Kwiecień 2005

1. Kwiecień 2005 3. Kongres KatastralnyKataster w zrównoważonym zarządzaniu przestrzeniąRola katastru nieruchomości w rozwoju i modernizacji gospodarstw rolnychJerzy KozłowskiWarszawa 24.11.2011 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | ul. Wspólna 30, 00-930 Warszawa Departament Gospodarki Ziemią www.minrol.gov.pl Tel. 022 623 1354 ; Fax. 022 623 2305

2. Ogólne informacje o Polsce Polska jest krajem położonym w centrum Europy, o ogólnej powierzchni 312,7 tys. km2 i liczbie mieszkańców 38,2 mln osób. Pod względem powierzchni zajmuje 6 miejsce w Unii Europejskiej i 69 w świecie, a liczba ludności plasuje Polskę na 6 miejscu w Unii i 32 w świecie. Od 1 maja 2004 r. Polska jest członkiem Unii Europejskiej (UE). W ramach UE graniczy z Niemcami, Czechami, Słowacją i Litwą; równocześnie stanowi zewnętrzną granicę Unii z Federacją Rosyjską, Białorusią i Ukrainą. W UE Polska zajmuje 7,9% ogólnej powierzchni, a jej mieszkańcy stanowią 8,4% ludności Unii. Polska charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem warunków naturalnych w regionach, co podnosi walory turystyczne kraju.

3. Podział administracyjny kraju 2 478 Liczba gmin 314 + 65 Liczba powiatów 16 Liczba województw Przykład Województwo Wielkopolskie 226 Liczba gmin w województwie 31 Liczba powiatów w województwie

4. Zasoby ziemi i struktura jej użytkowania W ogólnej powierzchni kraju wynoszącej 31,3 mln ha, powierzchnia gospodarstw rolnych wynosiła 18,3 mln ha, stanowiąc 58,7% ogólnej powierzchni kraju. Ogólna powierzchnia gruntów gospodarstw rolnych zmniejsza się stale mimo ustawowych regulacji typu reglamentacyjnego i tak np. w latach 2001-2004 wg. danych katastralnych średnio rocznie ubywało ok. 50 000 ha użytków rolnych (około 140 ha/dzień) - w tym grunty wymagające zgody MR i RW na zmianę przeznaczenia w m.p.z.p. stanowią około 10%. Wyłączanie gruntów z rolnictwa jest zjawiskiem stałym związanym głównie z rozwojem budownictwa mieszkaniowego i systemów infrastruktury technicznej, w tym także towarzyszącej osiedlom mieszkaniowym, w tym także w postaci tzw.suburbanizacji (ang. urban sprawl)

5. Zasoby ziemi i struktura jej użytkowania W 2004 r. powierzchnia wyżywieniowa liczona areałem użytków rolnych przypadających na 1 mieszkańca była w porównaniu ze średnią z krajów UE wysoka i wynosiła 0,42 ha/osobę. Jakość użytków rolnych w Polsce jest raczej słaba o czym świadczy relatywnie niski wskaźnik bonitacji gleb wynoszący średnio 0,82. Gleby bardzo dobre i dobre stanowią zaledwie 11,5%, a słabe i bardzo słabe ponad 34% ogólnej powierzchni użytków rolnych. Szczególnie niska jakość gleb występuje w użytkach zielonych, gdzie zaledwie 1,5% to grunty bardzo dobre i dobre (I i II klasa), a ponad 42% słabe i bardzo słabe (V i VI klasa). Niższej jakości gleb towarzyszą gorsze niż w krajach zachodniej Europy warunki klimatyczne, co powoduje, że polskie rolnictwo pod względem waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej zajmuje jedną z ostatnich pozycji w Europie.

6. Utrudnienia, wobec których stoją gospodarstwa na obszarach zagrożonych porzuceniem i marginalizacją Znacznym utrudnieniem, które wymaga od rolników większego zaangażowania wiedzy, sił i środków niż w innych częściach Europy, są niekorzystne warunki naturalne do prowadzenia produkcji rolnej, takie jak duży udział gleb słabych i zakwaszonych, niewielkie opady oraz krótki okres wegetacyjny. Cechy te stanowią obiektywne bariery dla rozwoju sektora rolnego i obszarów wiejskich. Z uwagi na powyższe w Rzeczypospolitej Polskiej duży udział powierzchni użytków rolnych (ponad 56%) stanowią obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ang.LFA)

7. Udział obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania w stosunku do powierzchni użytków rolnych w Rzeczypospolitej Polskiej

8. Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania ONW

9. Gleby lekkie

10. Opady

11. Średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwach rolnych – 2011 r.

12. Pomorskie 19,00 warmińsko-mazurskie 23,07 zachodniopomorskie 30,70 podlaskie 12,22 ? Kujawsko-pomorskie 15.04 mazowieckie 8,52 lubuskie 20,82 Wielkopolskie 13,47 Łódzkie 7,49 lubelskie 7,46 Dolnośląskie 16,01 Świętokrzyskie 5,49 Opolskie 18,00 Śląskie 7,01 Podkarpackie 4,54 Małopolskie 3,86 5 12-31 Średnia powierzchnia gruntów w gospodarstwach rolnych w układzie województw wnioskujących o wsparcie w postaci płatności bezpośrednich (1 358 523 wniosków)

13. Kwiecień 2005 Kataster nieruchomości – rys historyczny okres po II wojnie światowej • dekret z 1947 r. – o katastrze gruntowym i budynkowym- dekret z 1955 – o ewidencji gruntów i budynków - ustawa z 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne Rozdział 4 – Ewidencja gruntów i budynków

14. Kwiecień 2005 Podstawy prawne funkcjonowania katastru nieruchomości w RPUstawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne art. 2 pkt 8 - ewidencja gruntów i budynków (kataster nieruchomości) jednolity dla kraju systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych osobach fizycznych lub prawnych władających tymi gruntami, budynkami i lokalami

15. Kwiecień 2005 Podstawy prawne funkcjonowania katastru nieruchomości w RPRozdział 4Ewidencja gruntów i budynkówart. 20 – 26oraz art. 51W ewidencji gruntów założonej na podstawie dekretu z dnia 2 lutego 1955 r. o ewidencji gruntów i budynków (Dz.U. Nr 56, poz. 32) oprócz właściciela, do czasu uregulowania tytułu własności, wykazuje się także osobę władającego.

16. Kwiecień 2005 Cechy „konstytucyjne” katastru nieruchomości w Polsce. Kataster nieruchomości Powszechność Jednolitość Wiarygodność Zupełność Aktualność Jawność Kataster wielozadaniowy

17. Kwiecień 2005 Zakres wykorzystania danych katastralnych Art. 21. 1. Podstawę planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych (po wejściu do UE) stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. ( Kataster wielozadaniowy !) 2. Organy i jednostki organizacyjne realizujące zadania, o których mowa w ust. 1, współdziałają z organami Służby Geodezyjnej i Kartograficznej w zakresie utworzenia i sfinansowania systemu dostępu i wymiany danych między ewidencją gruntów i budynków a ewidencjami i rejestrami publicznymi prowadzonymi przez te organy i jednostki organizacyjne.

18. Kwiecień 2005 Grunty rolne i leśne w katastrze nieruchomości - pojęcie gleboznawczej klasyfikacji gruntów Podstawy prawne – art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne Gleboznawcza klasyfikacja gruntów - podział gleb na klasy bonitacyjne ze względu na ich jakość produkcyjną, ustalona na podstawie cech genetycznych gleb

19. Kwiecień 2005 Grunty rolne i leśne w katastrze nieruchomości - pojęcie gleboznawczej klasyfikacji gruntów – art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne Grunty rolne i leśne obejmuje się gleboznawczą klasyfikacją gruntów, przeprowadzaną w sposób jednolity dla całego kraju, na podstawie urzędowej tabeli klas gruntów.

20. Podstawy prawny przeprowadzania gleboznawczej klasyfikacji gruntów • pojęcie urzędowej tabeli klas gruntów 1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 czerwca 1956 r. w sprawie klasyfikacji gruntów (Dz.U. z 1956 r. Nr 19, poz. 97 z późn. zm.) 2. Przepisy wykonawcze Ministra Rolnictwa wydane na podstawie delegacji zawartej w § 10.

21. Mapa klasyfikacyjna

22. Mapa glebowo-rolnicza

23. Modernizacja terenów wiejskich Pojęcie „modernizacji terenów wiejskich” zostało wprowadzone do polskiego ustawodawstwa jeszcze przed wejściem RP do Unii Europejskiej i odpowiada z kolei obecnie stosowanemu pojęciu „rozwój obszarów wiejskich”, użytego w ustawie z dnia 7 marca 2007r. właśnie o nazwie „O wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427 z późn. zm.). Tak więc środki ww. funduszu przeznaczane są na szereg działań, enumeratywnie wymienionych w ustawie, o różnym charakterze, w tym i inwestycyjnym, które kierowane, na obszary wiejskie mają wspierać właśnie trwałe i pożądane zmiany takich obszarów a więc ich rozwój.

24. Pojęcie modernizacji gospodarstw rolnych Samo słowo „modernizacja” w języku polskim ma dwa znaczenia. W odniesieniu do istniejącego przedmiotu materialnego modernizacja oznacza trwałe jego ulepszenie np. nieruchomości budynkowej prowadzące do zwiększenia jej wartości użytkowej. Termin ten odnosi się również do socjologii obrazując ewolucję społeczeństwa – od tradycyjnego do nowoczesnego, zgodnie właśnie z tzw. teorią modernizacji.

25. Polityka rozwoju obszarów wiejskich w Unii Europejskiej – lata 2007 - 2013 Wspólna Polityka Rolna Rozwój obszarów wiejskich Jeden program rozwoju obszarów wiejskich (dawny II filar WPR oraz część polityki strukturalnej dla obszarów wiejskich i rolnictwa) Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (dawna Orientacja + Gwarancja) Płatności bezpośrednie Płatności rynkowe Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej (dawna Gwarancja)

26. Płatności bezpośrednie Ustawa o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2004 r. Nr. 10 poz. 76) Art. 8. Ewidencja gospodarstw rolnych zawiera: 1) numer identyfikacyjny, o którym mowa w art. 12; 2) numer identyfikacyjny w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (REGON), jeżeli numer taki został nadany; 3) dane dotyczące powierzchni gospodarstwa rolnego, z podaniem identyfikatorów oraz powierzchni wchodzących w jego skład działek ewidencyjnych, na których są położone działki rolne; 4) dane umożliwiające identyfikację działek rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, dotyczące w szczególności: a) powierzchni działek rolnych wykazanej w hektarach, z dokładnością do drugiego miejsca po przecinku, b) lokalizacji działek rolnych, z podaniem numerów działek ewidencyjnych, na których są one położone, c) sposobu wykorzystywania działek rolnych. ??

27. Płatności bezpośrednie Ustawa o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2004 r. Nr. 10 poz. 76) Art. 9a. 1. System identyfikacji działek rolnych zawiera: 1) wektorowe granice oraz powierzchnię maksymalnego kwalifikowalnego obszaru, o którym mowa w art. 6 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia nr 1122/2009; • identyfikatory działek ewidencyjnych zawarte w ewidencji gruntów i budynków prowadzonej na podstawie przepisów Prawa geodezyjnego i kartograficznego. 2. Do prowadzenia systemu, o którym mowa w ust. 1, wykorzystuje się w szczególności: 1) ortofotomapy cyfrowe sporządzane zgodnie z przepisami Prawa geodezyjnego i kartograficznego; 2) dane z ewidencji gruntów i budynków prowadzonej na podstawie przepisów Prawa geodezyjnego i kartograficznego; 3) dane z wniosków o przyznanie płatności; 4) wyniki kontroli na miejscu, o których mowa w rozporządzeniu nr 1122/2009 oraz rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1975/2006 z dnia 7 grudnia 2006 r. ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w zakresie wprowadzenia procedur kontroli, jak również wzajemnej zgodności w odniesieniu do środków wsparcia rozwoju obszarów wiejskich (Dz. Urz. UE L 368 z 23.12.2006, str. 74, z późn. zm.).

28. Działanie modernizacyjne wykorzystujące dane katastru nieruchomości • Oś 1 (gospodarcza): poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego. • Oś 2 (środowiskowa): poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich. • Oś 3 (społeczna): jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej. • Oś 4: Leader.

29. Działania Oś 1 • Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie. • Ułatwienie startu młodym rolnikom. • Renty strukturalne. • Modernizacja gospodarstw rolnych. • Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej. • Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa. • Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności. • Działania informacyjne i promocyjne. • Grupy producentów rolnych. • Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów.

30. Działania Oś 2 • Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) • Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe) • Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne • Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych

31. Działania Oś 3 • Różnicowanie w kierunkudziałalnościnierolniczej • Podstawoweusługidlagospodarkiiludnościwiejskiej • Odnowairozwójwsi • Tworzenieirozwójmikroprzedsiębiorstw

32. Działania osi 4 - Leader • Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju - działanie 4.1 • Wdrażanie projektów współpracy - działanie 4.2 • Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja - działanie 4.3

39. Wyzwania dla administracji rolnej RP okres 2014-2020 • Filar II • nowe wyzwania i cele polityki rolnej • Filar I • Wybrane kwestie • przejście od SAPS do SPS • „zazielenienie” płatności bezpośrednich (np. 7% powierzchni przeznaczenie pod infrastrukturę ekologiczną) • rolnik „aktywny” • …. 12.X.2011 r. komunikat KE w sprawie WPR 2012 r. przygotowanie legislacji dla :

40. Komunikat Komisji Europejskiej „WPR do 2020 r.” • Wsparcie dochodów gospodarstw oraz zmniejszanie ich zmienności • Poprawa konkurencyjności sektora i wzmocnienie jego udziału jakościowego w łańcuchu żywnościowym • Wynagradzanie za trudności związane z produkcją na obszarach o szczególnych ograniczeniach naturalnych Wyzwania 3 cele polityki Europa 2020 Opłacalna produkcja żywności Gospodarcze • Zabezpieczenie dostarczania środowiskowych dóbr publicznych • Promowanie ekologicznego wzrostu poprzez innowacje • Łagodzenie skutków zmian klimatu oraz przystosowania się do nich Zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi oraz działania na rzecz klimatu Środowiskowe • Wspieranie zatrudnienia na obszarach wiejskich oraz zachowanie struktur społecznych • Promocja dywersyfikacji • Uwzględnienie różnorodności strukturalnej systemów rolniczych, poprawa kondycji małych gospodarstw oraz rozwój lokalnych rynków Terytorialne Zrównoważony rozwój terytorialny Uproszczenie

41. Priorytety ROW Główne działania 1. Transfer wiedzy i innowacje (a) Zwiększanie innowacyjności i bazy wiedzy na obszarach wiejskich (b) Wzmacnianie powiązań między rolnictwem i leśnictwem a badaniami i innowacją (c) Promowanie uczenia się przez całe życie oraz szkolenia zawodowego w sektorach rolnym i leśnym • Ułatwianie restrukturyzacji gospodarstw stojących przed problemami strukturalnymi, a szczególnie gospodarstw rolnych o niskim poziomie uczestnictwa w rynku, prowadzących działalność o charakterze rynkowym w określonych sektorach i gospodarstw wymagających zróżnicowania produkcji rolnej • Ułatwianie wymiany pokoleń w sektorze rolnym 2. Konkurencyjność rolnictwa i żywotność gospodarstw • Lepsze zintegrowanie głównych producentów z łańcuchem żywnościowym poprzez systemy jakości, promocję na rynkach lokalnych i krótkie cykle dostaw, grupy producentów i organizacje międzybranżowe • wspieranie zarządzania ryzykiem w gospodarstwach rolnych 3. Łańcuch żywnościowy i zarządzanie ryzykiem 4. Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów (a) Odtwarzanie i zachowanie bioróżnorodności, w tym na obszarach Natura 2000, oraz rolnictwa o wysokiej wartości przyrodniczej i stanu europejskich krajobrazów (b) Poprawa gospodarki wodnej (c) Poprawa gospodarowania glebą (a) Poprawa efektywności korzystania z zasobów wodnych (b) Poprawa efektywności korzystania z energii w rolnictwie i przetwórstwie spożywczym (c) Ułatwianie dostaw i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, produktów ubocznych, odpadów, pozostałości i innych surowców nieżywnościowych dla celów biogospodarki (d) Redukcja emisji podtlenku azotu i metanu z rolnictwa (e) Promowanie pochłaniania dwutlenku węgla w rolnictwie i leśnictwie 5. Efektywne gospodarowanie zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną 6. Włączenie społeczne, redukcja ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich (a) Ułatwianie różnicowania działalności, zakładania nowych małych przedsiębiorstw i tworzenia miejsc pracy (b) Wspieranie lokalnego rozwoju na obszarach wiejskich (c) Zwiększanie dostępności technologii informacyjno-komunikacyjnych na obszarach wiejskich oraz podnoszenie poziomu korzystania z nich i poprawianie ichjakości Innowacje, Zmiany Klimatu i Środowisko jako cele przekrojowe

42. Programowanie rozwoju obszarów wiejskich: zestaw działań • Kontynuacja w stosunku do obecnej perspektywy, lecz: • Zmniejszenie liczby działań (grupowanie w oparciu o typologię interwencji) w celu uproszczenia zarządzania finansowego • Procedura zawężania wyboru (warunki dostępu, zakres, itd.) w celu uniknięcia nadmiernych obciążeń we wdrażaniu • Nowe działania w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie (np. zarządzanie ryzykiem, współpraca, „pakiet startowy” LEADER) • Elastyczność w wyborze działań w ramach każdego z priorytetów w celu maksymalizacji ich potencjalnego efektu synergii

43. Wkład Funduszu i instrumenty finansowe • Jednolita stopa współfinansowania w ramach działań do wysokości: • 85% w słabiej rozwiniętych regionach, najbardziej oddalonych regionach i małych wyspach Morza Egejskiego • 50% w pozostałych regionach • Minimum 25% wkładu EFRROW przeznaczone na rzecz działań związanych z przeciwdziałaniem zmianom klimatu i przystosowaniem się do niej i zarządzaniem gruntami (działania rolnośrodowiskowe i klimatyczne, rolnictwo ekologiczne), oraz minimum 5% na LEADER • Wyższa stopa współfinansowania – do 80% (90% w regionach słabiej rozwiniętych) dla działań: • Transfer wiedzy i działania informacyjne • Tworzenie grup producentów • Pomoc na założenie nowego przedsiębiorstwa dla młodych rolników • Współpraca • Leader • Do100% współfinansowania z EFRROW na operacje o znaczącym wkładzie w innowacje istotne dla wydajnego i zrównoważonego rolnictwa

44. Zarządzanie i Kontrola • Zadania instytucji zarządzającej • Zarządzanie i wdrażanie programu w sposób efektywny, skuteczny i prawidłowy, w szczególności: • Zagwarantowanie, że istnieje odpowiedni, bezpieczny system przechowywania danych • Przekazywanie KE odpowiednich danych dotyczących operacji wybranych do finansowania • Zapewnienie, że podmioty zaangażowane w realizację operacji są świadome swoich obowiązków • Zapewnienie zgodności realizowanych ocen z planem oceny oraz przedkładanie ich Komitetowi Monitorującemu i Komisji • Przekazywanie Komitetowi Monitorującemu niezbędnych informacji • Sporządzenie i przedłożenie Komisji rocznego sprawozdania z postępu prac • Zagwarantowanie, że Agencja Płatnicza otrzymuje wszystkie niezbędne informacje • Zapewnienie promocji Programu • Możliwe jest delegowanie zadań instytucji pośredniczącej, ale to IZ zachowuje pełną odpowiedzialność za skuteczność i prawidłowość zarządzania i wykonywania tych zadań

45. Kwiecień 2005 Dziękuję za uwagę!