Zaštita životne sredine u mom okruženju Na lokalitetu – opštine Subotica

1. Zaštita životne sredine u mom okruženjuNa lokalitetu – opštine Subotica Jovana Jovanov R200/11

2. UVOD • Tema ovog seminarskog rada je “Zaštita životne sredine u mom okruženju, na lokalitetu – opštine Subotica” • Materijal koji je obrađen se odnosi na područje opštine Subotica • Seminarski rad je rađen iz predmeta Zaštita životne sredine koji se sluša na II godini, na Rudarsko -geološkom fakultetu, za studijske module: rudarsko inženjerstvo, inženjerstvo nafte i gasa, inženjerstvo zaštite životne sredine i zaštite na radu.

3. Seminarski rad sadrži: • geografski položaj opštine Subotica, • moguće izvore zagađivanja zemljišta, vode i vazduha, • načine zbrinjavanja otpada, • zakonsku regulativu koja se odnosi na očuvanje životne sredine, • zaključna razmatranja o poboljšanju kvaliteta životne sredine u mom gradu

4. GEOGRAFSKI POLOŽAJ • ISTRAŽIVANOG PODRUČJA

5. Subotica (mađ. Szabadka) je najseverniji grad u Republici Srbiji, drugi po broju stanovnika u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini • Nalazi se na 10 km udaljenosti od granice Srbije sa Mađarskom • Danas grad sa okolnim opštinama ima oko 150.000 stanovnika • Subotica je zahvaljujući svom geografskom položaju, tokom vremena postala najznačajniji administrativnoupravni, industrijski, trgovački, saobraćajni i kulturni centar u Severnoj Bačkoj, • Obližnje Palićko jezero je čini i turističko-rekreativnim centrom šireg područja.

6. IZVORI ZAGAĐIVANJA ŽIVOTNE SREDINE • Industrijski razvoj Subotice, koji je pun zamah dobio u drugoj polovini 19. i početkom 20. veka, dovodi do niza promena, od kojih su najuočljivije one u sferi socijalnih odnosa ali i brze izmene urbanističke slike grada • Paralelno sa tim procesima, jačaju i uticaji kojima se menja prirodno okruženje • Sa napretkom proizvodnje, u prvom redu fabričke, industrijske, javljaće se sve veći broj negativnih posledica u prirodi • Najveći zagađivači su fabrike, saobraćaj, poljoprivreda

7. Zagađenje zemljišta Na stanje plodnog zemljišta nepovoljno uticu mnogi faktori od kojih medu najvažnije ubrajamo i sledeće: • 1. Uticaj raznih erozija (vetra, vode, sunca) • 2. Uticaj industrijskih zagađivača («Zorka» i «Azotara») • 3. Uticaj mineralnih dubriva • 4. Uticaj pesticida, prazne ambalaže • 5. Nedostatak vetrozaštitnih pojaseva • 6. Zagadivanje zemljišta ilegalnim odlaganjem otpada • 8. Upotreba mulja iz prečistača, može biti izvor zaraze od zaraznih bolesti i teških metala • 9. Uticaj saobraćaja na plodno zemljište pored autoputa i frekventnih puteva, putem izduvnih gasova • 10. Uticaj postrojenja za proizvodnju topl. energije koja za gorivo koriste ugalj ili naftne derivate (toplane, kotlovi i razne peći za grejanje).

8. Stanje zagađenog zemljišta • Analizom divljih deponija na osamdesetak mesta u Opštini ustanovljeno je da nepovoljno utiču na plodnost zemljišta i predstavljaju izvor zaraze • Upotreba većih količina fosfornih dubrivapredstavlja opasnost zbog mogućnosti unošenja teških metala (kadmijum) u plodno zemljište • Pesticidi, razni rastvarači i ambalaže koji se koriste za čuvanje i transport su veoma opasne materije koje mogu imati nepovoljan uticaj na plodnost zemljišta • Poseban problem je istorijsko zagađenje zemljišta i podzemnih voda u okolini fabrike Zorka.sadašnji zagađivači su pirit, fosforgips, otpad mineralnih đubriva i drugo

9. Zagađenje vazduha • Kvalitet vazduha se na teritoriji Subotice prati od 1996 god • Učestalost i način uzorkovanja, analitičke metode odredivanja pojedinih parametara kao i statistička obrada podataka u svemu su uskladeni sa Pravilnikom o graničnim vrednostima, metodama merenja imisije, kriterijumima za uspostavljanje mernih mesta i evidenciji podataka («Službeni glasnik RS» 54/92).

10. Zagađujuće materije u vazduhu Prosečne godišnje koncentracije SO2, čađi i NO2 u Subotici

11. Zagađenje vodenih resursa - površinske vode • Tekuće vode čine potoci: Krivaja, Cik i Kireš • Bajmočki krak Krivaje odvodi otpadne vode iz šire okoline Bajmoka, uključujući i otpadne vode naselja i privrednih objekata • Tavankutskim krakom odvode se meliorativne vode okolnog područja • Stajaće vode čine dva prirodna jezera, Palic i Ludaš, kao i akumulacija na vodotoku Krivaje. Jezero Palić zauzima površinu od oko 500 ha. Jezero Ludaš zauzima površinu od oko 300 ha. • U kanal Palić - Ludaš upušta se značajna količina upotrebljenih voda iz naselja Palić (komunalne i industrijske otpadne vode)

12. Zagađenje vodenih resursa – podzemne vode • Na odredenim delovima terena se u peskovitim eolskim i lesnim sedimentima formira tzv. prva izdan koja direktno »komunicira« sa površinom terena te je vodni režim ovih resursa ograničen klimatskim faktorima • Zbog antropoloških uticaja dolazi do značajnog pogoršanja kvaliteta ovih voda • Zbog ograničene izdašnosti i velike zagađenosti ova izdan se ne koristi za instiutucionalno vodosnabdevanje naselja • Od kritičnih supstanci ističu se gvožde, mangan, utrošak KMnO4 (kalijumpermanganat), amonijak, nitriti, nitrati, rastvorene ukupne soli, organske materije

13. Otpadne vode

14. Komunalna buka

15. Zbrinjavanje komunalnog otpada Komunalni otpad prikuplja preduzeće JKP „Čistoća i zelenilo”, odnosno ovlašćeni operateri kojima je izdata dozvola u skladu sa propisima Ovako sakupljen otpad odlaže se u odgovarajuće kontejnere

16. Deponovanje otpada • Deponija otpadnih materija grada Subotice locirana je na degradiranom zemljištu bivšeg močvarnog korita aleksandrovacke bare • Površina ukupnog prostora iznosi oko 35 ha, od čega se danas eksploatiše oko 16 hektara • Globalna ocena u našem slucaju ukazuje na neadekvatan izbor lokacije postojeće deponije • Zbog neposredne blizine naselja, Bolnice, Gradskog stadiona, železnicke pruge Subotica-Beograd i odredenih privrednih objekata naročito iz oblasti prehrambene industrije. • Subotička deponija se u suštini ne razlikuje od drugih deponija na teritoriji Srbije i izvesno je da ona ne može zadovoljiti kriterijume sanitarne deponije, već je to zapravo danas kontrolisano smetilište.

17. Deponija Aleksandrovačka bara Postavljeni degazacioni bunari na telu deponije Deponija

18. Problem divljih deponija • Prema podacima JKP «Čistoća i zelenilo» na teritoriji Opštine Subotica je registrovano oko 80 stalnih i 30-ak povremenih lokacija divljih deponija otpada • Divlje deponije najcešce nastaju pored putnih i železnickih prilaza naseljenim mestima, kao i u obodnim šumama grada i skoro uvek u starim majdanima peska koji su van eksploatacije • Većinu deponovanog otpada čini takozvani kućni otpad, oko 60%, dok ostali deo pripada kabastom otpadu, koji se sastoji od kućnih aparata, delova nameštaja, olupina vozila i gradevinskog šuta

19. Divlje deponije ← Divlja deponija u Kelebiji Čišćenje deponije u Novom Žedniku→

20. Reciklaža otpada • Značajni koraci u postupku separatnog prikupljanja otpada učinjeni su u naseljenom mestu Subotica kroz akciju „Ocistimo Srbiju”.

21. Kompostiranje • Kompostiranje se definiše kao brzo ali delimično razlaganje vlažne, čvrste organske materije, otpada od hrane, baštenskog otpada, papira, kartona, pomoću mikroorganizama i pod kontrolisanim uslovima • U narednom periodu potrebno je nastaviti edukaciju iz projekta „Subotica zna šta je kompostiranje”, kao i sagledati mogućnost sufinasiranja samostalnih kompostera u domaćinstvima po programu Kompost tima • Obzirom na sastav komunalnog otpada (oko 50% biorazgradiv) opciju tretmana smanjenja biorazgradivog otpada (kompostiranje ili anaerobna digestija) potrebno je odrediti kao orijentaciju u hijerarhiji upravljanja otpadom i sprovoditi je izborom najoptimalnije metode koja obezbeduje najvecu dobit, najmanju štetu za životnu sredinu uz prihvatljive troškove

22. Zakonska regulativa 1. ZAKON O ZAŠTITI ŽIVOTNE SREDINE (“Sl. glasnik RS”, br. 135/2004, 36/2009, 36/2009 – dr. zakon i 72/2009 – dr. zakon), 2. Zakon o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu -SEA (“Sl. glasnik RS”, br. 135/2004), 3. Zakon o proceni uticaja na životnu sredinu – EIA (“Sl. glasnik RS”, br. 135/2004 i 36/2009) 4. Zakon o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađivanja životne sredine - IPPC (“Sl. glasnik RS”, br. 135/2004), 5. Zakon o komunalnim delatnostima (”SL. Glasnik RS” br. 16/97 i 42/98) 6. Zakon o upravljanju otpadom (“Sl. Glasnik RS”, br. 36/2009), Zakon o zaštiti životne sredine, zakoni EIA, SEA i IPPC su apsolutno harmonizaovani sa odgovarajućom legislativom EU

23. Zaključna razmatranja • Na području opštine Subotica postoje mnogobrojni zagađivači vazduha, vode i zemljišta. • Ekološki problemi se rangiraju po određenim kriterijumima: rizik po ljudsko zdravlje, eko-rizik po okruženje, položaj problema u javnosti, itd. • Građani se okupljaju u ekološka udruženja (Arhus centar), u osnovnim i srednjim školama organizuju se radionice na teme reciklaže, kompostiranja, itd. • Prvi i najveći problem u ovom trenutku (industrijski zagadivači rade smanjenim kapacitetom) predstavljaju divlje deponije otpada. • Na području Subotičke Opštine postoji preko stotinu mesta na kojima se nekontrolisano i nelegalno odlažeotpad svake vrste.

24. Predlozi Prioriteti za očuvanje i poboljšanje kvaliteta životne sredine: • Poboljšanje kvaliteta vode za piće, • Uklanjanje divljih deponija i smetlišta, • Poboljšanje sistema za upravljanje otpadom(donošenje novih propisa, izgradnja regionalne sanitarne deponije), • Reciklaža otpada, • Povećanje nivoa pošumljenosti, • Podizanje javne svesti o značaju zaštite životne sredine. Svaki pojedinac u manjoj ili većoj meri utiče na zagađivanje životne sredine. Pojedinci ali i organizacije bi trebalo da usmere svoje znanje ka očuvanju svega oko sebe, počevši od toga da otpatke bacaju u kante a ne pored, da recikliraju što je više moguće papira, plastike, metala jer time štede nove mineralne sirovine, i samim time omogućavaju narednim generacijama bolje i lepše okruženje.

25. HVALA NA PAŽNJI !!!