Idetë dhe filozofitë e të mësuarit

1. Leksioni 3 Idetëdhefilozofitë e tëmësuarit

2. Zhvillimi • Fizik-ndryshimetnëstrukturëntruporedhefunksionin e tyre • Personal- ndryshimetnëpersonalitetqëndodhingjatërritjes • Social- ndryshiminëmarrëdhëniet me tëtjerët • Konjitiv- ndryshimetgradualedhetërregulltapërmestëcilaveprocesetmendorebëhenmëkomplekse • Pjekuria – e programuarnëpikëpamjengjenetike; ndodhnatyrshëm me kalimin e kohës

3. Parimet e zhvillimit • Njerëzitzhvillohennëshkallëtëndryshme:disamëshumënëpikëpamjenfizike, tëtjerënëanënmendore, etj • Zhvillimiështërelativishtirregullt: mbështetetnëpërshtatshmërinënëmoshë: fëmijaecënkëmbë e duarpara se tëngrihetnëkëmbë • Zhvillimindodhgradualisht: njeriukalonnganjëstadnëtjetrin

4. Idetëdhefilozofitë e tëmësuarit • Djui(filozofiapragmatiste e tëmësuarit duke bërë) • Procesiiedukimitsiriorganizimivazhdueshëm, rikonstruksiondhetransmetimpërvoje • Nxënësvenukmundt’ujepennjohuritëdirekt, duke përjashtuarpërfshirjenpersonalenëndërtimin e tyre • Përmesedukimit, shoqëriamundtëformulojëqëllimet e veta, mundtëorganizojëmjetetdheburimet e saj, tëformojëveten me synimetdheekonominënëdrejtiminnëtëcilinajodëshirontëlëvizë

5. Idetëdhefilozofitë e tëmësuarit • Eriksoni(teoriapsikologjike): • Besimidhemosbesimi (0-1)- arritjapozitive e periudhëssëfoshnjërisëpërmesmjedisittëngrohtëdheafektiv • Pavarësia. Turpi. Dyshimi (1-2) –rezultatinxitjesosejotëpavarësisësiçelsiisuksesit • Nisiativa . Faji (2-6) –shprehja e dëshiravedheplanevetëfëmijësstimulohetpërtëngjallursensin e nisiativësdhepërtëshmangurndjenjën e fajitdhetëfrikës • ZellipërpunëdheInferioriteti. (6-12) • Identitetidhekonfuzioniirolit. Adoleshenca • Intimitetidheizolimi. Rinia e hershme • Shpirtmadhësiadhepasiviteti. Mosha e mesme • Integritetidhedëshpërimi. Pleqëria

6. Idetëdhefilozofitë e tëmësuarit • Piazhe (Zhvilliminjohës) • Tënjohëshdiçkanënkuptontëveproshmbiatëgjëfizikisht, mendërishtosesëbashku • Zhvillimisindryshimivazhdueshëmdheriorganizimimënyrave me tëcilatne lidhemi me mjedisin • Mësimiiorientuardrejtprocesitmëshumë se drejtpërmbajtjes • Metodat me nëqendërfëmijën • Kurrikula e mbështeturnëfazat e zhvillimittëfëmijës

7. Idetëdhefilozofitë e tëmësuarit • Gatishmëriadhetëmenduarit: fëmijëtdhetërrituritmendojnënëmënyratëndryshme • Tëkuptuarit e botësdhendikimetmbizhvillimin: • Pjekuria • Veprimtaria • Transmetimi social • Katërstadet e zhvillimitkonjitiv: • Sensorimotor :0-2 vjeç • Paraoperacional: 2-7 vjeç • Operacionalkonkret: 7-11 vjeç • Operacional formal:11-15 vjeç

8. Idetëdhefilozofitë e tëmësuarit • Vigotski (Teoria e zhvillimitsocial kulturor) • Funksionetmëtëlartamendoretënjeriutndryshojnëpërmeskulturavetëndryshme • Nëdylinjat e zhvillimitajonatyralelidhet me rritjendhepjekurinë e strukturavemendoredhefizike, kurseajokulturorelidhet me mësimindheaftësiminpërtëpërdorurmjetetkulturoredhendërgjegjennjerëzore • Individëtkanëzonën e zhvillimittëpërafërtsipikënëtëcilënfëmijanukmundtëzgjidhënjë problem ivetëm, porduhettëndihmohetngatëtjerët • Gjuhasi element qendror • Edukimiudhëheqzhvillimin • Nxënësitmësojnëngamësuesi, poredhenganjeritjetri

9. Idetëdhefilozofitë e tëmësuarit • Çomsky (zhvillimigjuhësor) • Si e mësojmëgjuhën? Fazatnëproces: • Holofrazat: fjalëtëvetmeqëshprehinidekomplekse • Mbipërgjithësimi: përçaktimiinjëradhekoncepteshsipasnjëpërmasetëvetme • Gjuhatelegrafike: fjalëtëfëmijëveqëpërdorinfjalëthelbësoresinënjë telegram • Semantika: mënyrasipastëcilavekuptimiorganizohetnëgjuhë • Mbirregullimi: zbatimiinjëregullitëmësuarnëtëgjithasituatat, duke përfshirëedheatotëpapërshtatshme • Dialekti: llojiinjëgjuhetëfolurnganjëgrupiveçantë

10. Idetëdhefilozofitë e tëmësuarit • Bruner (Kultura e edukimit) • Mendja e njeriutzhvillonpotencialine vet tëplotënëpërmjetpjesëmarrjesnëkulturë- jovetëmnëartetdheshkencatmëformale, poredhenëmënyrat e perceptimit, tëmenduarit, tëndjeritdhediskutimit • Detyratëngjashme me atoqë ne mësojmënëjetën e përditshme • Tëmësuarinjotënjëaftësietëshkëputur, portëidesënëpërgjithësi • Sensiinxitjesrrethzbulimittërregullavedhemarrëdhënievetëpanjohura

11. Idetëdhefilozofitë e tëmësuarit • Gardneri (Inteligjencae shumëfishtë) 1. Gjuhësoresiaftësipërtëpërdorurfjalën 2. Logjikomatematikesiaftësipërtëpërdorurnumratdhearsyetimin e rregullt 3. Hapësinoresiaftësipërtëperceptuarbotënpamore-hapësinoredhepërtëbërëshndërrime 4. Truporekineestetikesiekspertizëpërtëpërdorurtëgjithëtrupinnëshprehjen e idevedhendjenjave 5. Muzikoresiaftësipërtëshprehur format muzikoresidhendjeshmërindajritmit, melodisë, etj 6.Ndërpersonale siaftësipërtëkapurqëllimet, motivimetdhendjenjat e tëtjerëve 7. Vetiakesiaftësipërtënjohurvetendhepërtëvepruarmbibazën e kësajnjohjeje

12. Loja dhendikimiisajnëzhvillimin e fëmijës • Loja është me tëvërtetëpunë e fëmijës, mjeti me anëtëtëcilitairritetdhezhvillohet. Loja aktivemundtëshihetsishenjë e shëndetitmendordhemungesa e sajmundtëshihetosesidefektilindurosesisëmundjemendore (Susan Aizek) • Tëdhënat se lojaështë me vleratëjashtëzakonshmepërzhvillimin e fëmijësjanëtëplotanëdrejtimtëzhvillimittëaftësivesocialedhepozitivizmitemocional

13. Loja dhendikimiisajnëzhvillimin e fëmijës • Loja ndihmonnëzhvilliminfizik – zhdërvjelltësiafizike e fëmijëveqëluajnë • Loja kontribuonnëzhvilliminshoqërordheshëndetinmendortëfëmijës –zhvillimiishumëndjenjaveqëfëmijëtprovojnë e kanëbazëntelojëratqëbëjnë • Loja ndikonnëzhvilliminintelektual – përmessajfëmijëtzhvillojnëimagjinatëndhekrijimtarinë, përsosinproblemzgjidhjendhevendimarrjenracionale