SOCJOLOGIA CZASU WOLNEGO

1. SOCJOLOGIA CZASU WOLNEGO mgr Olga Kurek e-mail: okurek@wsiz.rzeszow.pl konsultacje: AFD + wtorek 10:00-12:00 pok. 302

2. Tematyka zajęć • Zjawisko czasu wolnego i jego społeczne rozumienie. Historia problematyki czasu wolnego. • Współczesna infrastruktura czasu wolnego (najczęstsze formy spędzania czasu wolnego). • Czas wolny jako element kapitału społecznego. • Patologie czasu wolnego. • Syndrom braku czasu we współczesnym społeczeństwie. • Czas wolny w badaniach empirycznych.

3. Literatura • N. Goodman, Wstęp do socjologii, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 1992. • Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008. • Sztompka P., Socjologia, Wydawnictwo Znak, Kraków 2004. • A. Kamiński, Czas wolny i jego problematyka społeczno-wychowawcza, Wrocław-Warszawa-Kraków 1965. • J. Baudrillard, Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktura, Warszawa 2006, ss. 204-216 (Dramat czasu wolnego, albo dlaczego nie można tracić czasu). • M. Bombol, A. Dąbrowska, Czas wolny. Konsument, rynek, marketing, Warszawa 2003.

4. Kryteria zaliczenia ĆWICZEŃ • W skład oceny końcowej wchodzą następujące kryteria: Obecność – 10 p. Aktywność – 20p. Przygotowanie prezentacji – 20p. (dla osób chętnych) Kolokwium zaliczeniowe – 50p. • Ocena końcowa wynika z następujących przedziałów punktowych: 91 p. -100 p. – bdb (5,0) 81 p. – 90 p. - +db (4,5) 71 p. - 80 p. – db (4,0) 61 p. – 70 p. - +dst (3,5) 51 p. – 60 p. – dst (3,0) 0 p. – 50 p. – ndst (2,0)

5. ZASADY PRZYGOTOWANIA PREZENTACJI • TEMAT: Czas wolny w badaniach naukowych oraz komercyjnych. • CEL: Przedstawić i omówić wyniki badań dotyczących formy spędzania wolnego czasu przez Polaków oraz mieszkańców Unii Europejskiej z podaniem źródeł, czasu i miejsca oraz metody przeprowadzenia badania. • FORMA: prezentacja multimedialna w PowerPoint podczas zajęć. • TERMIN: 21.01.2012 • SKŁAD GRUP: pojedynczo lub w grupach dwuosobowych. • ŹRÓDŁA: CBOS, OBOP, Ministerstwo Sportu i Turystyki RP, Instytut Turystyki, itp.

6. Warunki zaliczenia KURSU DLdo 15 stycznia 2012 Aby uzyskać zaliczenie z kursu Distance Learning, należy: 1. Wybrać trzy dowolne ćwiczenia/zagadnienia/zadania z kursu DL i ich rozwiązania wysłać w trzech odrębnych postach na AFD. 3. Wziąć udział 1 godzinie CZATU.

7. I) POJĘCIA WSTĘPNE

8. Czym jest socjologia?

10. DZIAŁY SOCJOLOGII (subdyscypliny) • Socjologia kultury • Socjologia prawa • Socjologia medycyny • Socjologia miasta (wsi) • Socjologia gospodarki • Socjologia Internetu • Socjologia konfliktu • Socjologia czasu wolnego • Socjologia polityki • Socjologia wychowania • Socjologia organizacji • Socjologia turystyki • Socjologia wiedzy • Socjologia pracy • Mikrosocjologia • Makrosocjologia

11. PRZEDMIOTY SOCJOLOGII • Interakcje społeczne • Socjalizacja • Czas wolny • Kontrola społeczna • Grupy społeczne • Organizacje • Naród • Podziały społeczne • Styl życia • Ruchliwość społeczna • Instytucje • Kultura • Kultura masowa • Mass media • Religia • Edukacja • Globalizacja • Rodzina • Dewiacje, przestępczość • Migracje • Praca socjalna, ubóstwo, patologie • Demografia

12. Sociology of leisureZ ang. leisure to … • czas wolny • wypoczynek • relaks • rozrywka • rekreacja • próżnowanie • leniwy

13. Socjologia czasu wolnego • zajmuje się badaniem zachowań ludzkich w czasie wolnym; • jednym z głównych problemów badań socjologicznych nad zachowaniami ludzi w czasie wolnym jest zdefiniowanie czasu wolnego; • badania na temat socjologii czasu wolnego rozkwitły w drugiej połowie XX wieku; • początkowo badania te nie były traktowane zbyt poważnie, gdyż nie uważano badań nad czasem wolnym za równie ważne jak np. badania nad zachowaniami w pracy; • obecnie badania nad czasem wolnym coraz częściej opierają się nie tylko na danych z ankiet (często danych z ostatnich kilku dekad), ale także na wywiadach i grupach focusowych. • podgałęzie: socjologia turystyki, socjologia sportu, socjologia rekreacji.

14. Co to jest czas wolny?

15. Czas wolny • Czas wolny to czas, którym dysponuje człowiek po wykonaniu obowiązkowych czynności takich jak nauka, praca, czynności związane z codziennym życiem. [J. Dumazedier]. • Pojęcie i problem czasu wolnego pojawił się wraz ze społeczeństwem przemysłowym i związaną z nim standaryzacją produkcji. • W społeczeństwie tradycyjnymproblem ten nie był istotny, gdyż nie rozgraniczano czasu wolnego i czasu pracy.

16. Czas wolny w społeczeństwie tradycyjnym (feudalnym, preidustrialnym) • małe skupiska wiejskie • miejsce zamieszkania było miejscem pracy • czas wolny był przemieszany z czasem pracy • praca i czas wolny był zdeterminowany rocznym cyklem przyrody (pory roku) oraz świętami religijnymi • podział społeczeństwa na klasy społeczne, gdzie szlachta miała więcej czasu wolnego niż chłopi

17. Czas wolny w społeczeństwie nowoczesnym (przemysłowym, industrialnym) • wyjazdy ludzi do pracy do dużych miast • rozdział miejsca zamieszkania i miejsca pracy • podział czasu na pracę i czas wolny • praca była wyznacznikiem stylu życia • rozwój wiedzy • powszechność edukacji

18. Czas wolny w społeczeństwie usługowym (postindustrialnym) • rozwój medycyny (dłuższe życie) - rozwój sfery usług • rozwój komunikacji • szybki rozwój wiedzy • nowe zawody • zwiększenie ilości czasu wolnego.

19. Jakie funkcje w życiu człowieka spełnia czas wolny?

20. Funkcje czasu wolnego

21. Jakie czynniki warunkują sposoby spędzania czasu wolnego?

23. JAK SPĘDZAMY CZAS WOLNY?

25. II) ZACHOWANIA SPOŁECZNE, A SPĘDZANIE WOLNEGO CZASU

26. Jak należy rozumieć stwierdzenie Arystotelesa, iż „człowiek z natury rzeczy stworzony jest życia w społeczeństwie”?

27. CZŁOWIEK KSZTAŁTUJE SIĘ DZIĘKI Procesom SPOŁECZNYM

28. Socjalizacja… … to złożony, wielostronny proces uczenia się, dzięki któremu człowiek, istota biologiczna, staje się istotą społeczną, członkiem określonego społeczeństwa i reprezentantem określonej kultury.

29. Jakie są zadania socjalizacji?

30. ZADANIA SOCJalizACJI W toku socjalizacji człowiek poznaje i przyswaja sobie: • umiejętności • wzory zachowań • normy • wartości • język • zdolności do posługiwania się przedmiotami • zdolności komunikacyjne • itp.

31. 4 MECHANIZMY SOCJALIZACJI • Naśladowanie– związane z obserwowaniem zachowań a następnie odwzorowywaniem ich • Identyfikacja– odnoszenie się do wzorów osobowych, autorytetów, idoli • Internalizacja – przyswajanie elementów kultury, które w tym procesie przekształcają się w prywatne, indywidualne przekonania, poglądy, motywacje, aspiracje, predyspozycje, kanony moralne itp. • Wychowanie – stosowanie tzw. wzmocnień pozytywnych i negatywnych (nagród i kar) by nauczyć tych sposobów zachowań i umiejętności, które są oczekiwane od jednostki w danej zbiorowości

32. RODZAJE SOCJALIZACJI • SOCJALIZACJA PIERWOTNA - człowiek przechodzi ją w dzieciństwie, najczęściej w rodzinie • SOCJALIZACJA WTÓRNA - wprowadza człowieka w poszczególne segmenty życia, dokonują jej grupy rówieśnicze, szkoła, itd. • RESOCJALIZACJA - przebudowa osobowości i zmiana tożsamości

33. POZYCJE I ROLE SPOŁECZNE

34. ROLA SPOŁECZNA DEFINICJA: Sposób usytuowania człowieka w zbiorowości. We współczesnym społeczeństwie każdy człowiek należy do wielu zbiorowości i w każdej z nich zajmuje jakąś pozycję: w rodzinie może być ojcem czy dzieckiem, w szkole – nauczycielem, uczniem, woźnym, w szpitalu – lekarzem, pacjentem, w klubie sportowym – zawodnikiem, kapitanem, trenerem. Każdy człowiek zajmuje w swoim życiu wiele pozycji (jednocześnie lub kolejno) – tyle, do ilu zbiorowości należy. POZYCJA SPOŁECZNA • DEFINICJA: Zbiór praw i obowiązków wiążących każdego, kto zajmuje daną pozycję społeczną, bez względu na cechy osobiste • RODZAJE: • Role przypisane (np. rola dziecka) • Role osiągane (np. rola studenta) • ELEMENTY KONSTRUOWANIA ROLI: • zachowania nakazane • zachowania zakazane • margines swobody

35. Pozycja a rola społeczna

36. SEGMENTY i PARTNERZY ROLI

37. KONFORMIZM

38. EKSPERYMENT solomonaASHa X A B C

39. Eksperyment milLgrama

40. Eksperyment więzienny (stanfordzki)

41. KONFORMIZM - DEFINICJA • zmiana zachowania lub opinii danej osoby spowodowana rzeczywistym lub wyobrażonym naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy osób.

42. 3 poziomy głębokości konformizmu • Uleganie - gdy istnieje wyraźny konflikt między przekonaniem jednostki a presją grupy, w wyniku którego jednostka podporządkowuje się grupie. Nie kradnę, bo mnie złapią lub uznają za złodzieja. • Identyfikacja - gdy jednostce zależy, aby być podobnym do jakiejś grupy lub jakiejś osoby (jednostka identyfikuje się z tą grupą), to jej zachowania dopasowują się do wyobrażeń o tej jednostce. Nie kradnę, bo inteligentne osoby nie kradną. • Internalizacja to najgłębsza forma konformizmu, polega na uznaniu pewnych norm i wartości za własne. Nie kradnę, bo to jest złe.

43. Z jakich powodów ludzie postępują konformistycznie?

44. KONFORMIZM - POWODY • lęk przed odrzuceniem • obawa przed sankcjami • pragnienie posiadania racji

45. Jakie czynniki zewnętrzne potęgują zachowania konformistyczne?

46. Czynniki powodujące nasilenie lub osłabienie konformizmu • jednomyślność grupy • wpływ autorytetu = lidera opinii • osobowość jednostki • skład grupy • liczebność grupy • poczucie bezpieczeństwa jednostki • niska samoocena • płeć

47. Czym jest NONKOFORMIZM i ANTYKONFORMIZM?

48. Nonkonformizm – postawa krytyczna wobec zasad, zachowań i norm społecznych, grupowych, przeciwstawiająca im własny system wartości. • Antykonformizm - postawa społeczna, która nakazuje kwestionować ogólnie przyjęte reguły i wzory postępowania. Stoi w opozycji do konformizmu, jest radykalną formą nonkonformizmu.

49. KONFORMIZM, ANTYKONFORMIZM, NONKONFORMIZM…