Finalitetet arsimore

3. Finalitetetarsimore

4. Kërkesat e shtetitdheshoqërisë ndaj arsimit shprehen që nga një nivel i përgjithshëm siç është qëllimi i arsimit deri te një nivel konkret e tepër specifik siç janë objektivatspecifikeqë mund të vendosë mësuesi për një nxënës të veçantë brenda një ore mësimi. • Ndërmjet këtyre dy skajeve ka të tjera materializime të shpresave dhe kërkesave të ndaj arsimit të shprehura në formën e synimeve apo objektivave të përshkallëzuaraqëngaatotëpërgjithshme e derinëatospecifike. • Formulimiifinalitetevearsimorembështetetnënjëfilozofitëcaktuarnëbazëtëtëcilëshartohen: QëllimetSynimetObjektivat

5. Qëllimet kombëtare • Qëllimet kombëtare të arsimit i përgjigjen pyetjes se çfarë njeriu dëshirojmë të formojmë nëpërmjet arsimimit • Një qëllim kombëtararsimor është afirmimi i atij parimi nëpërmjet të cilit një shoqëri përcakton dhe tejçon vlerat e saj nëpërmjet arsimit. Qëllimi arsimor jep linjat kryesore të një sistemi arsimor dhe mënyrat se si diskutohet për arsimin. • Qëllimet arsimore u referohen cilësive shumë të përgjithshme që duhet të kenë nxënësit të cilët arsimohen për të qenë anëtarë aktivë të një shoqërie e cila ka kërkesat e saj ndaj tyre. • Ato kanë të bëjnë me dimensionet e edukimit, me cilësitë e qytetarit, si: zhvillimi harmonik, shkalla e pavarësisë, aftësia për tu arsimuar në mënyrë të pavarur, aftësia për të nxënëgjatëgjithëjetësetj • Qëllimet kombëtare të arsimit përbëjnë startin e edukimit dhe timonin për të drejtuar arsimin e për t’u dhënë nxënësve njohuritë dhe shprehitë e domosdoshme për jetën. • Ato janë rezultate të parashikuara për t’u arritur pas një veprimtarie mësimore afatgjatë, luajnë rolin e parimeve udhëheqëse, janë të pamatshme dhe formulohen në nivel kombëtar, sirregullmiratohennëparlament

6. Shembuj qëllimesh kombëtare • Shqipëri Arsimi në Republikën e Shqipërisë është përparësi kombëtare.Arsimi ka për mision emancipimin shpirtëror, progresin material dhe zhvillimin social të individit. • Franca Zhvillimi maksimal i personalitetit të individit në një perspektive të dyfishtë individuale dhe shoqërore, duke e shtrirë arsimin jo vetëm në një periudhë të jetës, por nga fillimi deri në fund të ekzistencës. • Gjermani Qëllimi i arsimit është: Zhvillimi i personalitetit të nxënësve; aftësimi i tyre për të përmbushur detyra politike dhe për të kontribuar në ndërtimin e shoqërisë; formimi i tyre individual

7. Synimet • Janë më pak të përgjithshme dhe më konkrete se qëllimet e arsimit. Synimet rrjedhin nga qëllimet kombëtare të arsimit. Ato hartohen për cikle shkollimi për shembull për arsimin parashkollor, arsimin e detyruar ose arsimin e mesëm, për tipet e arsimit, për shembull arsimi i mesëm i përgjithshëm, arsim i mesëm profesional. Tek synimet fillon të shfaqet më dukshëm parametri kohor dhe strategjia përkatëse. • Edhe synimet ashtu si qëllimet kombëtare të arsimit nuk janë të matshme. • Synimet shërbejnë si bazë për hartimin e kurrikulave zyrtare të cikleve të shkollimit, e të tipeve të ndryshme të arsimit (p.sh arsimi parashkollor, arsimii mesëm i përgjithshëm, arsim i mesëm profesional), fushave kurrikulare dhe të lëndëve të veçanta apo të grup lëndëve. • Synimet hartohen dhe miratohen nga institucionet qëndrore të arsimit; nëse janëpjesë e njëligji miratohen në parlament..

8. Shembuj synimesh • Gjermania Arsimiparashkollorsynontëmbështetëdheplotësojëedukiminnëfamiljetëfëmijësdhet’iofrojëfëmijësmundësioptimalepërzhvillimdheedukim. Gjithashtusynonqëfëmijatëaftësohetnëpërmjetlojësdheveprimtarivetëtjeratëpërshtashmedhetëmësojëtëjetojë me grupin. • Franca Synimiiedukimitparashkollorështëzhvillimipotencialittëtëgjithëfëmijvenëmënyrëqëtëformojëpersonalitetin e tyre, t’ujapëatyreshansinmëtëmirëpërsuksesnëshkollënfilloredhenëjetëdhet’ipërgatisëatapërtënxënët e mëtejshëm • Shqipëria Institucionet parashkollore publike, në bashkëpunim me prindërit, synojnë edukimin e zhvillimin e personalitetit të fëmijëve dhe i parapërgatitin ata për në shkollë

9. Objektivat • Objektivat Janë përcaktime në njohuri, shprehi, qëndrime e vlera të formimit tënxënësit në fund të studimit të një cikli shkollimi, të një fushe kurrikulare, të një lënde ose të një pjese të saj. Ato janë më konkrete se sa synimet e ciklit dhe lidhen direkt me inputet dhe outputet e shkollimit, me sjelljen dhe qëndrimet e nxënësve dhe me organizimin e punës në shkollë. • Ndryshimindërmjetqëllimeve e synimevedheobjektivave Q S janëtëpërgjithshme, objektivatjanëmëprecize Q S janëtëpamatshme, objektivatjanëtëmatshme Q S janëmëabstrakte, objektivatjanëmëkonkrete Shembull: Synim: kurrikuliparashkollorsynonqëfëmijëttëgjejnëkënaqësinëveprimtaritëartsitike Objektiv:Tëvallëzojnënëmënyrëshprehësenënritmin e muzikëssënjohurpër ta

10. Objektivat mund të klasifikohen në objektiva të përgjithshme dhe objektiva specifike. • Objektivat e përgjithshme Shprehin në mënyre të përgjithshme atë dije që synohet t’u jepet nxënësve nëpërmjet një lënde apo fushe kurrikulareshkollore si rezultat final i studimit të saj. Objektivat e përgjithshme formulohen për një cikël shkollimi si detajim i mëtejshëm i synimeve të ciklit, përnjëgruplëndësh, osepërnjëlëndë. • Objektivatspecifike Janë zbërthim i objektivave të përgjithshme, janëmëkonkretedhehartohen përhallkatëvecantatëprocesitmësimorosepërgrupetëndryshmenxënësish.

11. Shembuj objektivash • Objektivipërgjithshëm Nxënësidemonstronkuptimin e numritderinë 100 • Objektivspecifik • Në fund tëklasëssëparënxënësitëjetëiaftëtëlexojë e shkruajënumratderinë 100

12. Objektivatjanëthemelimbitëcilinndërtohetmësimdhënia • Objektivatndihmojnëmësuesintëfokusohetatjekuduhet, tëplanifikojëdhetëkuptojëecurinë e punës me nxënësit • Objektivatjanëbazapërtëanalizuarnivelin e përvetësimittënjohurivenganxënësit • Objektivatjanëmjetipërtëaritursynimetdheqëllimet

13. Trekëndëshididaktik Objektivat (cili është rezultati i dëshiruar) • Vlerësimi • (a është arritur) • Materialimësimor • (me cfarëdhesido tëarrihet)

14. Karakteristikat e objektivave mësimore • Janë të lidhura me synimet dhe qëllimet • Përmbajnë folje vepruese të matshme • Përdoret gjuhë e thjeshtë • Kanë koherencë logjike • Nuk përmbajne ekuivoke • Përshkruajnë veprimin e nxënësit dhe jo të mësuesit • Përshkruajnë një rezultat të të nxënit pa lënë në harresë procesin • Një objektiv përcakton një rezultat • Jane reale dhe të arritshme për nxënësin • Janë të qarta dhe të vlefshme për përdoruesin

15. Çfarë përmbajnë objektivat Njohuritë Tërësia e koncepteve, fakteve që duhet të zotërojnë nxënësit Aftësitë Janë fuqia dhe cilësia që zotërojnë nxënësit për të kryer një detyrë në mënyrë të sukseshme Kanë të bëjnë me (Identifikim, zbatim,përshkrim, formulim, arsyetim,analizë, sintezë, hipotezë, vlerësim) Shprehitë (Shkathtësitë) Tregojnë mënyrat e të menduarit, të punuarit, të komunikuarit të cilat nxënësit duhet t’i zotërojë për t’i përdorur në situata të ndryshme Kanë të bëjnë me (njehson, mat , vizaton, përdor burime informacioni) Qëndrimet dhe vlerat Tregojnë mënyrën e sjelljes së nxënësve gjatë kryerjes së veprimtarive Kanë të bëjnë me (merr pjesë në diskutim, respekton mendimin e tjetrit, kërkon ndihmë, jep ndihmë,respekton rregullat, demonstron vullnet)

16. Fushat e objektivave Objektivatmësimore u përkasin 3 fushave: • Njohëse (konjitive) • Psikolëvizore • Afektive(emocionale) • Objektivatnjohëse (konjitive/tëdijeve) • Qëllimiityreështëtështojnëdijet e individit. Kanëtëbëjnë me tëkuptuarit, me aftësinëpërtëpërdorur e zbatuarnjohuritë e marra, me aftësinëpërtëanalizuarnjësituatë, përtësintetizuarinformacionin, përtëvlerësuarnjëinformacion, përtëkrijuarbazuarnënjohuritë e marra

17. Objektivapsikolëvizore Qëllimiityreështëtëformojnëtenxënësishprehifizike; tëaftësojnënxënësintëdemonstrojëshprehitëlëvizjevefine motorike ( përdorimiiinstrumentaveprecize,) tëaftësojnënxënësintëdemonstrojëshprehitëlëvizjevetëmëdhamotorike (lëvizjet e trupitnëvallëzimoseushtrime sportive) Shembull Nxënësiështëiaftëtëvallëzojë duke zbatuargjatëkërcimitnjëshumëllojshmëridinamikashsi p.sh: shumëshpejt, shumëngadalëetj

18. Objektivatafektive (emocionale) Qëllimiityreështëtëpërmirësojnëqëndrimete nxënësit. Kanëtëbëjnë me qëndrimet, vleratdhemarrëdhëniet Shembull Nxënësi do tëdemonstrojënjëqëndrimpozitivndajnjerëzvetëracavedhekulturavetëndryshme, gjatëpunëvenëgrup Shembull: Nxënësi do tëjetëiaftëtëmirëmbajëmjetetdhematerialetqëkanëpërdorim.

19. Pjesëtpërbërësetënjëobjektivi Kurshkruajmënjëobjektivtëpërshtatshëmpërvlerësimduhenpaturparasyshpjesëtpërbërësetëtij: • Audienca- Kujt? Kujtidrejtohet? Këkanë target? • Veprimtaria – Çfarëpritettëbëjënxënësi? • Kushtet– Si? Nëcilatkushte? • Kriteri – Sa? Nëc’shkallëkërkohetqënxënësitëjetëiaftë?

20. Shembuj: 1.Nxënësi dotëjetëiaftëtëklasifikojëdygrupesendesh, ngamjedisirrethues, sipasnjëcilësietëpërbashkët. 2. Duke judhënëmundësiatëpunojënëgrup, nxënësido tëjetëiaftëtërespektojëmendimin e tëtjerëve, nëtëpaktën 80% tërasteve.

21. , • Shpesh herë është e vështirë të shkruhen ose të dallohen të 4 përbërësit dhe sidomos kriteri edhe kushti Skemë e thjeshtë Objektivi= Veprimtaria+ Objekti (Produkti) Shembuj: Nxënësi të jetë i aftë të rendisëditët e javës; Nxënësi të jetë i aftë të emërtojëfigurat gjeometrike dydimensionale

22. Taksonimia e objektivavetëtënxënit Taksonomiaështëklasifikimishkencorsipasnjëhierarkienivelesh, ngamëiultitemëilarti. • Taksonomiamë e njohurdhemë e përdorshme e objektivavemësimoretëfushëskonjitive (tëdijeve) ështëtaksonomia e Beniamin Bloom • Beniamin Bloom dhekoleget e tijkanëpërcaktuaredhetaksonominë e objektivaveafektive • Taksonomia e objektivavetëfushëspsikomotoreështëpërpunuarngastudjuestëndryshëm

23. Taksonomiae objektivavekonjitive (njohëse)(TermatorigjinaleTermate reja) • Vlerësimi • Sinteza • Analiza • Zbatimi • Kuptimi • Njohja • Tëkrijuarit • Tëvlerësuarit • Tëanalizuarit • Tëzbatuarit • Tëkuptuarit • Tëkujtuarit

24. 6 nivelet e objektivavekonjitive • Tëkujtuarit– aftësiapërtëmbajtur mend informacionin • Tëkuptuarit– aftësiapërtëkuptuarinformacionin • Tëzbatuarit– aftësiapërtëzbatuarinformacionin • Tëanalizuarit– aftësiapër ta copëzuarinformacioninpër ta bërëmëtëqartëdhepërtëtreguarmarrëdhënietndërmjetpjesëve • Tëkrijuarit- aftësiapërtëbashkuarpjesëtëvecantapërtëkrijuardickatë re • Tëvlerësuarit – aftësiapërtëgjykuar, kritikuar e kontrolluar, kundrejtdisastandardeve/kritereve

25. Njohja (tëkujtuarit) Aftësipërtëmbajtur mend materialin e mësuar, nxënie e fakteve Foljetrekomanduese: përkufizon, tregon, liston, lidh, emërton, riprodhon Shembull:nxënësiështëiaftëtëlistojëpjesët e ligjeratës • Tëkuptuarit Aftësipërtëkuptuar e spjeguarnjëinformacion Foljetrekomanduese: shpjegon, diskuton, përshkruan, dallon, lokalizon, raporton, shpreh, perifrazon Shembull: nxënësiështëiaftëtëritregojë me fjalët e vetanjëtregim, • Zbatimi ( tëzbatuarit) Aftësipërtëpërdorurnjohuritë e mësuaranësituatatëreja Foljetrekomanduese: interpreton, zbaton, praktikon, ilustron, dramatizon, kategorizon, përdor, llogarit Shembull: Nxënësiështëiaftëtëformojëfjalitëthjeshtaqëpërmbajnëkryefjalë …..

26. Analiza (tëanalizuarit) Aftësipërtëndarëmaterialinnëpjesëpërbërësedhepërtëtreguarmarrëdhënietndërmjettyre Foljetrekomanduese: dallon, diferencon, analizon, llogarit, kritikon, krahason, kategorizon, gjenlidhjet, heton Shembull: Nxënësitëjetëiaftëtëndajëinformacionin e njohurdheinformacionin e panjohurnënjëproblemë • Sinteza (tëkrijuarit) Aftësipërtëmbledhurbashkë ide tëvecuarapërtëformuarnjëtëtërë Foljetrekomanduese: kompozon, kombinon, planifikon, propozon, vizaton, krijon, formulon, organizon, manazhon, konstrukton, përgjithëson, përmbledh Shembull: Nxënësiduhettëjetëiaftëtëshkruajënjëesse • Vlerësimi(tëvleresuarit) Aftësipërtëgjykuarkundrejtdisastandardeve/ kritereve. Foljetrekomanduese: gjykon, vlerëson, argumenton, kritikon, korrigjon,rishikon, përzgjedh, debaton, verifikon, parashikon, Shembull: Nxënësiduhettëjetëiaftëtëpërzgjedhëstrategjinëmëtëpërshtatshmepërzgjidhjen e njëprobleme

27. 5 nivelet e objektivaveafektive (emocionale) • Pranimi( tëndërgjegjësuaritpërtëndjekurnjëudhëzim, njëveprimtari, pornëmënyrëpothuajsepasive) • Reagimi ( jovetëmndjek, porështëiinteresuartëmarrëpjesë) • Nxjerrja e vlerave(demonstronzotërimin e vleravenëpërmjetshprehjessëopinionitndajnjëfenomeniosesjelljeje) • Organizimi (isistemonvleratdhefillontëkrijojësisitemin e tijtëvlerave) • Karakterizimiivlerave(ndërtonsisteminetijtëvleravenënivelin e njëfilozofiepërjetën)

28. Pranimi Dëgjonmësuesin, shfaqinteresnëmësim, merrshënime, pyet, ikushtonkohëtënxënit Foljetrekomanduese: dëgjon, fokusohet, merrpjesë, ndjek, përqëndrohet, lexon • Reagimi Merrpjesënëdiskutimegrupi, kryendetyrat, interesohetpërrezultatet, kadëshirëtëmarrëpjesënëveprimtari, pyetdhevërteton, sugjeron ide, ndihmon me dëshirë, shkruan, interpreton, kërkonsqarime, ibindetrregullave Foljetrekomanduese: përgjigjet, interpreton, sqaron, referohet, paraqet, raporton, zgjedhmiraton • Nxjerrja e vlerave Kuptonvlerën e ideveosepërvojave, pranonoseangazhohetnëveprimtari, Foljetrekomanduese: argumenton, sfidon, debaton, refuzon, justifikon, kritikon, bind

29. Organizimi Ndërtonpozicionindhearsyetimin personal, pranonpërgjegjësinëpërsjelljen e tij Foljetrekomanduese: zhvillon, barazpeshon, kombinon, modifikon, integron, caktonprioritete, lidh • Karakterizimiivlerave Kavetëbesim, gjykonnëbazëtënjësistemitëngriturvlerash Foljetrekomanduese: vepron, modifikon, ndikon, përsos, propozon, verifikon, përzgjedh

30. 5 nivelet e objektivavepsikomotore • Vëzhgimi Vëzhgonipërfshirëmendërishtaktivitetinfiziktënjëtjetri • Imitimi Familjarizimi me shprehinëpërkatësenëpërmjetimitimit, edhe me instruksione, porendenuk e zotëron • Praktikimi Përsëritveprimtarinëqëkatëbëjë me shprehinë • Zotërimidheadaptimi E zotëronshprehinëdheështëiaftëtëbëjëedhemodifikimepërpërmirësim Foljetjanëtëlidhura me shprehinëpërkatëse ( shtyp, ndërton, etj)

31. Shpeshtretipet e objektivavekombinohennëformimin e njëobjektivikompleks Shembull: - Tëkërcejënëgrupnënritmin e këngëvepërfëmijë, tënjohurapërtë;

32. Çfarë pasaktësish vihen re në formulimin e objektivave • Objektivimundtëjetëaqigjerësatëpërfshijëmëshumë se njëobjektiv Shembull: “Nxënësiështëiaftetëidentifikojeqartëhapësirat midis fjalëvesidhepërbërjen e fjalëvesinjëkombinimishkronjave “ • Nukështëimatshëm Shembull Përshkruanobjektetnëbazëtëcilësivetëtyrefizike