CERRAHİDE MESLEKİ RİSKLER VE YASAL SORUMLULUKLAR Prof. Dr. Cavit ÇÖL Genel Cerrahi Anabilimdalı

1. CERRAHİDE MESLEKİ RİSKLER VE YASAL SORUMLULUKLARProf. Dr. Cavit ÇÖLGenel Cerrahi Anabilimdalı

2. Yasal Sorumluluklarımız • Mesleki sorumluluk • İdari sorumluluk • Cezai sorumluluk • Hukuki sorumluluk

3. Hekimlerin Yasal Sorumlulukları • Hekimlik mesleğinin toplum içindeve hekim camiası içerisinde uyması gereken kuralları içeren ve kanun ve tüzüklerle düzenlenenmesleki sorumluluğu; • Kamu sağlık kuruluşunda çalışıyorsa, sağlık hizmetlerinin gerektiği gibi yerine getirilmesinden dolayı idari sorumluluğu; • Uyguladığı bir tedavi veya tetkikin sonucu nedeniyle ceza kanunundaki tarife uygun bir suçlama durumu söz konusu isecezai sorumluluğu; • Hukuka aykırı bir davranışla hastanın mağduriyetine neden olmuşsa hukuki (tazminat) sorumluluğu.

4. Adli Sorumluluk

5. Hekimlerin durumu • Çoğu hekim kendilerini ilgilendiren yasa, tüzük ve yönetmeliklerin adını bile duymadan, yetki ve sorumluluklarının sınırlarını bilmeden görev yapmaktadır • Cerrahların kendileri ile ilgili hukuki yaptırımları bilmemeleri onları sorumluluktan kurtarmamaktadır."Türk ceza kanununun 44.maddesine göre kanunu bilmemek mazeret değildir."

6. Yasa ve Yönetmelikler • Türk Tabipler Birliği Kanunu • Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarz-ı İcrasına Dair Kanun • Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi • Umumi Hıfzısıhha Kanunu • Adli Tıp Kurumu Kanunu • Yataklı Tedavi Kurumlar Yönetmeliği • Hasta hakları yönetmeliği • 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu • Türk Ceza Kanunu

7. Suçlanma konuları • Görevi savsaklama (TCK 230) • Görevi kötüye kullanma (TCK 240) • Tedbirsizlik ve dikkatsizlik sonucu adam yaralama veya öldürme (TCK 455-459) • Kaçınma sonucu kasti ve taksirli suçlara sebebiyet (TCK 455 - 459)

8. Adli Vakalar • Adli vakalar (Multisistem travmalar, Künt ve Penetran yaralanmalar) hastaneye veya acil servise geldiklerinde genellikle cerrahi bölümünün sorumluluğundadır • Bu nedenle adli mercilerin muhatabı genellikle cerrahlar olmaktadır

9. Adli Sorumluluk • Adli olgular ile ilgili prosedürlerin iyi bilinmemesi nedeniyle yapılan hatalar ve eksiklikler • Sorumlu cerrahların bu adli vakalar nedeniyle sık sık şikayet edilmeleri (Sorumluluk kendilerinde olduğu için yolunda gitmeyen her işlem nedeniyle şikayet edilebilir)

10. Adli vaka nedir? • Bir kimsenin başka birileri tarafından veya bir olay nedeni ile mağdur edilmesi, yaralanması, sakat bırakılması veya ölümüne sebebiyet verilmesidir.

11. Adli vaka türleri • ASY, DKAY, Künt travmalarla yaralanmalar • Trafik kazası sonucu yaralanmalar • İş kazaları veya düşme nedeniyle yaralanmalar • Yanıklar, donuklar ve elektrik çarpmaları • İlaç ve toksik maddelerle zehirlenmeler • Boğulmalar, İntiharlar, İşkence vb.

12. Adli vakalarda tetkik ve tedaviler dışında yapılması gereken işlemler • Hastanın sağlık kuruluşuna mutlaka kabul edilmesi ve değerlendirmenin yapılması • Adli mercilere bildirilmesi • Delillerin korunması ve hasta ile ilgili resmi kayıtların tutulması • İlgili branş konsultasyonlarının tamamlanarak geçici adli raporunun yazılması

13. Geçici Adli Rapor “hayati tehlike yaratmak” veya “iş ve gücüne engel olmak” • 0-10 gün iş ve gücüne engel-mutad iştigale mani olmak: Şikayete bağlı yargılama • 11-19 gün iş ve gücüne engel olmak: Kamu davası. Tecil edilebilir cezalandırmayı gerektiren yargılama • 20 gün ve üzerinde iş ve gücüne engel olmak veya Hayati tehlike yaratacak şekilde yarala(n)ma, devamlı uzuv zaafı, devamlı uzuv tadili, çehrede sabit eser bırakır tarzda yarala(n)ma vb): Kamu davası, Ağır ceza mahkemesi

14. Adli olguları bildirme yükümlülüğü (Yalnızca hastanın kendisine yönelik bir mağduriyet sözkonusu ise bildirim zorunludur, Başvuran hasta aynı zamanda bir suçun faili olsa bile hekimin bildirme yükümlülüğü yoktur)

15. Adli bilirkişilik yapma yükümlülüğü

16. Acil hastalara yaklaşım Her türlü acil hastanın kabulü ve değerlendirilmesi yükümlülüğü

17. Aydınlatılmış onam alma yükümlülüğü (Hasta hakları, Helsinki bildirgesi vb)

18. Aydınlatılmış onam alınması (Yazılı) • Bir tıbbi müdahaleyi hukuka uygun hale getiren öge hastanın rızasının alınmış olmasıdır. • Ancak ve ancak hukukun aradığı şartları taşıyan bir hasta rızası (yani yazılı sözleşme), tıbbi bir müdaheleyi meşru kılar. • Hekim ile hasta arasında rızaya dayanan bir ilişki olduğuna göre, sorumluluğun yazılı bir sözleşmeye dayanması da şarttır. • Hekim-hasta ilişkisihukuk kuralları içerisinde vekalet sözleşmesi gibi kabul edilmektedir.

19. Aydınlatılmış onamın özellikleri • Cerrah hastasını şu konularda aydınlatmak durumundadır; • Hastanın şimdiki sağlık durumu ve teşhisi • Önerilen tedavi yöntemi, • Önerilen tedavi yönteminin başarı şansı • Önerilen tedavi yönteminin riskleri • Verilen ilaçların kullanışı ve olası aksi tesirleri, • Hastanın önerilen tedaviyi kabul etmemesi durumunda hastalığın yaratacağı sonuçlar.

20. Kişinin kendi geleceğini tayin hakkı • Anayasanın 17. Maddesi ve Medeni Kanunun 24. Maddesi kişinin rızası alınmaksızın, hayatına, sağlığına, vücut bütünlüğüne yapılacak her türlü müdahaleyi hukuka aykırı sayar.

21. Hekim-hasta ilişkisi: Borçlar kanunu-Sözleşme!! • Borçlar kanunun 386.maddesindeki iş görme-işgördürme sözleşmesi gibi değerlendirilmekte. Sözleşmenin konusu 'bir işi birisine yaptırmaktır'; Hekim, hastası ile arasındaki sözleşme gereği hastanın tedavi edilmesini (ameliyatla yada ilaçla), yani maddi bir fiilin yapılmasını üstlenmektedir.

22. Hekim-hasta ilişkisinin özellikleri • Sözleşmede zaman sınırlaması yoktur • %100 tedavi garantisi yoktur. • 'Tarafların her zaman sözleşmeden vazgeçebilme hakkı‘ vardır. • Tıbbi Deontoloji nizamnamesinin 19.maddesi; hastanın tedavisini üstlenmekten vazgeçmeyi belli kurallara bağlamaktadır.

23. Mesleksel sağlık risklerimiz

24. Fiili ve sözel saldırılara maruz kalma • Darp • DKAY • ASY • Tehdit • Sözel şiddet

25. DİĞER RİSKLER • Ağır iş yükü • Emek-ücret dengesizliği • Stress (psikolojik ve organik komplikasyonlar) • İdari baskı • Politik baskı • Toplumsal baskı

26. Enfeksiyon riski • Kan yoluyla bulaşan hastalıklar (HBV, HCV, HIV) • Kan yoluyla bulaşan hastalıklarda riskli sıvılar • Kan ve kan ürünleri (trombosit suspansiyonu, eritrosit suspansiyonu) • Ejakülat • Serebrospinal sıvı, plevral, peritoneal sıvılar, amnion sıvıları vb.

27. Hastadan cerraha enfeksiyon bulaşma riski • Solunum sistemi hastalıkları. • Flugge damlacıkları ile bulaşırlar. • Gripal enfeksiyonlar, pnömoniler, Tbc, H5N1 vb viral enfeksiyonlar.

28. Hastadan cerraha enfeksiyon bulaşma riski • Direk temas ile (kontak yol ile) bulaşan hastalıklar. • Dermatolojik hastalıklar • Paraziter hastalıklar vb.