710 likes | 933 Views
TÜTÜN KONTROLÜNDE HEKİMİN ROLÜ “Bireysel ve Toplumsal Sorumluluk”. Dr. OSMAN ELBEK (osmanelbek@yahoo.com) Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi. TARTIŞMA HEDEFLERİ. Tıp ve felsefe disiplinleri arasında var olan tarihsel etkileşimin farkına varmak
E N D
TÜTÜN KONTROLÜNDE HEKİMİN ROLÜ“Bireysel ve Toplumsal Sorumluluk” Dr. OSMAN ELBEK (osmanelbek@yahoo.com) Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi
TARTIŞMA HEDEFLERİ • Tıp ve felsefe disiplinleri arasında var olan tarihsel etkileşimin farkına varmak • Hekimler tarafından çeşitli nedenlerle çoğu zaman göz ardı edilen temel ilgi alanlarını tanımlamak • Tütün kontrolünün hekimlerin temel bir ilgi alanı olması gerektiğini vurgulamak • Savunuculuk politikalarını görünür kılmak
SUNU AKIŞI • Tıp ve felsefe • Geleceğin hekimleri • Sağlığın temel bileşenleri ve sorumluluklar • Savunuculuk
Oysa felsefe… • Kavramların içini doldurur • Bakmanın ötesinde görmeyi sağlar • Etik yaklaşımı belirler • İnsan haklarını yetkinleştirir
“Sanal Hekimlik” doktor haftada 2.400 dakikalık mesaiye 19.100 dakikalık iş sığdırmış
“Ama acıları değil fırsatları düşünmenin vakti (…) gelmiştir. (…) her bir şirket ve her bir insan kendi ekonomik kaderini kendi çizecektir.” • Thomas L. Friedman • “Fakirliğin canı cehenneme! Şimdi Forbes’in dünya zenginleri listesine girebilir(iz).” • Tarun Das (Hindistan Sanayi Konfederasyon Başkanı) Friedman T. Dünya Düzdür, 2006.
10:90 KURALI • Dünya nüfusunun %90’ını etkileyen sağlık sorunlarıyla ilgili araştırmalara fonların %10’u ayrılıyor.
HASTA SORUMLULUĞU • Mesleği her zaman en yüksek düzeyde sürdürmesi • Hastaların yararı için özgür ve bağımsız olarak karar vermesi, bu kararları çıkar güdülerinin etkilememesi • Hangi çeşit tıbbi uygulama içinde olursa olsun, insanın değerine saygı ve sevecenlik göstermesi • Yeterli bir tıbbi hizmeti sağlamaya kendini adaması Dünya Tabipler Birliği, Hekimlik Ahlakı Uluslararası Yasası, 1983.
ETİK İLKELER • Önce zarar vermeme • Yararlı olma • Adil olma • Özerkliğe saygı
“Önce teşhis, sonra tedavi” • Tıp ile felsefe arasında sadece mahiyet farkı vardır. İbni Sina (980-1037)
Bir hekimin oğlu • Beden bir soru konusu • Biyoloji felsefesi öncüsü • İlk yaşayan ve son ölen organ kalp
“Filozoflar aynı zamanda tabip, tabipler de aynı zamanda filozoftur”İshak Ibn Huneyn
YUNAN • Felsefe • Pratik hayatın ötesi • Bilimsel düşüncenin ilk tohumları • Bilme ve kavrama arzusu
HİPOKRAT ANDI • Bu sanatta… • Hocamı babam gibi tanıyacağım, rızkımı onunla paylaşacağım. Paraya ihtiyacı olursa kesemi onunla bölüşeceğim, onun çocuklarını kardeş bileceğim. • Bu sanatla ilgili her türlü bilgiyi (…) hekim andı içenlere öğreteceğim. • Tıp bilgimi gücüm yettiğince hastamın yararı için kullanacağım. • Yaşamımı daima temiz ve yüce tutacağım, sanatımı uygularken de buna dikkat edeceğim (…) • Uğraşım sırasında ya da onun dışında, sanatımla ilgili görüp işittiklerimi bir sır olarak saklayacağım ve kimseye açmayacağım.
Gelişim… • Doktor; • Hastalık hakkında felsefik düşünen kimse • “Hoca” • Roger Bacon; • “Doctor Mirabilis”: Harika Hoca • Bilgi-deney ilişkisi • Duns Scotus; • “Doctor Subtilis”: İnce Eleyip Sık Dokuyan Bilgin • Bilen değil iradi olarak isteyen varlık olan insan
Çocuk alanında girişimlerde bulundu • Kundaklama yöntemini kaldıran kişi Jean-Jacques Rousseau (1712-78)
GELECEĞİN HEKİMLERİ • Hizmet sunucu • Karar verici • İletişimci • Toplum lideri • Yönetici WHO. Doctors for Health. A WHO Global Strategy for Changing Medical Education and Medical Practice for Health for All. WHO Publication Geneva, 1996.
HEKİMLER… • Sağlık hakkının, ancak sağlığın temel belirleyenlerinin (barınma, temiz su kaynaklarına erişebilme, temiz bir çevrede yaşama, yeterli beslenme,…) gerçekleşmesiyle mümkün olacağını bilir ve bu konudaki toplumsal sorumluluğunun farkındadır. • TTB Hekimlik ve İnsan Hakları Bildirgesi
YOKSULLUK & SAĞLIK • Türkiye’de yoksulluk oranı %22 • Beş yaş altındaki çocukların %12’sinde beslenme yetersizliği var • Nüfusun %17’si temiz içme suyundan yoksun • Doğu’da hanelerin yaklaşık %18’i içme suyunu taşıma yoluyla temin etmekte • “Ben Seda… çok param olsaydı ve satılık olsaydı sağlık alırdım.” Elbek O. Çalışma Ortamı Dergisi, basımda.
“....bilgelikle birleşmeyen kudret tehlikelidir ve çağımız için gerekli olan şey de bilgiden çok bilgeliktir....” Bertrand Russell (1872-1970)
EN ÇOK ÖLDÜREN HASTALIKLAR DSÖ. 2000.
TÜTÜN: ALTI TEMEL ÖLÜM NEDENİ WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2008.
KÜRESELLEŞME & SİGARA ASH, Tobacco: Global Trends, 2006.
“21. yüzyılın en temel ahlaki sorumluluğu sağlık alanında yaşanan eşitsizliklerle savaşmaktır.” (Clift A & Short RV. The Lancet, 1999)
“Felsefe İnsan Olmaya Çağrıdır”* Uygur M. Felsefenin Çağrısı, 2004. Rodin
TTB HEKİMLERİN TOPLUMSAL SORUMLULUKLARI BİLDİRGESİ • Toplumsal kaynakları akılcı kullanmak • Aynı zamanda bireysel sorumluluk (akılcı ilaç, vs) • Sağlık sorununa bütüncül yaklaşmak • Politika belirleyenleri uyarmak • toplumsal eşitsizlikler, insan hakları ihlalleri, şiddet ve savaş, çevre sağlığı sorunları, sağlıksız barınma koşulları, olumsuz çalışma koşulları ve işsizlik, düşük öğrenim düzeyi, zararlı gıda maddeleri, tütün ürünlerinin satışı • Kamuoyunda farkındalık yaratmak • Aydın olarak demokratikleşme sürecine katılmak • Sağlık alanında olağandışı durumlara katılmak
HAYIR DE!... Sen. Makine başındaki adam ve atölyedeki. Sana yarın su boruları ve vanalar yerine çelik miğferler ve makineli tüfekler yapmanı emrederlerse, yapılacak bir tek şey var: HAYIR de!... Sen. Tezgahı ardındaki kız ve bürodaki kız. Sana yarın bomba doldurmanı ve keskin nişancı tüfekler için hedef dürbünleri monte etmeni emrederlerse, yapacağın bir tek şey var: HAYIR de!... Sen. Laboratuardaki araştırmacı. Sana yarın eski yaşama karşı yeni bir ölüm icat etmeni emrederlerse, yapacağın bir tek şey var: HAYIR de!... Sen. Odasındaki ozan. Sana yarın aşk şarkıları yerine nefret şarkıları söylemeni emrederlerse, yapacağın bir tek şey var: HAYIR de!... Sen. Hastası başındaki doktor. Sana yarın savaşa adam yazmanı emrederlerse, yapacağın bir tek şey var: HAYIR de!...Wolfgang Borchert (Çeviri : Rahman Haydar)
YANIT BEKLEYEN SORULAR • Varoluş amacımız nedir? • Biz kimiz? • Ne yapıyoruz? • Kim için yapıyoruz? • Nasıl yapıyoruz? • Neden yapıyoruz?