460 likes | 860 Views
DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ. Dr TÜLİN REVİDE ŞAYLI. İnsidans. Demir yeryüzünde en sık bulunan 2.element Dünyada > 3.5 milyar kişi (2/3) DE Okul öncesi çocukların %40 (%5-75) WHO Gelişmiş ülkelerde 1-2 yaşda %20-30 DE,%4-12 DEA. Demirin önemi.
E N D
DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ Dr TÜLİN REVİDE ŞAYLI
İnsidans • Demir yeryüzünde en sık bulunan 2.element • Dünyada > 3.5 milyar kişi (2/3) DE • Okul öncesi çocukların %40 (%5-75) WHO • Gelişmiş ülkelerde 1-2 yaşda %20-30 DE,%4-12 DEA
Demirin önemi • O2 taşır ve depolar(Hb,mb) • Bir çok redoks enzimde (sitokromlar) • İki stabil oksidasyon durumunda olması (Fe +2 ve Fe +3) nedeniyle katalitik rol • Çeşitli metabolik ara ürün yapımı • Konak savunması(NHDPH oksidaz)
Demir Metabolizması • Demir 2+ (ferröz) veya 3+ (ferrik) durumdadır • Çok az serbest demir vardır • Proteinlere ve diğer moleküllere bağlıdır • Solubul olmasını sağlar • Oxygen Redox reaksiyonlarına katılımını sınırlar • Mikrobların kullanımını sınırlar
Demir toksititesi O2- + Fe3+ O2 + Fe2+ Fe2+ +H2O2 Fe3+ + OH- + HO O2 - + H2O2 O2 + OH- + HO Proteinler, lipidler , DNA oksidasyonu
Demir dağılımı • Hb: %65 • RES : ferritin , hemosiderin %20-30 • Kas :-myoglobin%10 • Plazma :Transferrin bağlı%0.1 • Hücresel enzimler :sitokromlar , katalaz
Distribution of Iron in Adults Andrews N. N Engl J Med 1999;341:1986-1995
Demir metabolizması Diyet eritrositler makrofajlar Absorbsiyon hücresel demir hemoztazı O O transferrin Transferrin reseptor Kİ
Diyet yaklaşık 10-15mg/gün demir içerir. 3mg Fe mukozal hücrelerce alınır 1mg Fe portal kan akımına geçer Esas duedenum, az jejunum Absorbsiyon DEMİR ABSORBSİYONU Diyet
Fiziksel durum: Hem >Fe 2+ >Fe 3+ İnhibitörler:Fitatlar,tannin, demir yüklenmesi Yarışmaya girenler:Kurşun, stronsiyum Arttıranlar:Askorbat,aa,DE, eritropoezin artması, hipoksi, asit ortam DEMİR ABSORBSİYONUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER Diyet Absorbsiyon
Regulation of the Absorption of Intestinal Iron Andrews N. N Engl J Med 1999;341:1986-1995
Iron Transport across the Intestinal Epithelium Andrews N. N Engl J Med 1999;341:1986-1995
Understanding Heme Transport - N.C Andrews - New England Journal of Medicine:353;23 - 2508
Transferrin:2Fe 3+ taşır, KC’de yapılır, plazma yarı ömrü 8-10 gün,normalde 1/3’ü demir ile bağlıdır Transferrin reseptör:En fazla Kİ,KC ve plesentada bulunur Bir Tf molekülü 100 veya daha fazla kez Fe transport siklusuna katılır Demir regülatuar protein (IRP1 & IRP2) tarafından düzenlenir HÜCRELERE DEMİR TAŞINMASI O O Transferrin Y reseptör Kİ
DEMİRİN HÜCRE İÇİNE TRANSPORTU • Fe 2+Tf ,KK’daki TfR1’e bağlanır. Fe 2+Tf/TfR1 clathrin-kaplıçukurlarda bulunur, endosomu oluşturur. Proton pompa pH , demir salınımı.DMT1 sitoplazmaya taşır. Apo-Tf& TfRl hücre yüzeyine geri döner.KK’da demirhem oluşturmak için protoporfirinebağlanır (mitokondri).
Kİ300 mg Fe bulunur erythropoez & depolanım. Her gün Hb sentezi için 20 mg Fe gerekir. 450 ml tam kanda 200 mg demir vardır DEMİR METABOLİZMASI Kİ eritrositler
IRP-1 ile Ferritin ve Transferrin Reseptör mRNA’nın etkileşimi Int J Biochem & Cell Biol 31: 1111-37, 1999
DMT1,NRAMP2,DCT1(MAJOR APİKAL FERRÖZ TAŞIYICI) • Fe 2+ ,Mn 2+ ,Cu 2+ ,Zn 2+ ,Co 2+ . • Ca 2+:DMT1(G185R) mutasyonusonucu DMT1 kalsiyum iyon kanalına metal taşır • Homozigot mutasyonu farede mikrositik anemi (mk)
HEPHAESTIN • Ferroxidaz aktivite • Demiri okside eder • Mutasyonu farede hemizigotveya homozigotX-linked anemi(sla) ve demir eksikliği
TFR2 • KCve periferal mononukleer hücrelerde Transferrin’eTFR1’den daha az afinite • TFR1’in %60 homoloğu • Mutasyonları hemokromatosise neden olur
HEPCİDİN • 25 aa peptid. 2000yılında tanımlandı • Antimikrobiyal aktivite. Hepatic bacteriocidal protein • Demiri düzenleyen hormon • İntestinal Fe absorbsiyonunu düzenleyen faktörler aynı zamanda hepcidin ekspresyonunu da düzenler • Demir depolarının artması • Eritropoetik aktivitenin artması Hepcidin exp • Hipoksi • İnflamasyon • Hepcidin eksikliği:herediter hemokromatosis • fazlalığı:kronik hastalık anemisi
HEMOJUVELİN Hepatositlerde yüksek oranda eksprese edilir Demir rezervleri için duyarlı olduğu ve HAMP (Hepcidin)’i regüle ettiği düşünülür
Interplay of Key Proteins in Iron Homeostasis Fleming, R. E. et al. N Engl J Med 2005;352:1741-1744
Herediter Hemokromatosis (HH) • Tip (1): Klasik herediter HH HFE gen mutasyonları. • Tip (2): Juvenile-başlangıçlı HH Tip 2A: hemojuvelin HJV mutasyonu Tip 2B: hepcidini kodlayan HAMP geninde mutasyon • Tip (3): TfR2-ilişkili HH TfR2gen mutasyonları • Tip (4): Ferroportin-ilişkili demir yüklenmesi Ferroportin-1 gen mutasyonu.
DEMİR EKSİKLİĞİ İÇİN RİSKLİ İNFANTLAR • Demir gereksiniminin artması Düşük doğum ağırlığı Yüksek büyüme hızı Kronik hipoksi:siyanotik kalp hastalığı • Kan kaybı Perinatal kanama • Diyetsel faktörler Erken inek sütü veya solid gıda alımı Düşük et veya C vit alımı Demir desteği yapılmaksızın 6 aydan fazla emzirme Düşük sosyoekonomik durum
DEMİR EKSİKLİĞİ İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ • Büyüme hızının artması Prematürite, bebeklik, adelosan • Yetersiz demir alımı Demir desteği olmayan mamalarla beslenme, 1 yaşından önce inek sütü, 6 aydan sonra demir desteği olmaksızın sadece anne sütü, katı vejeteryan diyet • Kan kayıpları Menoraji, GİS’den kan kaybı, Meckel divertikülü, reflüye bağlı özefajit, peptik ülser, inflamatuar barsak hastalığı, parazitler, hemosidenüri, pulmoner hemosiderosis
DEMİR EKSİKLİĞİNDE KLİNİK • DE’nin erken dönemlerinde klinik bulgu (-) • DE sonucu 1)Hematolojik bulgular:anizositoz, mikrositoz,anemi 2)Sistemik bulgular : davranışsal (yorgunluk,irritabilite, baş ağrısı,uyku bozuklukları),epitelyal(anguler stomatit, glossit, kaşık tırnak,disfaji), algılama
TANISAL TESTLER • Periferik yayma hipokromik mikrositik eritrositler(MCV , MCH<27p, MCHC<%30), RDW>17 • Serum demir düzeyi • TDBK • Demir saturasyonu (<%16): ekonomik,kolay,diürnal değişim, hastalıklardan etkilenim • Serum ferritin düzeyi • Kİ incelemesi • ZPP/hem:kolay,Pb intoksikasyonunda yüksek,bil yüksekliğide ve hemodiyaliz hastalarında hatalı yüksek
TANISAL TESTLER • ZPP/hem:kolay,Pb intoksikasyonunda yüksek,bil yüksekliğide ve hemodiyaliz hastalarında hatalı yüksek • Serum transferrin reseptör düzeyi • Retikülosit Hb içeriği(CHr) • Hipokromik eritrosit yüzdesi • Demir tedavisine yanıt
Serum demiri • Hemoliz • Bilirubin>40 mg • Lipidemi • Antikoagülan varlığı:ETDA
TOTAL DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ • DE’de artmıştır(artmış hepatik sentez) • Transferrinin bağlıyabileceği max demir konsantrasyonunun ölçümüdür • Serm demiri(sature) ve sature olmayan demir bağlama kapasitesi TDBK’ni gösterir
ORAL DEMİR PREPARATLARI Ferroglisin sülfat: • ferro sanol Damla :1 damla=1 mg Draje :40 mg Duodenal kapsül:100 mg ferro sanol B Şurup: 5ml 20mg demir Vitamin B1, B2, B6 Ferröz sulfat: Tardyferon depo draje: 80mg
ORAL DEMİR PREPARATLARI • Ferröz fumarat Vi-fer cap: 175 mg Fe Vitamin B 12, Folik asit, Vitamin C,Tiamin, riboflavin,Nikotinamid, Pridoksin, Ca-pantothenate içerir. • Ferröz glukonat Lösferron forte efervesan tablet:695 mg Fe
ORAL DEMİR PREPARATLARI Demir protein süksinilat: • Ferplex oral solusyon:Fe III 40mg Ferro III hidroksi polimaltoz: • Ferrum hausmann : • Damla:50mg/ml • Forte tablet :100 mg • Şurup:50 mg/5ml
ORAL DEMİR TEDAVİSİNE CEVAPSIZLIK • Tedaviye uyumsuzluk • Devam eden kan kayıpları • Yetersiz tedavi süresi • Yüksek gastrik Ph antiasit, H2 blokör,gastrik asit pompa inhibitörleri kullanımı • Demir absorbsiyon/ütilizasyon inhibitörleri Kurşun Al intoksikasyonu(hemodiyaliz hastaları) Kr inflamasyon Kanser • Yanlış tanı Talasemi Sideroblastik anemi
DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ(PROFİLAKSİ) • Term • >6 ay 1 mg/kg/gün • Preterm • >2 ay 2 mg/kg/gün