1 / 25

Is de natuur symmetrisch? Een wetenschapsfilosofische beschouwing

Is de natuur symmetrisch? Een wetenschapsfilosofische beschouwing. Henk de Regt Faculteit Wijsbegeerte, VU Amsterdam Studium Generale UT 14 februari 2006. Opzet van de lezing. Wat is symmetrie? Fysici over schoonheid en symmetrie ‘Wetenschappelijke esthetiek’: een kwestie van smaak?

aldis
Download Presentation

Is de natuur symmetrisch? Een wetenschapsfilosofische beschouwing

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Is de natuur symmetrisch?Een wetenschapsfilosofische beschouwing Henk de Regt Faculteit Wijsbegeerte, VU Amsterdam Studium Generale UT 14 februari 2006

  2. Opzet van de lezing • Wat is symmetrie? • Fysici over schoonheid en symmetrie • ‘Wetenschappelijke esthetiek’: een kwestie van smaak? • Leidt schoonheid tot waarheid?

  3. Wat is symmetrie? • X is symmetrisch als X invariant is onder een bepaalde transformatie. • Ruimtelijke symmetrieën: • Translatie • Rotatie • Spiegeling (reflectie, pariteit)

  4. Translatie-symmetrie NaCl-kristalstructuur

  5. Rotatie-symmetrie

  6. Reflectie-symmetrie

  7. Symmetrie van natuurwetten • Natuurwet (theorie) heeft bepaalde symmetrie als zij geldig blijft onder bepaalde transformatie, bv: • Translatie in de ruimte • Rotatie in de ruimte • Translatie in de tijd • Wet heeft tenminste één symmetrie, anders is het geen wet.

  8. Zoektocht naar symmetrie • Relativiteitstheorie • Deeltjesfysica: ‘interne’ symmetrie. • Antimaterie: C-symmetrie (charge conjugation) tussen deeltje en antideeltje: • Elektron-positron (1932) • Proton-antiproton (1955) • Neutron-antineutron (1956)

  9. CP Invariantie Schending van reflectie-symmetrie (pariteit) gevonden in 1956. Gecombineerde CP- symmetrie bleek wel behouden.

  10. Fysici over schoonheid en symmetrie • Einstein liet zich vaak leiden door esthetische overwegingen • SRT (1905): symmetrie-argument

  11. “It is more important to have beauty in one’s equations than to have them fit experiment.” Paul Dirac

  12. Esthetische criteria in wetenschap • Symmetrie • Analogie / model • Visualisatie / abstractie • Metafysica • Eenvoud J.W. McAllister, Beauty and Revolution in Science

  13. Wat is mooier? Zee: “When the beholder is a physicist, beauty means symmetry.” Kleiss: “Symmetrie-eis zit in ’t hoofd van fysici.”

  14. Schending CP-invariantie 1956: CP-symmetrie tussen deeltjes en anti-deeltjes. 1964: CP-symmetrie geschonden bij verval K-mesonen (in ca. 0,2 % van gevallen). Big Bang: iets meer materie dan antimaterie  wij danken ons bestaan aan ‘symmetrie-breking’!

  15. Esthetiek in wetenschap: een kwestie van smaak? • Subjectieve esthetiek vs. objectieve wetenschap • Empirisme vs. rationalisme • Moderne wetenschap is empiristisch: baseer kennis op onbevooroordeelde waarneming en experiment. • Dirac rationalistisch …? • Doel van wetenschap: waarheid, niet schoonheid

  16. Theorie deductie Empirische wet Nieuwe empirische wet Empirische feiten inductie Rock bottom of knowledge Empiristische wetenschap Empirische cyclus: • Context van rechtvaardiging vs. Context van ontdekking

  17. Thomas Kuhn: The Structure of Scientific Revolutions

  18. Kuhn’s model van wetenschap • Paradigma / normale wetenschap • gebonden aan metafysische vooronderstellingen (bv. symmetrie). • Anomalie  crisis  revolutie. • revolutionaire wetenschappers zijn deels gemotiveerd door esthetische overtuigingen.

  19. Ptolemaios Copernicus Revolutie in de astronomie:van geocentrisch naar heliocentrisch wereldbeeld

  20. Isaac Newton Albert Einstein Revolutie in de fysica: van klassieke naar relativistische fysica

  21. McAllister over esthetiek in wetenschap • Esthetische inductie: esthetiek inductief afgeleid van empirisch succes  esthetische canon • Revolutie = breuk met esthetische canon – ten gunste van empirisch succes. • McAllister vs. Kuhn? • paradigma-esthetiek met empirisme verzoend • rol van esthetiek tijdens revoluties.

  22. Realisme Theorie = ware beschrijving van onderliggende structuur ‘Geen wonder’ argument Instrumentalisme Theorie = instrument voor empirische voorspellingen ‘Pessimistische inductie’ argument Leidt schoonheid tot waarheid?

  23. Conclusies • Esthetische oordelen zijn subjectief, maar wetenschappers die erop vertrouwen zijn niet irrationeel. • Schoonheid is geen indicator voor waarheid maar (soms) wel voor empirisch succes.

  24. Literatuur • A. Zee, Fearful Symmetry (Princeton University Press (1986, 2e ed. 1999). • J.W. McAllister, Beauty and Revolution in Science (Cornell University Press, 1996). • H.W. de Regt, ‘Beauty in Physical Science circa 2000’, Int.Stud.Phil.Sci. 16 (2002) 95-103.

More Related