TCK ve Diğer Düzenlemeler ışığında Sağlık Hizmeti Sunumunda Sorumluluk

1. TCK ve Diğer Düzenlemeler ışığındaSağlık Hizmeti Sunumunda Sorumluluk Av. Ziynet Özçelik

2. HEPİMİZİN SORUMLULUKLARI VARDIR

3. SORUMLULUK KUSUR

4. Kusurun iki türü vardır Kast Taksir

5. Yeni TCK’da tanımlanan kusur türleri

6. - (1) Suçun oluşması kastın varlığına bağlıdır. Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir. (2) Kişinin, suçun kanuni tanımındaki unsurların gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi halindeolası kast vardır. Kastmadde 21.

7. (2)Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüneaykırılık dolayısıyla,bir davranışın suçun kanuni tanımındabelirtilenneticesiöngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. (3) Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli taksir vardır; bu halde taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar artırılır. Taksir Madde 22

8. OLAY Sağlık Bakanlığına bağlı… Atatürk Eğitim Hastanesi…Kliniğinde 1997 Eylül ayında yapılan ameliyatlar sonrasında toplam 6 hasta enfeksiyon nedeni ile ölmüştür. Söz konusu kliniğin ameliyathane ve yoğun bakım bölümü çalışanlarının ifadesinde, enfeksiyon çıkmasından takriben 3 ay öncesine kadar ameliyathane ve yoğun bakım ünitelerinin havası dezenfekte edilmemiş ve durumdan klinik şefi haberdardır, …Kliniğinde 10,..1997 tarihinde ilk mediastinit (iltihaplanma) vakası ve ardından ikinci enfeksiyon vakasının ortaya çıkmasından sonra klinik şef yardımcısının, klinik şefine “enfeksiyon var ! ameliyathaneyi kapatalım!” önerisine rağmen ameliyathane ve yoğun bakım ünitelerinin kapatılmayarak ameliyatlara devam edildiği ve 4 hastanın daha hastanede enfeksiyon kapmasına neden olduğu sabit görülmüştür.

9. Sorumlular kim/ kimler?

10. Sorumluluk türü:-Kasten öldürme?-Olası kastla öldürme?-Bilinçli taksirle öldürme?-Taksirle öldürme?

11. 1- Klinik şefi, hastanın ameliyathanede enfeksiyon kapabileceğini ve bu nedenle ölebileceğini öngörmüş, ama umursamamış, ölürse ölsün demiştir.(OLASI KAST) 2. Klinik şefi, ameliyathanede hastanın enfeksiyon kapabileceğini öngörmüş, ancak bir şey olmaz diye düşünmüştür(BİLİNÇLİ TAKSİR). 3. Klinik şefi hastanın enfeksiyon kapmayacağını düşünerek, hastayı ameliyata almıştır(TAKSİR) 4. Klinik şefi hastanın acilen ameliyat edilmesi gerektiğini, beklerken ölme riskinin enfeksiyon nedeniyle ölüm riskinden yüksek olduğunu düşünerek hastayı ameliyata almıştır(?)…

12. Taksirle öldürme MADDE 85. - (1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

13. MADDE 455 - Tedbirsizlik veya dikkatsizlik veya meslek ve sanatta acemilik veya nizamat ve evamir ve talimata riayetsizlik ile bir kimsenin ölümüne sebebiyet veren şahıs iki seneden beş seneye kadar hapse ve 250 liradan 2.500 liraya kadar ağır para cezasına mahkûm olur.

14. (Ek fıkra: 501 - 16.7.1964) Yukarıdaki fıkralarda beyan olunan cezalar, kusurun derecesine göre sekizde birine kadar indirilebilir.

15. T.C. YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ E. 2003/9165 K. 2004/7226 T. 8.6.2004 • TEDBİRSİZLİK VE DİKKATSİZLİK SONUCU ÖLÜME SEBEBİYET ( Doğum Tarihini Tamamlayan Bebeği Zamanında Almayarak Ölü Doğuma Yol Açmak

16. 5237 SAYILI TCK.TAKSİRLE YARALAMAMADDE 89. - (1) Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadarhapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. 765 SAYILI TCK MADDE 459 - Her kim tedbirsizlik veya dikkatsizlik yahud meslek ve sanatta acemilik ….sebebiyet verirse: ...hallerde takibat icrası şikâyete bağlı olmak şartile üç aya kadar hapis veya elli liraya kadar ağır para cezası ,

17. T.C. YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ E. 2002/28399 K. 2003/11352 T. 12.11.2003 TAKSİRLE YARALAMA ( Diş Hekimi Sanığın Gerekli Özeni Göstermeden Mağdurun Sağlam Dişini Çekmesi Eyleminin Hastasının Cismen Eza Görecek Biçimde Yaralanmasına Neden Olma Suçunu Oluşturması )

18. T.C. YARGITAY 2. CEZA DAİRESİ E. 1996/4493 K. 1996/4682 T. 24.4.1996 TEDBİRSİZLİK VE DİKKATSİZLİK SONUCU YARALAMAYA NEDEN OLMAK ( Hatalı Ameliyat- Dosyasının Yeterince İncelenmemiş Olması Nedeniyle Yapılan Ameliyatta Hastanın Kör Olması)

19. Davacıya, yanlış konulan AİDS tanısı henüz kesinleşmeden hastalığı basına sızdırılmıştır.

20. Kişisel verilerin kaydedilmesi      MADDE 135. - (1) Hukuka aykırı olarak kişisel verileri kaydeden kimseye altı aydan üç yıla kadar hapis cezası verilir. (2) Kişilerin...sağlık durumlarına... ilişkin bilgileri kişisel veri olarak kaydeden kimse, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır

21. Verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme MADDE 136. - (1) Kişisel verileri, hukuka aykırı olarak bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.  Nitelikli haller MADDE 137. - (1) Yukarıdaki maddelerde tanımlanan suçların; b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle, İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

22. Hekim, kendisine başvuran 20 yaşında bir bayan hastanın, bir süre önce, 12 haftalık hamile iken bir kadın doğum uzmanına küretaj yaptırdığını öğrenir.

23. 5237 SAYILI TCK. Sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi MADDE 280. - (1) Görevini yaptığı sırada bir suçun işlendiği yönünde bir belirti ile karşılaşmasına rağmen, durumu yetkili makamlara bildirmeyen veya bu hususta gecikme gösteren sağlık mesleği mensubu, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

24. Tıbbi uygulama hatalarında tazminat talepleri; Kamu sağlık kuruluşlarındazarar gören kişiler, kamu görevlisinin haksız fiil veya işlemine karşı İdare aleyhine dava açabilirler. (1982 Anayasasının 40/2 ve 129/5 maddeleri) Ancak Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ve Uyuşmazlık Mahkemesi, tıbbi girişimlerde, bilgi, beceri yada dikkat eksikliğinden doğan zararlarda, kişisel kusurun görev kusurundan ayrılabildiği gerekçesi ile doğrudan hekim aleyhine dava açılabileceğini kabul etmektedir.

25. T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2001/4-595 K. 2001/643 T. 26.9.2001 Devlet hastanesinde görevli ve memur olan davalı doktorun hastası olan davacıya zamanında ve gerekli tedaviyi yapmayarak bir kolunun omuzdan kesilmesine neden olduğu ve doktorun bu eyleminin görevinden ayrılabilir salt kişisel kusura dayandığı

26. T.C. DANIŞTAY 10. DAİRE E. 1993/363 K. 1994/2502 T. 1.6.1994 Davacılardan ... tedavi amacıyla yatırıldığı ... Göğüs Hastalıkları Hastanesinde yapılan "Streptomicine" enjeksiyonundan kısa bir süre sonra şoka girerek ölümü nedeniyle ve olayda idarenin hizmet kusuru bulunduğu

27. T.C. YARGITAY 4. HUKUK DAİRESİ T. 17.12.1976 E. 1976/692 K. 1976/11046 • RÜCU HAKKI Hekim mesleki bilgisinin gerektirdiği bütün gerekleri yerine getirdiğini ispat zorunluluğundadır. Esasen 3153 sayılı Yasanın açık buyruğuna aykırı hareket ederek kendi uzmanlığı dışında başka bir uzmanlık alanında çalışmıştır.. Olayda açık ve belirli bir kişisel kusur vardır. O halde her bakımdan uygun olan bu manevi tazminatdaki rücu kararı onanmalıdır.

28. Sorumluların tespiti için, hatanın nedenlerinin araştırılması gerekir.

29. YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ E. 2003/1064 K. 2004/2055 T. 11.2.2004 Trafik kazası sonucu hastaneye yaralı getirilen ölenin, görevli doktor ve hemşire olan sanıklar tarafından yeterli kontrol ve muayene ile gelişen klinik bulgulara uygun müdahale yapılmadığından ölmesi olayında, sanıkların yasal sorumluluklarını yerine getirseler dahi ölümün gerçekleşip gerçekleşmeyeceği konusunda rapor alınıp, ölüm kaçınılmaz ise görevi savsama, ölümde bu savsama etkili ise taksirle ölüme neden olma suçundan hüküm kurulmalıdır.

30. Kusur tespitini kim/kimler yapar?

31. Mahkeme tarafından bilirkişi olarak görevlendirilenler Adli Tıp Kurumu Yüksek Sağlık Şurası Tıp Fakültelerinin ilgili Ana Bilim Dalları Hekimler 2. Soruşturmacılar Disiplin soruşturması aşamasında Ceza davasında yargılama oluru aşamasında

32. Bilirkişiler nasıl inceleme yapıyor? • Yüksek Sağlık Şurası dosya üzerinden, • Adli Tıp Kurumu dosya üzerinden ve bazı dosyalarda zarar gören kişileri görerek, • Soruşturmacılar,şikayetle birlikte hasta dosyası, soruşturma ile ilgili gördükleri kişilerin ifadelerine başvurarak

33. Bilirkişi/soruşturmacı ne yapar?

34. Uygulamada: Sağlık personelinin hatasının olup olmadığı tespit edilmekte, Bazen sağlık personeline yüklenemeyen nedenlere de atıfta bulunulmakta, Sağlık personelinde somutlaşan hataların olası örtülü nedenleri araştırılmamaktadır.

35. …un 14.01.2005 tarihinde yapılan operasyonda batında unutulan faysa klempinin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı bir durum olduğu, Her ne kadar ameliyatta kullanılan aletlerin ameliyat sonrası sayılarak teslim alınması ameliyat hemşiresinin görevi ise de bu görevin ameliyat sorumlusu doktor nezaretinde olması gerektiğinden yapılan ameliyatın sorumlusu olduğu anlaşılan Dr…'ın 6/8 ( altı/sekiz) oranında kusurlu olduğu (çünkü ekibin başkanı olduğu ve ameliyat hemşiresine batın kapatılmadığı halde izin verdiği ve alet sayımını yaptırmadığı) , 2/8 (iki/sekiz) 'lik oranın ise hastanenin çalışma koşulları, mesainin uzun ve ağır olmasından, işin işleyişinden kaynaklandığı,

36. DOKTORUN SORUMLUKLARI 1.Teşhis koyma ve uygun tedavi metodunu seçip uygulama 2. Tıbbi Müdahaleye başlamadan evvel hastanın aydınlatılması ve rızasının alınması 3.Sadakat ve özen yükümlülüğü 4.Kayda geçirme yükümlülüğü 5.Sır saklama yükümlülüğü

37. 1.TEŞHİS KOYMA VE UYGUN TEDAVİ METODUNU SEÇİP UYGULAMA: Sırf teşhis yanlışlığı doktorun sorumluluğunu doğurmak için yeterli değildir. Teşhisi koymadan önce gerekli araştırmaları özenle yapmış ve elde ettiği bulguları özenle değerlendirmiş bir doktor sorumluluktan kurtulur. Doktor, hastası üzerinde teşhisi koyduktan sonra hastalığın tedavisi için riski en az fakat başarı şansı en fazla olan yöntemi seçip uygulamalıdır.

38. Seçtiği tedavi yöntemini somut olayın özelliklerine göre kendisinden beklenen her türlü özeni göstererek tıp bilimi ve uygulamasında genel olarak kabul edilmiş esaslar çerçevesinde uygulayan doktor buna rağmen başarısızlıkla sonuçlanan tedaviden dolayı sorumlu tutulamaz.

39. 2.TIBBİ MÜDAHALEYE BAŞLAMADAN EVVEL HASTANIN RIZASININ ALINMASI: Geçerli bir razının söz konusuolabilmesi için hastanın kararının önemi, anlamı ve sonuçları üzerinde bilgi sahibi olması gerekir.

40. Aydınlatılmış Onam Madde26-Hekim hastasını, hastanın sağlık durumu ve konulan tanı, önerilen tedavi yönteminin türü, başarı şansı ve süresi, tedavi yönteminin hastanın sağlığı için taşıdığı riskler, verilen ilaçların kullanılışı ve olası yan etkileri, hastanın önerilen tedaviyi kabul etmemesi durumunda hastalığın yaratacağı sonuçlar, olası tedavi seçenekleri ve riskleri konularında aydınlatır. Yapılacak aydınlatma hastanın kültürel, toplumsal ve ruhsal durumuna özen gösteren bir uygunlukta olmalıdır. Bilgiler hasta tarafından anlaşılabilecek biçimde verilmelidir. Hastanın dışında bilgilendirilecek kişileri, hasta kendisi belirler. Sağlıkla ilgili her türlü girişim, kişinin özgür ve aydınlatılmış onamı ile yapılabilir. Alınan onam, baskı, tehdit, eksik aydınlatma ya da kandırma yoluyla alındıysa geçersizdir. TTB- Hekimlik Meslek Etiği Kuralları Yayın Tarihi : 01.02.1999

41. Acil durumlar ile, hastanın reşit olmaması veya bilincinin kapalı olduğu ya da karar veremeyeceği durumlarda yasal temsilcisinin izni alınır. Hekim temsilcinin izin vermemesinin kötü niyete dayandığını düşünüyor ve bu durum hastanın yaşamını tehdit ediyorsa, durum adli mercilere bildirilerek izin alınmalıdır. Bunun mümkün olmaması durumunda, hekim başka bir meslektaşına danışmaya çalışır ya da yalnızca yaşamı kurtarmaya yönelik girişimlerde bulunur. Acil durumlarda müdahale etmek hekimin takdirindedir. Tedavisi yasalarla zorunlu kılınan hastalıklar toplum sağlığını tehdit ettiği için hasta veya yasal temsilcisinin aydınlatılmış onamı alınmasa da gerekli tedavi yapılır. Hasta vermiş olduğu aydınlatılmış onamı dilediği zaman geri alabilir.

42. 3. Hastayı aydınlatma yükümlülüğü Bu yükümlülük Anayasa’nın 17. maddesiile teminat altına alınmış olan kendi geleceğini bizzat tayin etme hakkının sonucudur ve tıbbi müdahaleye rıza göstermenin zorunlu bir şartıdır. Yazılı formül onam belgesinin geçerliliği Yazılı broşür Sözlü aydınlatma Aydınlatma zamanı Ölçüsü

43. 4.Sadakat ve özen yükümlülüğü Doktor, mensup olduğu ihtisas alanına dahilortalama düzeydeki bir doktorun aynı hal ve şartlar altında göstereceği özeni göstermekle yükümlüdür. Özen yükümlülüğünün ölçüsünün belirlenmesinde tıp biliminin tedavi esnasında ulaştığı bilgi seviyesi göz önüne alınır.

44. 5.Kayda geçirme yükümlülüğü Doktor, tedavisini üstlendiği hastaya ilişkin bilgileri kayda geçirmek ve saklamakla yükümlüdür. Bu yükümlülük içinde: hastalık öyküsü, teşhise yönelik çalışmalar, bulgular, medikasyonun dozu, şekli, uygulanan tedavi yöntemi, standart tedaviden farklı uygulamalar, hastayı aydınlatma yükümlülüğü kapsamında yapılan bilgilendirmeler, ameliyatın seyri, narkoz protokolü, beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan olaylar, yoğun bakım, hastanın kendisine zarar vermesini önlemek amacıyla alınan güvenlik tedbirleri ... vb. bulunmaktadır.

45. T.C. YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ E. 2004/12088 K. 2005/1728 T. 7.2.2005 DOKTORUN ÖZEN BORCUNA AYKIRILIĞI Ameliyatta Tutulması Gereken Kayıtların 7-8 Ay Sonra Tutulması Çocuk Hastanın Yaşı Kilosu İle Genel Anestezi Altında Verilen İlaçların Birbirini Etkileyip Fazla Tesir Edebileceği Hususlarının Nazara Alınmadığı - Maddi ve Manevi Tazminata Hükmetmek Gereği

46. 6.Sır saklama yükümlülüğü • Doktor, tedavi ilişkisi nedeniyle elde ettiği bilgileri hastanın rızası olmaksızın üçüncü kişilere açıklayamaz. • Bilimsel araştırmalar-çalışmalar • Sigorta Şirketleri • Yasal Zorunluluklar

47. İLAÇ KULLANIMI Hekim, ilacın kullanılması ile ilgili tüm bilgileri eksiksiz olarak hastaya anlatmak ve gerektiğinde bunları reçeteye yazmakla yükümlüdür. Hastanın ilacın yapımcı firması tarafından verilen bilgileri okumamış olması hekimi sorumluluktan kurtaramaz.

48. DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU E. 2002/716 K. 2003/91 T. 7.3.2003 HATALI TEŞHİS VE TEDAVİ ( İşitme Kaybı/Manevi Tazminat - Tedavide Kullanılan İlacın Yan Etkilerinin Bildirilmemesi ve Hizmetten Yararlanmama Hakkının Tanınmaması/İlaç Dozunu Ayarlamada Gerekli Özenin Gösterilmemesi )

49. Tıbbi hatalar hakkındaki bilgiler, öncelikle hatalardan korunmak için kullanılmalıdır. Hatalardan korunma çabaları, temel nedenler, uygulama ve sistem hataları üzerine odaklanırsa başarı olabilir. Önceden tahmin edilemeyen ve sonsuz çeşitlikte diğer hatalar, altta yatan neden düzeltilmezse kısa sürede yeniden ortaya çıkacaktır.