatycznych BN. http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/KHW/makwww.exe?BM=3 • Baza udostępniona online jest aktualizowana co miesiąc.

6. Kartoteka wzorcowa UKD online • Baza oparta jest na tablicach Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna: publikacja nr UDC-P058 autoryzowana przez Konsorcjum UKD nr licencji UDC-2005/06. Wydanie skrócone dla bieżącej bibliografii narodowej i bibliotek publicznych. • Do kartoteki UKD wprowadzono symbole z tablic skróconych: – 5.300 symboli głównych - 20 poddziałów wspólnych formy

7. Kartoteka wzorcowa UKD online

8. Kartoteka wzorcowa UKD online • Kartoteka UKD prezentuje symbole UKD budowane zgodnie z przyjętą w Bibliotece Narodowej metodą zapisu pionowego symboli UKD. • Zapis pionowy symboli UKD jest stosowany w „Przewodniku Bibliograficznym” od 2011 r. • W zapisie pionowym każdy symbol UKD stanowiący w kartotece osobną jednostkę zapisu stanowi wejście do indeksu.

9. Kartoteka wzorcowa UKD online • Kartoteka wzorcowa UKD jest kontrolowana przez Pracownię Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej. Oznacza to, że wszystkie symbole wprowadzone do rekordu bibliograficznego „Przewodnika Bibliograficznego” i zapisane w polu 080 mają odwzorowanie w rekordach wzorcowych. • Kartoteka UKD nie jest automatycznie powiązana z rekordami bibliograficznymi. Stanowi rodzaj słownika UKD zbudowanego zgodnie z metodą zapisu pionowego.

10. Kartoteka wzorcowa UKD online • Stworzona w Bibliotece Narodowej kartoteka wzorcowa UKD zawiera: - poddziały wspólne formy z tablic UDC-P058, - symbole proste, rozwinięte i złożone z tablic UDC-P058, - symbole rozwinięte i złożone spoza tablic skróconych UDC-P058 stworzone zgodnie z przyjętą metodą zapisu pionowego, - hasła indeksowe do symboli UKD, - noty stosowania, - instrukcje dalszego podziału i łączenia symboli z przykładami.

11. Kartoteka wzorcowa UKD online • Udostępnioną bazę można przeszukiwać przez trzy indeksy: - termin indeksowy - symbol UKD - tropy http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/KHW/makwww.exe?BM=3

12. Kartoteka wzorcowa UKD online Przygotowana w BN kartoteka wzorcowa UKD zapewnia wyszukiwanie: • przez symbol UKD umieszczony odpowiednio w polach: 153 Symbol UKD; 453 Symbol odrzucony; 553 Tropy. • z pomocą wyrażeń języka naturalnego, tj. indeksu terminów (haseł indeksowych umieszczonych w polu 753) oraz wybranych słów z rekordu wzorcowego.

13. Kartoteka wzorcowa UKD online Indeks przedmiotowy wymienia w układzie alfabetycznym zarówno: • wyrażenia występujące w odpowiednikach słownych symboli UKD, • ich synonimy lub wyrażenia bliskoznaczne, • inwersyjne zapisy haseł wielowyrazowych, co pozwala odnaleźć je pod każdym tzw. znaczącym elementem składowym hasła.

14. Kartoteka wzorcowa UKD online Rekordy wzorcowe prezentowane są na dwa sposoby. • W pierwszym sposobie prezentowane są następujące etykiety: Symbol UKD Nie używaj (symbol UKD odrzucony) Trop UKD Uwaga (nota stosowania) Hasło (termin indeksowy) Rozbudowa (instrukcja rozbudowy wraz z przykładami) • W drugim sposobie prezentowane są etykiety pól i podpól formatu MARC21 Format for Classification Data.

15. Kartoteka wzorcowa UKD online • W indeksie terminów znajdują się: - terminy jednowyrazowe, np. Filozofia, - terminy wielowyrazowe, np. Prawo lokalowe, - terminy z określnikami, np. Demografia – Polska, - terminy odsyłające do instrukcji dalszego podziału, umieszczonej w polu 761 (Rozbudowa), np.: Biblia dla dzieci zobacz rozbudowę 27-235/-236 http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/KHW/makwww.exe?BM=3

16. Pole 761Instrukcje dalszego podziału i łączenia symboli $i Tekst objaśniający $e Przykłady symboli np. 761 $i Poddział .038 dodawany jest do odpowiednich symboli z działów 72/76, np. $e 75.038 Abstrakcjonizm - malarstwo

17. Pole 761Instrukcje dalszego podziału i łączenia symboli 153$a 75.038 $j Malarstwo abstrakcyjne 753$a Abstrakcjonizm - malarstwo 753 $a Malarstwo abstrakcyjne

18. Pole 761Instrukcje dalszego podziału i łączenia symboli $i Tekst objaśniający $e Przykłady symboli np. 761 $e Konflikt palestyńsko-izraelski: 94(569.4-076)"19" oraz 94(569.4-076)"20"

19. Pole 761Instrukcje dalszego podziału i łączenia symboli Symbol UKD 94(569.4-076)"19" Historia terytoriów spornych Izraela i Palestyny 20 wieku Hasło Gaza, strefa - historia - 20 w. Hasło Historia Izraela - terytoria sporne - 20 w. Hasło Historia Palestyny - terytoria sporne - 20 w. Hasło Izrael - terytoria sporne - historia - 20 w. Hasło Palestyna - terytoria sporne - historia - 20 w. Hasło Strefa Gazy - historia - 20 w. Hasło Zachodni Brzeg Jordanu - historia - 20 w. Rozbudowa Konflikt palestyńsko-izraelski: 94(569.4-076)"19" oraz 94(569.4-076)"20"

20. Pole 761 Instrukcje dalszego podziału i łączenia symboli 153 $a 94(569.4-076)"19" $j Historia terytoriów spornych Izraela i Palestyny 20 wieku 753 $a Gaza, strefa - historia - 20 w. 753 $a Historia Izraela - terytoria sporne - 20 w. 753 $a Historia Palestyny - terytoria sporne - 20 w. 753 $a Izrael - terytoria sporne - historia - 20 w. 753 $a Palestyna - terytoria sporne - historia - 20 w. 753 $a Strefa Gazy - historia - 20 w. 753 $a Zachodni Brzeg Jordanu - historia - 20 w. 753 $e Konflikt palestyńsko-izraelski zobacz rozbudowę 94(569.4-076)"19" 761 $e Konflikt palestyńsko-izraelski: 94(569.4-076)"19" oraz 94(569.4-076)"20"

21. Pole 761 Instrukcje dalszego podziału i łączenia symboli 761 $e Konflikt palestyńsko-izraelski: 94(569.4-076)"19" oraz 94(569.4-076)"20" Zapisany po wyrazie „oraz" symbol UKD w rekordzie bibliograficznym umieszcza się w kolejnym polu 080, tj. Rekord bibliograficzny080 $a 94(569.4-076)"19" 080 $a 94(569.4-076)"20"

22. Termin indeksowy w kartotece wzorcowej KONFISKATA MIENIA KONFISKATA MIENIA POLSKA KONFISKATA MIENIA UNIA EUROPEJSKA KONFLIKT PALESTYŃSKO IZRAELSKI ZOBACZ ROZBUDOWĘ 94 569 4 076 19 KONFLIKT POKOLEŃ KONFLIKT POKOLEŃ BIAŁORUŚ KONFLIKT POKOLEŃ EUROPA KONFLIKT POKOLEŃ EUROPA ŚRODKOWO WSCHODNIA

23. Pole 753 podpole e – zobacz rozbudowę (etykiety MARC) 153 $a 94(569.4-076)"19" $j Historia terytoriów spornych Izraela i Palestyny 20 wieku 753 $a Gaza, strefa - historia - 20 w. 753 $a Historia Izraela - terytoria sporne - 20 w. 753 $a Historia Palestyny - terytoria sporne - 20 w. 753 $a Izrael - terytoria sporne - historia - 20 w. 753 $a Palestyna - terytoria sporne - historia - 20 w. 753 $a Strefa Gazy - historia - 20 w. 753 $a Zachodni Brzeg Jordanu - historia - 20 w. 753 $e Konflikt palestyńsko-izraelski zobacz rozbudowę 94(569.4-076)"19" 761 $e Konflikt palestyńsko-izraelski: 94(569.4-076)"19" oraz 94(569.4-076)"20"

24. Symbole w zapisie pionowym w kartotece UKD – pole 761 Przykłady symboli zapisywanych w dwóch odrębnych polach 080 Zapis pionowy – metoda http://www.bn.org.pl/dla-bibliotekarzy/ukd/aktualnosci-ukd Decyzje szczegółowe

25. Symbol główny oraz poddział formy 761 $i Albumy fotograficzne architektury klasyfikuje się symbolem 72(4/9) oraz poddziału wspólnego formy (084.1), np.: $e Album fotograficzny architektury Krakowa: 72(438) oraz (084.1) • $e Biblia dla dzieci: 27-235/-236 oraz (02.053.2)

26. Historia kultury, migracji, politykiSymbol główny oraz 008; 314.15; 32 • $i Historię kultury danego kraju (narodu) zapisuje się w dwóch polach 080 z pomocą symboli wyrażających historię kraju (narodu) i symbolu 008, np. $e Historia kultury polskiej: 94(438) oraz 008(438) 761 $e Emigracja polska we Francji w 19 w.: 94(44)"18" oraz 314.15-026.49(=162.1) 761 $e Wojna domowa w Rwandzie (od 1990 r.): 94(675.98)"19" oraz 323.27(675.98)

27. Biografie, PamiętnikiSymbol główny oraz 929 761 $e Biografie fizyków: 53 oraz 929-052 761 $i Relacje z podróży klasyfikuje się właściwym symbolem z działu 913(4/9) oraz symbolem 929-051, np.: $e Relacje z podróży po Japonii w polskiej literaturze podróżniczej 19 w.: 913(520) oraz 929-051(438)"18"

28. Symbol główny oraz 006; 061; 069 761 $e Normy ISO 14000: 502.13/.14 oraz 006.3/.8 761 $e UNESCO: 001 oraz 061.1 761 $e Muzea sztuki: 7 oraz 069

29. Symbol główny oraz kategorie osób 761 $e Inteligencja dzieci: 159.95 oraz 159.922.7 761 $e Emancypacja kobiet: 316.423 oraz 316.346.2-055.2 761 $e Stomatologia dziecięca: 616.31 oraz 616-053.2

30. Symbol główny oraz kategorie osób 761 $e Powołanie kapłańskie: 272-733 oraz 272-725 761 $e Powołanie zakonne: 272-733 oraz 272-788/-789 761 $e Duchowość zakonna: 272-788/-789 oraz 272-58

31. Zagadnienia opisywane z różnych punktów widzenia 153 $a 339.92(438-11)$j Regiony współpracy przygranicznej Polski wschodniej 753 $a Euroregion Bug - część polska • $e Euroregion Bug: 339.92(438-11) oraz 339.92(476-15) oraz 339.92(477-15) 153 $a 94(438).081"1919/1920" $j Wojna polsko-radziecka 1919-1920 roku 753 $a Wojna 1919-1920 r. polsko-radziecka - historia Polski 761 $e Wojna polsko-radziecka 1919-1920 r. (z punktu widzenia historii Polski i historii ZSRR): 94(438).081"1919/1920" oraz 94(47+57)"19"

32. Ujęcie tematu, aspekt zagadnienia 761 $e Wydatki na oświatę: 37 oraz 336.5 761 $e Rolnictwo - programy i fundusze wspólnotowe - Polska: 338.43(438) oraz 339.7(4-67) • $e Program Operacyjny Kapitał Ludzki: 331.5(438) oraz 339.7(4-67) 761 $e Markery genetyczne - botanika: 581.1 oraz 575.1.08

33. Struktura kartoteki wzorcowej UKD • Struktura kartoteki stanowi adaptację formatu dla klasyfikacji MARC 21 Format for Classification Data. http://www.loc.gov/marc/classification/eccdhome.html • Zawartość tablic skróconych UKD z bazy lokalnej MAK została umieszczona w odpowiednich polach formatu MARC 21 Format for Classification Data.

34. Struktura kartoteki wzorcowej UKD MARC LEADER008 Dane kontrolne040 Instytucja sporządzająca rekord084 Schemat klasyfikacji i wydanie153 Symbol klasyfikacji i odpowiednik słowny symbolu353 Odsyłacz uzupełniający (zob. też)453 Symbol klasyfikacji odrzucony (NU)553 Symbol klasyfikacji - Tropy (TK) i odpowiednik słowny symbolu680 Tekst objaśniający - Nota stosowania 753 Termin indeksowy 761 Tekst objaśniający - Instrukcje dalszego podziału i łączenia symboli i przykłady symboli 

35. Przykład rekordu wzorcowego – symbol rozwinięty 153$a 27-36 $j Święci 453 $a 271.2-36 453$a 272-36 680 $i Poddziału analitycznego 27-36 nie dopisuje się do symboli poszczególnych wyznań chrześcijańskich 753$a Błogosławieni 753$a Święci 761$e Duchowość św. Franciszka z Asyżu: 27-36 oraz 272-58 http://alpha.bn.org.pl/screens*pol/kartoteki_pol.html

36. Przykład rekordu wzorcowego – poddział wspólny formy 153 $a(075.2-021.64) $jPodręczniki do nauczania początkowego 753 $aPodręczniki do nauczania początkowego - poddziały wspólne 761 $iMateriał dla ucznia do nauczania początkowego (kształcenia zintegrowanego bez wyodrębnienia przedmiotów nauczania) wyrażany jest z pomocą zapisanych w dwóch polach 080 symboli 373.3.046-021.64 oraz (075.2-021.64). W edukacji wczesnoszkolnej nie wyodrębnia się języka polskiego, matematyki, przyrody, plastyki, muzyki, edukacji regionalnej, zajęć technicznych i komputerowych, np.: $ePodręcznik do języka polskiego na poziomie nauczania początkowego: 373.3.046-021.64 oraz (075.2-021.64)

37. Przykład rekordu wzorcowego – symbol złożony 153 $a 338.4:004.7 $j Gospodarka elektroniczna 553 $a 004.7 $j Komunikacja komputerowa. Sieci komputerowe 553 $a 339.3:004.738.5 $j Handel elektroniczny 753 $a E-biznes 753 $a E-gospodarka 753 $a E-usługi 753 $a Elektroniczna gospodarka 753 $a Gospodarka elektroniczna 753 $a Usługi elektroniczne

38. Indeks UKD w Millennium • W 2011 r. uruchomiono indeks UKD w Millennium. Na razie jest widoczny z poziomu interfejsu dla pracowników BN. • Zawiera on symbole zapisane zgodnie z metodą zapisu pionowego. • Obecnie indeks zawiera symbole UKD z Przewodnika Bibliograficznego za rok 2011 i 2012, częściowo za 2010 r. • Przewiduje się udostępnienie w indeksie symboli UKD za lata 2007-2010 (po przeprowadzeniu konwersji z zapisu poziomego na zapis pionowy).

39. Indeks UKD w Millennium • Indeks UKD może służyć celom statystycznym. np. częstotliwość stosowania poddziałów wspólnych formy (stan na 2 maja 2012) (075.8) – 3.084 rekordów (07) – 2.138 rekordów (084.1) – 1.070 rekordów

40. Indeks UKD w Millennium • W indeksie UKD w Millennium umieszczono również symbole UKD z: • Bibliografii Dokumentów Elektronicznych(BDE), • Bibliografii Dokumentów Kartograficznych (BDK), • Bibliografii Wydawnictw Ciągłych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł (BWC).

41. Indeks UKD w Millennium • Od 2012 stosowany jest zapis pionowy w BDE, BDK, BWC. • Symbole dla odróżnienia od symboli umieszczonych w Przewodniku Bibliograficznym są uzupełniane o odpowiednie poddziały wspólne formy: • (0.034) dla BDE, np. 33(0.034) • (084.3) dla BDK, np. 912(438)MZ(084.3) • (05) dla BWC, np. 37(05).

44. Kartoteka wzorcowa UKD – pole 856 - propozycja 856 Lokalizacja i dostęp do elektronicznych dokumentów zdalnych Pole stosujemy przy opisywaniu dokumentów elektronicznych dostępnych online lub zdigitalizowanych wersji dokumentów nieelektronicznych będących przedmiotem opisu. Polezawiera informacje potrzebne do zlokalizowania dokumentu.

45. 856 - Electronic Location and Access $3 Materials specified Part of the entity to which the field applies. $u Uniform Resource Identifier Uniform Resource Identifier (URI), which provides standard syntax for locating an object using existing Internet protocols. Field 856 is structured to allow for the creation of a URL from the concatenation of other separate 856 subfields. $z Public note Note relating to the electronic location of the source identified in the field. The note is written in a form that is adequate or intended for public display. MARC 21 Format for Classification Data: http://www.loc.gov/marc/classification/eccdhome.html

46. 856 Lokalizacja i dostęp do elektronicznychdokumentów zdalnych $3 Wyszczególnienie materiału $u Uniform Resource Identifier URI Podajemy link URI (Uniform Resource Identifier) pozwalający zlokalizować dokument elektroniczny. Najczęściej jest to URL (Uniform Resource Locator). $z Uwaga przeznaczona do użytku publicznego

47. Pole 856 – CZENAShttp://sigma.nkp.cz/F

48. Pole 856 - CZENAS

49. Pole 856 - Rekord bibliograficzny „Przewodnika Bibliograficznego” 080 $a 821.162.1-3 245 $a 45 pomysłów na powieść :|bstrony B singli 1992-1996 /|cKrzysztof Varga. 655 $a Proza polska|y20 w. 856 $u http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=38095$z Reprodukcja cyfrowa w cBN Polona

50. Pole 856 - Rekord bibliograficzny BZCz