Rouw na moord

1. Rouw na moord Onderzoek naar behandeling met EMDR en CGT bij nabestaanden van moord: onderzoeksopzet EMDR congres 20 april 2013 Mariëtte van Denderen & Jos de Keijser

2. Achtergrond • Master in Criminologie • Gewerkt in FPC van Mesdag kliniek • Promovendus Psychologie (2010-2014)

3. MillyBoele 12j. (2010) Pim Fortuyn 54j. (2002) Marianne Vaatstra 16j. (1999) Nienke Kleiss 10j. (2000) Schiedammerparkmoord Dirk Post 14j. (2009)

4. Onderzoek Rouw na Moord • Van 2010 - 2014 • In samenwerking met lotgenotenverenigingen VOVK, VVRS en ADS • Casemanagers van Slachtofferhulp • Gefinancierd door Fonds Slachtofferhulp

5. Onderzoeksvragen • Wat is de prevalentie van PTSS en Gecompliceerde Rouw (GR) bij nabestaanden van moord? • Welke socio-demografische en dader gerelateerde factoren voorspellen PTSS en GR? • Wat is het effect van een gecombineerde behandeling van EMDR en CGT op PTSS en GR?

6. Prevalentie • 150-180 moorden in Nederland per jaar • Ieder slachtoffer laat een aantal nabestaanden achter. Werving nabestaanden: • Via drie grote lotgenotenverenigingen • Casemanagers van Slachtofferhulp

7. Screening van klachten o.b.v. vragenlijstonderzoek GecompliceerdeRouw: • Rouwvragenlijst (RVL) Cut off score > 39 indiceertcompliceerderouw(Boelen, de Keijser & van den Bout, 2001) PTSS • Impact of Event Scale (IES) Cut off score > 26 • PTSD Symptom Scale, Self Report (PSS-SR) Deelnemersmet GR en/of PTSS wordteenbehandelingaangeboden

8. Kenmerken van deelnemers (n=300) • Gemiddelde leeftijd nabestaanden: 58 jaar (range 25 - 82), van slachtoffers: 27 jaar (range 0 – 69) • Gemiddelde tijd sinds het overlijden: 11 jaar (range 0 - 35 jaar) • 89% van de moorden vond plaats in Nederland, 11% in het buitenland • Vijf mensen (2,9%) waren getuige van de moord

9. Kenmerken van deelnemers • Deelnemers zijn ouders, broers/zussen, (volwassen) kinderen, partners en overige familieleden • Meer vrouwen (64%) dan mannen (36%) • De dader is in de meeste gevallen een (ex) partner, een kennis of vriend/vriendin

10. Resultaten • Prevalentie van GR: 73% • Prevalentie van PTSS: 61% (IES) 31.2% (PSS-SR) • Gemiddelde tijd sinds het overlijden: 11 jaar

11. Verloop van klachten • PTSS is gerelateerd aan het aantal jaren sinds het overlijden; • Naarmate de tijd toeneemt nemen PTSS klachten af. • GR is niet gerelateerd aan de tijd sinds het overlijden; • Naarmate de tijd toeneemt nemen rouwklachten weinig af.

12. Onderlinge relaties Man (30j ) Nabestaande Nabestaande Broer Onbekende Dochter Zoon Dader Dader Slachtoffer Slachtoffer Zoon Man (35j ) Man (68j ) Onbekende ? 1999-2012 * Filmpje

13. Resultaten Vrouwen ervaren meer PTSS en GR dan mannen Grootouders ervaren minder klachten dan ouders/kinderen etc. Geen effect op PTSS/ GR wat betreft: • Soort relatie nabestaande – dader • Dader wel of niet veroordeeld Nabestaande Slachtoffer Dader

14. Behandelopzet 27 therapeuten getraind in het behandelprotocol 8 individuele sessies met een cliënt Interventie- en wachtgroep (na 4 mnd) conditie Sessie 1: introductie, sessie 2: rouw in het gezin Twee varianten: 1) 3x CGT gevolgd door 3x EMDR 2) 3x EMDR gevolgd door 3x CGT

15. Design T1 T2 T3 CGT S T A R T EMDR S T A R T EMDR CGT

16. Stand van zaken • 70 mensen behandeld • Er zijn nog behandelplekken vrij! • Najaar eerste resultaten verwacht