FINANSE MENEDŻERSKIE

1. FINANSE MENEDŻERSKIE Prof. dr hab. Sławomir I. Bukowski

2. WPROWADZENIE DO FINANSOW MENEDŻERSKICH

3. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie System wolnej przedsiębiorczości Mechanizm rynkowy jest formą organizacji gospodarki, w której indywidualni konsumenci i indywidualne przedsiębiorstwa za pośrednictwem rynków współdziałają w procesie rozwiązywania trzech głównych problemów ekonomicznych. Owe problemy można sprowadzić do następujących pytań: • Co i w jakiej ilości produkować ? • Jak produkować ? • Dla kogo produkować ?

4. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Gwarancją funkcjonowania mechanizmu rynkowego i opartego na nim systemu wolnej przedsiębiorczości jest względna wolność wyboru dokonywanego przez konsumenta i producenta (dostawcę) oraz wolność zawierania transakcji gospodarczych.

5. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie W tym systemie zachodzi swoista gra między instytucjami publicznymi a przedsiębiorstwami. Pierwsze starają się rozszerzać zakres regulacji, te drugie zaś bronią się przed tym, działając tak, aby zminimalizować negatywne skutki regulacji publicznej dla realizacji swojego długofalowego celu uwarunkowanego specyfiką systemu rynkowego oraz implikowanego przez prywatną własność.

6. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Cel główny przedsiębiorstwa. Własność prywatna a efektywność • Przedsiębiorstwa realizują różne cele o różnych horyzontach czasowych. • Można tu wyróżnić m.in.: maksymalizację zysku (stopy zysku), maksymalizację sprzedaży, wzrost udziału w rynku, przetrwanie, utrzymanie istniejącego stanu zatrudnienia. • Cele te są jednak celami krótkiego okresu.

7. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Cel główny przedsiębiorstwa, to cel długofalowy, integrujący działania właścicieli i zarządu firmy, cel wynikający z „logiki„ systemu rynkowego i tak ważnej determinanty, jaką jest prywatna własność kapitału. Własność prywatna dominuje w sprawnie funkcjonującej gospodarce rynkowej, generując bodźce do efektywnego gospodarowania zawsze ograniczonymi zasobami, którymi dysponuje przedsiębiorstwo.

8. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Głównym długofalowym celem przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej jest maksymalizacja wartości majątku właściciela przedsiębiorstwa, co w praktyce sprowadza się do maksymalizacji wartości firmy. Znajduje to wyraz w maksymalizacji rynkowej ceny akcji (udziałów) w przypadku spółek prawa handlowego.

9. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Zgodnie z powyższym celem zarząd firmy musi poszukiwać takiej kombinacji poziomu akceptowanego ryzyka i oczekiwanych zysków, która maksymalizowałaby wartość firmy. Wobec powyższego maksymalizacja zysku jest celem krótkoterminowym, instrumentalnym w stosunku do celu głównego.

10. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Jedną z determinant celu głównego przedsiębiorstwa jest prywatna własność, która określa efektywność działalności gospodarczej. Związek między własnością prywatną a efektywnością nie ma charakteru bezpośredniego i nie jest widoczny w krótkim okresie.

11. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Teoretycznie wydawałoby się ,że dobrze zarządzane i zorganizowane nowoczesne przedsiębiorstwo państwowe może równie dobrze funkcjonować jak przedsiębiorstwo prywatne i osiągać porównywalną lub wyższą efektywność.

12. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Jednakże, jeśli spojrzymy szerzej na tę kwestię i z punktu widzenia długiego okresu, to nasuną się następujące wnioski: • - Po pierwsze, w przedsiębiorstwie państwowym nie ma wyraźnie określonego właściciela, a wykonującym bezpośrednio lub pośrednio funkcje władcze w stosunku do przedsiębiorstwa i jego zarządu jest urzędnik państwowy, który bez względu na pozycje hierarchiczną nie ponosi odpowiedzialności majątkowej w takim stopniu jak prywatny właściciel (właściciele). • - Po drugie, przedsiębiorstwo państwowe w każdym systemie politycznym jest narażone na negatywną selekcję personelu kierowniczego oraz członków rad nadzorczych; Są oni nader często desygnowani na stanowiska w zarządach i radach nadzorczych z tzw. klucza politycznego, a nie dobierani wg kryteriów kwalifikacji zawodowych i profesjonalizmu. • - Po trzecie, państwowa forma przedsiębiorstwa sprzyja wzmacnianiu się roszczeniowych postaw związków zawodowych, których działania dezorganizują działalność gospodarczą, uniemożliwiają zarządzanie i racjonalne podejmowanie decyzji ekonomicznych, a często w konsekwencji destrukcyjnych działań prowadzą do bankructwa przedsiębiorstwa.

13. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Powyższe czynniki wywierają negatywny wpływ na jakość zarządzania przedsiębiorstwem, a co za tym idzie na osiąganie zadowalających wyników finansowych. Brakuje silnej presji wymuszającej efektywność gospodarowania. Jednocześnie istnieją silne bariery natury instytucjonalno-społecznej oraz polityczne, które w wielu przypadkach hamują wręcz proces koniecznych dostosowań przedsiębiorstw państwowych do zmieniających się warunków otoczenia rynkowego.

14. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie W przypadku firm prywatnych jest określony właściciel lub anonimowi właściciele (akcjonariusze). Relacje między nimi a przedsiębiorstwem i jego organami kierowniczymi są oparte na rachunku ekonomicznym. Każdy właściciel jest inwestorem, lokującym swój kapitał w celu jego pomnożenia. Stwarza to silną presję na zarządzających firmą, których kariera zawodowa w znacznej mierze zależy od akceptacji ich działań przez właścicieli. Nawet w korporacjach o znacznym rozproszeniu akcji, gdzie sami zarządzający są znaczącymi akcjonariuszami, istnieją bodźce do skutecznego i efektywnego zarządu.

15. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Rynek wywiera presję na wzrost wartości firmy, i wzrost wartości firmy jest kryterium oceny skuteczności pracy zawodowych menedżerów i ich profesjonalizmu. Funkcjonują oni na określonym rynku pracy, gdzie z jednej strony występują firmy reprezentowane przez organy nadzorcze, z drugiej zaś menedżerowie oferujący swoje kwalifikacje i doświadczenie. Tak więc w długim okresie przedsiębiorstwo prywatne jest z pewnością bardziej efektywne od państwowego.

16. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Dwa warunki efektywności gospodarowania w skali mikroekonomicznej: • Własność prywatna (konieczny) • Konkurencja (wystarczający)

17. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Finanse koncentrują się na zagadnieniach szacowania i pozyskiwania aktywów produkcyjnych, zdobywania funduszów i wydatkowania zysków. W obrębie finansów można wyodrębnić następujące wzajemnie powiązane ze sobą obszary: • rynki pieniężne i finansowe, które obejmują wiele zagadnień poruszanych w makroekonomii; • inwestowanie, które koncentruje się na decyzjach poszczególnych osób i instytucji finansowych, dotyczących wyboru papierów wartościowych, mogących tworzyć portfel inwestycyjny; • zarządzanie finansami (zwane również „finansami przedsiębiorstwa”), które dotyczy zarządzania firmą.

18. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Zarządzanie finansami obejmuje pozyskiwanie i wykorzystywanie funduszów w celu maksymalizacji efektywności i wartości przedsiębiorstwa.

19. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie

20. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Funkcje zarządzania finansami W przedsiębiorstwie można wyodrębnić następujące obszary działania: • produkcja; • badania i rozwój; • marketing; • księgowość; • finanse; Kierowanie przedsiębiorstwem jest procesem planowania, organizowania, przewodzenia, kontrolowania działalności we wszystkich wyżej wymienionych obszarach oraz wykorzystania wszystkich zasobów, jakimi dysponuje przedsiębiorstwo dla osiągnięcia ustalonych celów.

21. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Zarządzanie finansami jest integralną częścią procesu kierowania przedsiębiorstwem jako całością i jego funkcje obejmują: • określenie spodziewanych kosztów i korzyści wynikających z różnych form zaangażowania środków finansowych przedsiębiorstwa, tak w wymiarze krótko- , jak i długookresowym; • alokację środków oraz określenie jej kosztów (wybór przedsięwzięcia inwestycyjnego); • wybór źródeł finansowania i sposobów wykorzystania dostępnych środków zgodnie z celami przedsiębiorstwa; • szacowanie i ocenę przychodów oraz związanego z ich uzyskaniem ryzyka w działalności przedsiębiorstwa. • Kilkakrotnie posłużono się powyżej terminem „inwestycje”, „inwestowanie”. Niezbędne jest sprecyzowanie, co rozumiemy pod tymi terminami.

22. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Inwestycją jest każde zastosowanie kapitału w celu jego powiększenia. Inwestowanie jest przede wszystkim zagadnieniem z zakresu zarządzania finansami. Wymaga ono przeprowadzenia dokładnych studiów i rachunku ekonomicznego, które pozwolą dać odpowiedź na kluczowe pytania: • kiedy inwestować? • w co zainwestować? • ile zainwestować ? • jaki powinien być rozkład nakładów inwestycyjnych w czasie?

23. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie

24. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie • Otoczenie i warunki działania przedsiębiorstwa • Czynniki wewnętrzne • branża, • rentowność, • koszt kapitału własnego, • dostępność do źródeł finansowania. • Czynniki zewnętrzne • ekonomiczne, • prawne, • polityczne, • międzynarodowe

25. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Rola menedżera finansowego w przedsiębiorstwie: • organizuje i nadzoruje obieg informacji wewnętrznej, umożliwiającej kontrolę operacji finansowych, • przedkłada zarządowi informacje o sytuacji firmy, • decyduje o pozyskaniu kapitałów zewnętrznych, • utrzymuje kontakty z wierzycielami, dłużnikami, urzędami skarbowymi.

26. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Rodzaje decyzji finansowych w przedsiębiorstwie: • operacyjne, • inwestycyjne, • finansowe, • dywidendowe.

27. Finanse i zarządzanie finansami - wprowadzenie Uwarunkowania zewnętrzne decyzji finansowych przedsiębiorstwa

28. ANALIZA FINANSOWA

29. ANALIZA FINANSOWA • Analiza działalności gospodarczej przedsiębiorstwa obejmuje • Analizę otoczenia przedsiębiorstwa: • ocena warunków społecznych i prawnych, • analiza rynku, • analiza konkurencji. • Analizę ekonomiczną: • analiza finansowa, • analiza techniczno – ekonomiczna.

30. ANALIZA FINANSOWA Sposoby analizy finansowej • Analiza strukturalna • Analiza porównawcza • Analiza wskaźnikowa

31. ANALIZA FINANSOWA Rodzaje analiz finansowych • Z punktu widzenia przeznaczenia: • analiza zewnętrzna, • analiza wewnętrzna. • Według kryterium czasu: • analiza retrospektywna (ex-post), • analiza bieżąca, • analiza prospektywna (ex-ante). • Z punktu widzenia przyjętej metody badań: • analiza funkcjonalna (problemowa), • analiza kompleksowa, • analiza decyzyjna. • Z uwagi na stopnie szczegółowości: • analiza ogólna, • analiza szczegółowa.

32. ANALIZA FINANSOWA Podstawowe metody analizy finansowej • Analiza jakościowa (opisowa) • Analiza ilościowa • Metody deterministyczne • Metody stochastyczne

33. ANALIZA FINANSOWA Podstawowe elementy sprawozdania finansowego: • bilans, • rachunek zysków i strat, • rachunek przepływu środków pieniężnych, • informacja dodatkowa.

35. ANALIZA FINANSOWA • Analiza bilansu • Wstępna • porównawcza (pozioma) • analiza struktury (pionowa) • Wskaźnikowa

36. ANALIZA FINANSOWA • Dwie podstawowe zasady finansowania • Złota reguła bilansowa • Złota reguła finansowania (złota reguła bankowa)

38. Przepływy finansowe – różnica między bilansem a rachunkiem zysków i strat • narzędziem służącym ocenie zdolności przedsiębiorstwa do utrzymania płynności finansowej są sprawozdania z przepływów finansowych: kapitałowych (funds flow) i pieniężnych (cash flow) • Źródło: M.Sierpińska, D.Wędzki. „Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie”. PWN, Warszawa 1998.

39. ANALIZA FINANSOWA Rachunek z przepływów środków pieniężnych • Jest cennym źródłem informacji o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, których nie mogą dostarczyć bilans czy rachunek zysków i strat, z uwagi na fakt, że sporządzane są wyłącznie metodą memoriałową.

41. Przepływy pieniężne ujmowane są w trzech obszarach

44. ANALIZA FINANSOWA Sprawozdania finansowe powinna cechować: • rzeczowość, • zrozumiałość, • wiarygodność, • kompletność, • sprawdzalność, • obiektywizm, • prawidłowość, • porównywalność, • aktualność.

45. ANALIZA FINANSOWA • Analiza wskaźnikowa obejmuje: • rentowność, • płynność finansową, • zdolność przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia, • sprawność działania, • wskaźniki rynku kapitałowego.

46. ANALIZA FINANSOWA O czym mówią wskaźniki? • Wskaźniki płynności – o stopniu wypłacalności przedsiębiorstwa i jego zdolności do terminowego regulowania bieżących zobowiązań • Wskaźniki zadłużenia – jaka część majątku firmy finansowana jest z kapitałów obcych a jaka z kapitałów własnych • Wskaźniki obrotowości – jak efektywnie wykorzystywany jest majątek firmy • Wskaźniki rentowności – jaka część zainwestowanego kapitału przez właścicieli może zostać wypłacona w postaci dywidendy

47. ZESTAWIENIE WSKAŹNIKÓW ANALITYCZNYCH