POZNAJEMY KATALOG ALFABETYCZNY CZYLI KILKA SŁÓW O KATALOGACH FORMALNYCH

1. POZNAJEMY KATALOG ALFABETYCZNYCZYLI KILKA SŁÓW O KATALOGACH FORMALNYCH Opracowała: Edyta Guznowska – nauczyciel-bibliotekarz Szkoły Podstawowej nr 13 przy ZS-6 w Żorach www.sp13zory.neostrada.pl/biblioteka

2. Zbiory biblioteczne • W bibliotekach gromadzone są różnorodne zbiory, między innymi: książki, filmy na kasetach VHS oraz DVD, różne programy multimedialne, czasopisma. Zarówno wielkość, jak i różnorodność zbiorów bibliotecznych, powoduję, że bibliotekarz i czytelnik musi dysponować jakimś narzędziem, które będzie umożliwiało szybkie dotarcie do potrzebnego źródła informacji. • Takim aparatem pomocniczym jest katalog biblioteczny.

3. Czym jest katalog? • Katalog jest spisem dokumentów, obiektów, które należą do określonego zbioru. Spis ten uporządkowany jest według określonych zasad. na przykład - katalog samochodowy - katalog mody - itp.

4. Czym jest katalog biblioteczny? • Katalog biblioteczny jest spisem książek oraz innych zbiorów bibliotecznych, znajdujących się w danej bibliotece. Spis ten jest uszeregowany w określonym porządku i zawiera najważniejsze informacje o poszczególnych zbiorach bibliotecznych, zapisane na kartach katalogowych.

5. Karta katalogowa • Karta katalogowa zawiera: opis bibliograficzny dokumentu bibliotecznego, hasło, sygnaturę, nr inwentarzowy i znak klasyfikacji/symbol działu - książki lub innego dokumentu, znajdującego się w bibliotece.

6. Opis bibliograficzny • Dla każdego dokumentu w zbiorach bibliotecznych opracowuje się opis, który składa się z danych zaczerpniętych z tego dokumentu. • Podstawowe składniki tego opisu to:nazwisko i imię autora lub autorów książki; tytuł i dodatek do tytułu książki; imię i nazwisko tłumacza, ilustratora; kolejność wydania; adres wydawniczy (miejsce, rok wydania i nawa wydawnictwa); ilość stron, map, ilustracji; format książki itp.

8. Hasło • W katalogach możemy spotkać się z następującymi rodzajami haseł: • HASŁO AUTORSKIE – czyli nazwisko i imię autora • HASŁO TYTUŁOWE – czyli tytuł • Hasło jest tym elementem, zamieszczonym na karcie katalogowej, który brany jest pod uwagę podczas porządkowania kart katalogowych.

9. HASŁO AUTORSKIRE (nazwisko i imię autora) jest podstawowym hasłem w katalogach; tylko w wyjątkowych sytuacjach hasło autorskie jest zastępowane hasłem tytułowym HASŁO TYTUŁOWE (tytuł dzieła) jest stosowane w katalogu tytułowym; jest także stosowane w innych katalogach w wyjątkowych sytuacjach, gdy: autor książki jest nieznany (książka jest napisana anonimowo) autorów książki jest więcej niż 3 książka jest napisana pod redakcją naukową

10. Układ kart katalogowych według haseł • Karty katalogowe w katalogu bibliotecznym ułożone są alfabetycznie wg hasła autorskiego lub hasła tytułowego. • Podstawowym hasłem w katalogach jest hasło autorskie. • W katalogu tytułowym oraz w wyjątkowych przypadkach w katalogu alfabetycznym brane jest pod uwagę hasło tytułowe.

12. Sygnatura • Sygnatura jest to oznaczenie znaku miejsca książki lub innego dokumentu bibliotecznego, wraz z jego indywidualnym oznaczeniem. • Sygnatura pozwala odnaleźć daną książkę (lub inny dokument biblioteczny) na konkretnej półce.

13. Znak klasyfikacji / Symbol działu • Jest to oznaczenie liczbowe lub literowe, które określa, do jakiego działu należy dana książka (lub inne dzieło biblioteczne). Zatem, po oznaczeniu znaku klasyfikacji lub symbolu działu, możemy zorientować się o czym jest dana książka (czy jest to na przykład książka geograficzna, czy powieść przygodowa itp.)

14. Rodzaje katalogów • Katalogi formalne (uwzględniają cechy formalne książki, czyli autora i tytuł dokumentu, cechy fizyczne dokumentu – czy jest to książka, czy kaseta wideo, czy płyta DVD itd. W przypadku tych katalogów nie jest uwzględniana treść dokumentu.): - katalog alfabetyczny - katalog tytułowy - inne katalogi (np. katalog ilustrowany, katalog kaset wideo, itp.) • Katalogi rzeczowe (uwzględniają treść książki)

15. Katalog alfabetyczny • Jest to zbiór kart katalogowych z opisem wszystkich książek, które znajdują się w danej bibliotece. • Karty katalogowe ułożone są alfabetycznie według hasła autorskiego (czyli nazwiska i imienia autora) – tylko w wyjątkowych przypadkach wykorzystywane jest tu hasło tytułowe (czyli tytuł książki): 1) książka napisana anonimowo; 2) praca napisana pod redakcją; 3) praca zbiorowa, gdzie autorów danej książki jest więcej niż 3. • Z katalogu alfabetycznego korzystamy, gdy znamy autora książki.

17. Katalog tytułowy • Jest to zbiór kart katalogowych z opisem książek, które znajdują się w danej bibliotece. • Karty katalogowe ułożone są alfabetycznie według hasła tytułowego (czyli tytułu książki). • Z katalogu tytułowego korzystamy, gdy znamy tytuł książki lub przynajmniej początkowe wyrazy tytułu.

18. KATALOG ALFABETYCZNY karty katalogowe są ułożone alfabetycznie wg hasła autorskiego (nazwisko i imię autora); korzystamy z niego gdy znamy autora książki; korzystając z katalogu alfabetycznego możemy dowiedzieć się jakie książki danego autora znajdują się w danej bibliotece KATALOG TYTUŁOWY karty katalogowe są ułożone alfabetycznie wg hasła tytułowego (tytuł książki); korzystamy z niego, gdy znamy tytuł książki, ale nie znamy autora danego dzieła Porównanie katalogu alfabetycznego i katalogu tytułowego

19. Utrwalenie wiadomości • Podstawowym źródłem, w którym znajdziemy informacje na temat tego, jakie książki gromadzi dana biblioteka, jest ............... .................. • W katalogu znajdują się karty katalogowe, zawierające opis książki, zwany opisem ................................... • Wszystkie karty katalogowe w katalogu ułożone są ............................ • Układ kart katalogowych wykorzystuje dwa rodzaje haseł: • Hasło ................. (czyli nazwisko i imię autora książki); • Hasło ................. (czyli tytuł książki), które stosowane jest w katalogu tytułowym, oraz w sytuacji, gdy książka napisana jest anonimowo, albo napisana pod redakcją naukową lub ma więcej niż 3 autorów. • Opis bibliograficzny książki zawiera: ............................................... ............................................................................................................ ............................................................................................................

20. Sprawdź się • Podstawowym źródłem, w którym znajdziemy informacje na temat tego, jakie książki gromadzi dana biblioteka, jest katalog alfabetyczny. • W katalogu znajdują się karty katalogowe zawierające opis książki, zwany opisem bibliograficznym. • Wszystkie karty katalogowe w katalogu ułożone są alfabetycznie. • Układ kart katalogowych wykorzystuje dwa rodzaje haseł: • Hasło autorskie (czyli nazwisko i imię autora książki); • Hasło tytułowe (czyli tytuł książki), które stosowane jest w katalogu tytułowym, oraz w sytuacji gdy książka napisana jest anonimowo, albo napisana pod redakcją naukową lub ma więcej niż 3 autorów. • Opis bibliograficzny książki zawiera: nazwisko i imię autora książki; tytuł i dodatek do tytułu książki; imię i nazwisko tłumacza, ilustratora; kolejność wydania; miejsce, rok wydania i nawa wydawnictwa; ilość stron, map, ilustracji; format książki.