DOŚWIADCZENIE DECENTRALIZACJI FRANCJI Wystąpienie p. Jean-Benoît ALBERTINI EGO

1. DOŚWIADCZENIE DECENTRALIZACJI FRANCJI Wystąpienie p. Jean-Benoît ALBERTINIEGO DyrektoraZastępcy Pełnomocnika Międzyresortowego do spraw Zagospodarowania Przestrzennego Kraju i Konkurencyjności (dawniej DATAR) Seminarium KSAP Warszawa - 12 grudnia 2008 Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2. DECENTRALIZACJA WE FRANCJI I. Temat podlegający ciągłym zmianom od 25 lat

3. 1.Społeczno-polityczny oraz instytucjonalny kontekst decentralizacji  Francuskie instytucje : Unitarne tradycje : władza państwowa i konsensus społeczny Organizacja zdecentralizowana : ewolucja ujęta w odpowiednie ramy

4. Odniesienia konstytucyjne • Art. 1 – Francja jest Republiką niepodzielną, laicką, demokratyczną i społeczną. Zapewnia wszystkim obywatelom równość wobec prawa bez względu na pochodzenie, rasę czy religię. Szanuje wszystkie wyznania. Organizacja kraju ma charakter zdecentralizowany. • Art 72. – Jednostkami samorządu terytorialnego Republiki są gminy, departamenty, regiony, społeczności posiadające status szczególny oraz społeczności zamorskie podlegające postanowieniom zawartym w artykule 74. […] Poszczególne jednostki samorządu terytorialnego powołane są do tego, aby podejmować decyzje w zakresie wszystkich tych kompetencji, które mogą być najlepiej wdrożone na ich szczeblu. […] klauzula kompetencji ogólnych.

5. Art. 72-2. • Jednostki samorządu terytorialnego korzystają z zasobów, którymi mogą dysponować na warunkach ustalonych przez prawo. • swoboda zarządu Mogą one otrzymywać całość lub część przychodów podatkowych wszelkiego rodzaju. Ustawowo mogą uzyskać pozwolenie na ustalanie podstawy wymiaru podatków oraz stopy podatkowej w ustawowo określonych granicach. • uprawnienia podatkowe Przychody podatkowe oraz pozostałe środki własne jednostek samorządu terytorialnego stanowią, w przypadku każdego rodzaju samorządu, zdecydowaną część całości ich przychodów. Ustawa organiczna ustala warunki wdrażania tej reguły. • środki własne Każdorazowo transferowi kompetencji przez państwo na szczebel samorządowytowarzyszy przydział środków odpowiadający kwotowo tym, które były przeznaczane na ich sprawowanie. Każdorazowemu utworzeniu lub poszerzeniu kompetencji, pociągającemu za sobą wzrost wydatków samorządowych, towarzyszą ustawowo określane środki. • całościowa rekompensata transferów : CCEC/KDOT Ustawa przewiduje system wyrównań mających sprzyjać równości jednostek samorządowych.

6. Samorządowe • struktury Francji • Decentralizacja Samorząd terytorialny : • 26 regionów, • 100 departamentów, • 36 783 gmin • Społeczności zamorskie • Dekoncentracja Przedstawiciele państwa : - Prefekci regionów - Prefekci departamentów • - Podprefekci i zdekoncentrowane służby państwa zorganizowane w ośrodki

7. 2 – Sytuacja we Francji a samorządy lokalne w Europie

8. 2. « Tandem » Decentralizacja/Dekoncentracja

9. Okręgi państwowe jak i samorządy terytorialne

10. Okręgi państwowe jak i samorządy terytorialne

12. Współpraca międzygminna

13. Rozwój zintegrowanych związków międzygminnych

14. 3 – Gospodarcze i finansowe znaczenie decentralizacji • Budżety samorządowe : 208,5 mld € w roku 2007 • połowa budżetu państwa (388,1 mld €) • 11% PKB • Inwestycje samorządowe : 56,6 mld € w roku 2007 • 12,5% FBCF kraju • 73% FBCF administracji publicznej • Urzędnicy i pracownicy samorządowi : 1,8 milionów osób na dzień 31/12/06 • 30% całości pracowników publicznych (5,1 milionów) • FPE : 2,5 miliona osób • FPH : 1, 0 milion osób

15. Rozchody samorządów lokalnych w roku 2007 : 208,5 mld € • 67% DRF (140,7 mld €) i 27% DRI (56,6 mld €) • 44,5 mld € wydatków osobowych (32% DRF) • 53,3 mld € z tytułu transferów (38% DRF) • Regiony : 24,4 mld € (11,7% całości) • Departamenty : 61,7 mld € (30% całości) • Sektor gminny i międzygminny: 122,3 mld € (58,6%) (89,8 mld € gmini 32,5 mld € str. międzygminne)

16. Przychody samorządów lokalnych w roku 2007 : 207,8 mld€ • 81% RRF (169,7 mld€) i 19% RRI (20,5 mld€ z czego 19,6 mld€ nowych pożyczek, ale 13,1 mld€ zwrotów) • 94,1 mld€ podatków i opłat (58% RRF) • 49 mld€ transferów (32% RRF) z czego 41,7 mld€ subwencji państwowych

17. 4 – Lokalny system podatkowy Bezpośrednie podatki lokalne składają się głównie z 4 rodzajów opłat : • podatek gruntowy : 0,8 mld € (1,3%) • TP : 29,1 mld € (44,2%) • podatek od nieruchomości : 20,4 mld € (31,2%) • podatek mieszkalny : 15,2 mld € (23,3%) NB : Najważniejszym podatnikiem na szczeblu lokalnym jest państwo => z powodu ulg : zmniejszenie wymiaru należnego podatku nie mające wpływu na podstawę => z powodu rekompensat : przejmowanie strat bazowych (w roku 2008 : DCTP 11 mld € soit 37,5% przychodów ; 4 mld € z tytułu TH czyli 27% przychodów)

18. 5 – Stosunki finansowe pomiędzy państwem i samorządami • Od roku 1996 : przewidywalność => Pakt stabilności finansowej, indeksacja inflacji w skali trzyletniej • 1999-2007 : Umowa wzrostu i solidarności, indeksowana na inflacji N + rosnąca część PKB N-1 (1999 : 20%, 2000 : 25%; 2001-2007: 33%) • LF 2008 : ustanowienieUmowy stabilności, indeksowanej na inflacji (1,6%) • LFI 2009 : wielkość transferów państwowych (55,1 mld € w roku 2008) zwiększa się w sposób normowany : +2% (inflacji w okresie 2009 - 2011)

19. 6 –Podział kompetencji • Zmiana teoretycznych odniesień : - Klauzula kompetencji ogólnej ; - bloki kompetencji ; - system «jednostek przewodnich».

20. Wielkie dziedziny kompetencji :

26. 7 – Mechanizmy regulacyjne • rola przedstawiciela państwa • kontrola legalności • kontrola budżetowa • wsparcie kadrowe w sferze lokalnego systemu podatkowego

27. DECENTRALIZACJA WE FRANCJI II. Wyzwania w toczącej się obecnie dyskusji

28. 1 – Procesfrancuskiej « napoleonki » • brak jasności, jeśli chodzi o odpowiedzialność • potrzeba zmian lokalnego systemu podatkowego • reforma karty gminnej • znaczenie opłat obowiązkowych

29. 2 – Ogólny przegląd polityk publicznych : kontekst sprzyjający reformie • « Jeden szczebel mniej, niższe podatki » ? • Wielość scenariuszy :  połączenie szczebli  nowy podział à la carte  ścisły rozdział kompetencji  koniec krzyżowych form finansowania Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego