M van Haastert maag-darm-lever arts Martini Ziekenhuis Groningen

1. M van Haastert maag-darm-lever artsMartini Ziekenhuis Groningen Colitis Ulcerosa en Morbus Crohn

2. Doel Opfrissing van de ziektebeelden Wat is er nieuw ?

3. INFLAMMATORY BOWEL DISEASE( IBD ) Chronisch-recidiverende ontstekingen van delen van het maag-darmkanaal van ombekende origine, waarbij Colitis Ulcerosa ( CU ) beperkt blijft tot de dikke darm en Morbus Crohn ( MC ) zich door het hele maag-darmkanaal kan manifesteren ( van mond tot anus )

4. INFLAMMATORY BOWEL DISEASE (IBD)INFLAMMATOIR DARMLIJDENCHRONISCHE DARMONTSTEKING * Ziekte van Crohn (morbus Crohn, MC, CD) Colitis ulcerosa (CU, UC) Indeterminate colitis (IC) Meest voorkomende chronische ontstekingsziekte na rheumatoïde arthritis 15-64 jarigen N-Europa Z-Europa Incidentie MC 7.0/100.000 3.9/100.000 Incidentie UC11.8/100.000 8.7/100.000

6. Incidence 25 man 20 vrouw 15 10 5 0 0 17.5 37.5 57.5 77.5 age Incidentie Mobus Crohn en leeftijd Per 100.000 inwoners

7. Incidence 20 man 18 vrouw 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0 17.5 37.5 57.5 77.5 age Incidentie Colitis Ulcerosa en leeftijd Per 100.000 inwoners

8. 1932 New Orleans colon klep van Bauhin coecum terminale ileum appendix

9. Colitis Ulcerosa benaming Pan-colitis Subtotale colitis Linkszijdige colitis Procto-sigmoiditis Proctitis rectum colon

10. INFLAMMATOIR DARMLIJDEN: PATHOGENESEOMGEVINGSFACTOREN Roken risico op ziekte van Crohn verhoogd, op colitis ulcerosa verlaagd Orale contraceptiva risico op ziekte van Crohn verhoogd Appendectomie risico op colitis ulcerosa verlaagd Infectieus agens pathogenese van ziekte van Crohn: bacteriën (mycobacterium tuberculosis, chlamydia, yersinia enterocolitica) virussen (prenataal, mazelen, cytomegalie, Epstein-Barr virus) Vasculitis pathogenese van ziekte van Crohn Mucus samenstelling afwijkend bij colitis ulcerosa Afwijkende intestinale flora? Voedselallergie? Voeding?

11. INFLAMMATOIR DARMLIJDEN: PATHOGENESE GENETISCHE FACTOREN familiaal voorkomen hogere concordantie in MZ dan in DZ tweelingen CD: NOD2/CARD15 gen chromosoom 16 UC: HLA-DR2 gen chromosoom 6 IL-receptor antagonist gen chromosoom 2

12. Extra-intestinale manifestaties • Erythema Nodosum 2 – 4 % • Pyoderma gangrenosum 1 – 2 % • Aftoïde ulceraties ( mond ) 10 % • Episcleritis • Uveitis • Arthropathie 5 – 10 % • Sacroileitis 12 – 15 % • Ankylosing spondylitis ( M Bechterew ) 1 – 2 % • Primaire Scleroserende Cholangitis ( PSC ) 3 %

13. aften

14. pyoderma gangrenosum erythema nodosum

15. Rectum/anus

16. Scleroserende cholangitis

17. 7: herstel en genezing Heparine Nicotine 1: AntIgeenverwerking & presentatie Activatie van macrofagen Antibiotica en probiotica 6: ontsteking en beschadiging Mesalazine Corticosteroiden Lidocaine ? 3: antigeenherkenning & activatie van CD4-T cellen Azathioprine/6-MP/6-TG Cyclosporine Tacrolimus MTX ? 2: PRODUCTIE CYTOKINEN, ANTILICHAMEN EN CHEMOKINEN anti-TNF anti- il2 anti-cd3 Thalidomide Corticosteroiden 5: Th1/Th2 Interleukine 10 TGF beta 4: aantrekken van ontstekingscellen Antisense oligonucleotiden tegen ICAM-1 Heparine?

18. ONDERZOEK • ANAMNESE !! • LICHAMELIJK ONDERZOEK • LABORATORIUM ( BLOED, SEROLOGIE, FAECES, enz.) • ENDOSCOPIE EN PA • RADIOLOGIE ( CONTRAST FOTO’S, CT-SCAN, MRI ENZ ) • (ENDO-) ECHOGRAFIE

19. ENDOSCOPIE • ONDERSCHEID VAN ONTSTEKING • LOCALISATIE ( COLON, TERMINALE ILEUM, SLOKDARM,MAAG,DUODENUM ) • ERNST • BIOPSIE • FOLLOW-UP • NIET GEHELE MAAG-DARMKANAAL ( capsule endoscopie ) • BELASTING PATIENT • KOSTEN • RISICO’S

20. Normaal dikke darmslijmvlies

21. M Crohn - ulcus normaal ulcus

22. M Crohn rectaal ulcus endoscoop

23. M Crohn cobble stones ulcera

24. M Crohn

25. Colitis Ulcerosa

26. M Crohn dunne darm colon

27. M Crohn X-dunne darm

28. MRI dunne darm

29. Capsule endoscopie