Ks. Jan Twardowski (1915 - 2006)

1. Spieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodzą … Ks. Jan Twardowski  (1915 - 2006)

2. Życiorys

3. Ksiądz Jan Twardowski jest najpopularniejszym polskim poetąwspółczesnym. Największe nakłady książek mają nie nobliści,Miłosz czy Szymborska, ale cichy, skromny ksiądz, katechetai opiekun chorych dzieci, który zawsze powtarzał, że "Właściwiepoetą nie jestem, a tylko piszę wiersze". Kochają go wszyscy,wierzący i niewierzący, pobożniejsi i grzesznicy, dorośli i dzieci.Fragmenty jego wierszy trafiły na plakaty reklamowe, na tablicecmentarne, do forów internetowych i do nekrologów w gazetach.

4. Jan Twardowski urodził się 1 czerwca 1915 roku w Warszawie. Uczęszczając do gimnazjum im. Tadeusza Czackiego w latach 1933 - 1935, współredagował międzyszkolne pismo młodzieży gimnazjalnej "Kuźnia Młodych". Na łamach tej gazetki miał miejsce jego debiut poetycki i prozatorski. Młodzieńcze wiersze - tomik "Powrót Andersena" (1937) - został wydany w nakładzie zaledwie 40 egzemplarzy.

5. W 1937 roku rozpoczął naukę na wydziale polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Studia - przerwane wojną - ukończył dopiero w 1947 roku (pracę magisterską "Godzina myśli Juliusza Słowackiego" pisał pod kierunkiem profesora Wacława Borowego). W czasie wojny był członkiem AK, uczestniczył w Powstaniu Warszawskim (w akcjach zbrojnych bezpośrednio nie brał udziału). Jego wiersze zaczęły się ukazywać od 1945 roku na łamach różnych pism, między innymi "Tygodnika Powszechnego". Jeszcze w 1945 roku podjął naukę na pierwszym, tajnym kursie Seminarium Duchownego w Warszawie, które ukończył w 1948 roku i 4 lipca przyjął święcenia kapłańskie. Był wikarym w Zbikowie przy tamtejszej Państwowej Szkole Specjalnej, w Warszawie (kościół św. Stanisława Kostki, Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i Wszystkich Świętych), a także prefektem w liceum im. gen. Józefa Sowińskiego i w szkole specjalnej w Pruszkowie.Ks. Jan Twardowski zmarł 18 stycznia 2006 roku w Warszawie. Mimo, że w swojej ostatniej woli prosił o pochowanie na Powązkach, obok swej siostry, decyzją Prymasa Polski ks. Józefa Glempa miejscem spoczynku kapłana-poety miały zostać katakumby będącej w budowie Świątyni Opatrzności Bożej, zaś datę pogrzebu wyznaczono na 3. lutego. Według Prymasa, takie rozwiązanie wpisuje się w tradycję grzebania wielkich poetów w miejscach szczególnych.

6. Twórczość

7. W 1959 roku został rektorem warszawskiego kościoła sióstr wizytek; stanowisko to sprawował aż do śmierci. W tym samym roku ukazał się jego pierwszy tom zatytułowany "Wiersze", wydany przez Wydawnictwo Pallottinum w Poznaniu.  Szerszym rzeszom czytelników stał się znany na początku lat '60. XX wieku. Sam ks. Twardowski mawiał, że epoka dojrzałej liryki rozpoczęła się u niego po 45. roku życia. Tomik "Znaki ufności" (1969) zaskarbił księdzu pierwszych wielbicieli i zyskał przychylne opinie krytyków. W sumie ukazało się ponad 20 tomików wierszy ks. Twardowskiego, m.in. "Niebieskie okulary" (1980), "Który stwarzasz jagody" (1983), "Na osiołku" (1986), "Nie przyszedłem pana nawracać" (1986), "Sumienie ruszyło" (1989), "Niecodziennik" (1991), "Nie martw się" (1992). Wiersze księdza Twardowskiego zyskały popularność nie tylko w kraju, ale również za granicą, doczekały się też przekładów na wiele języków (albański, angielski, niemiecki, francuski, rosyjski, białoruski, czeski, esperanto, fiński, flamandzki, hebrajski, macedoński, słowacki, szwedzki, ukraiński, węgierski, włoski).

8. Twardowski jest laureatem wielu nagród i odznaczeń. Pierwszą z nich, Nagrodę im. Brata Alberta za wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuki sakralnej, otrzymał w roku 1978. W 1980 roku poeta otrzymał nagrodę PEN-Clubu im. Roberta Gravesaza całokształt twórczości. Był również laureatem wielu innych nagród, m.in. innymi Medalu im. Janusza Korczaka i Nagrody Nowojorskiej Fundacji Kościuszkowskiej im. Alfreda Jurzykowskiego. W 1994 roku ks. Twardowski został laureatem nagrody literackiej im. Włodzimierza Pietrzaka przyznawanej przez Stowarzyszenie Civitas Christiana (dawne Stowarzyszenie PAX). W 1996 roku dzieci wyróżniły księdza Jana Twardowskiego Orderem Uśmiechu, a grudziądzki Klub Inteligencji Katolickiej przyznał poecie nagrodę im. Janusza Pasierba. Ks. Jan Twardowski został też laureatem Nagrody Ministra Kultury i Sztuki za twórczość literacką (1997). W 1999 roku ks. Jan Twardowski otrzymał tytuł "Poety naszych czasów" przyznany po raz pierwszy przez czytelników miesięcznika "Poezja dzisiaj"; Katolicki Uniwersytet Lubelski przyznał mu doktorat honoris causa, zaś Stowarzyszenie Wydawców Katolickich - nagrodę Feniksa. W 2000 roku ksiądz-poeta otrzymał IKARA(nagroda Sezonu Wydawniczo-Księgarskiego), a w 2001 roku został laureatem nagrody TOTUS, przyznawanej przez Fundację Dzieło Nowego Tysiąclecia i nazywanej "katolickim Noblem", oraz laureatem Nagrody Wielkiej Fundacji Kultury.

9. Ks. Twardowski wielokrotnie podkreślał, że głównym celem pisarstwa jest pozyskanie ludzkiego serca. Po popularności jego poezji można sądzić, że udała mu się ta sztuka. Tomiki rozchodzą się w ogromnych nakładach, na spotkania z autorem przychodziły tłumy.

10. Krytycy wielokrotnie próbowali opisać poetykę ks. Twardowskiego, zdefiniować tajemnicę, która tak pociąga czytelników. Pisano o "franciszkanizmie" ks. Twardowskiego, związku przyrody i mistyki w jego wierszach, swobodnej i bezpośredniej relacji z Bogiem i światem. Czytelnicy stojący w długich kolejkach po autograf zgodnie uznawali, że lektura poezji ks. Twardowskiego pomaga im pogodzić się ze światem, odzyskać spokój. Zdaniem krytyków, fenomen poezji księdza Twardowskiego polega na prostocie i mistrzowskim wyrażaniu tego, co dane jest mu intuicyjnie poznać. Jan Twardowski był poetą uśmiechu i niemal dziecięcej naiwności, czym zjednywał sobie czytelników, a jak sam mówił - czasem budzi ich sumienia. Pytany o swoją twórczość, ksiądz Twardowski mówił: "wszystko cokolwiek mi się udaje nie jest moją zasługą. Gdy patrzę na życie, odnoszę wrażenie, że korzystałem z ciągłej protekcji Pana Boga". Życie księdza-poety było związane z warszawskim klasztorem wizytek. Był bardzo skromny, najwięcej o jego życiu można się dowiedzieć z wierszy.

11. Wiadomo, że Jego ulubionymi lekturami były pisma chrześcijańskich mistyków: św. Teresy z Avila, św. Jana od Krzyża, św. Franciszka Salezego. Ksiądz Twardowski udowodnił, że można rozważania teologiczne snuć tonem lekkim, językiem prostym, przy pomocy oswojonych wyobrażeń. Wzorców artystycznych poezji Twardowskiego krytyka doszukuje się w dwudziestoleciu międzywojennym, wskazuje na obrazowanie - szczególnie przyrody - bliskie Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej czy Skamandrytom. Wzorców tematyki nie sposób się doszukać - jest odwieczna jak człowiek, jego wiara, miłość, rozpacz i śmierć. Poezja księdza Jana stwarza wrażenie, jakby pochylała się troskliwie nad człowiekiem - Anna Kamieńska ujęła to w słynne zdanie: "Gdyby święty Franciszek był współczesnym poetą, pisałby tak jak Jan Twardowski". On sam o swoim pisarstwie mówił tak: "Nie boję się form tradycyjnych. Nie śledzę kierunków, nurtów i tendencji przejawiających się w poezji. Piszę tak, jak dyktuje myśl. Razi mnie błyszczące nowatorstwo po to tylko, aby zadziwić. Myślę, że autor, który umie szczerze zdumiewać się otaczającym go światem - może odkrywać jego stałe tajemnice, niezależnie od garbu lat, które dźwiga".

12. Wybrane utwory

13. Spieszmy się Nie pisz o tym zbyt często lecz pisz raz na zawszea będziesz tak jak delfin łagodny i mocnySpieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodząi co co nie odchodzą nie zawsze powrócąi nigdy nie wiadomo mówiąc o miłościczy pierwsza jest ostatnia czy ostatnia pierwsza

14. Do moich uczniów Janku bez nogi prawej, z duszą pod rzęsami - grubasku i jąkało - osowiały, niemy -Zosiu coś wcześnie zmarła, aby nóżki krzyweszybko okryć żałobnym cieniem chryzantemy.Wojtku wiecznie płaczący i ty coś po sznurzedrapał się, by mi ukraść parasol, łobuzie -Pawełku z wodą w głowie i ty niewdzięcznikucoś mi żaby położył na szkolnym dzienniku.Czekam na was, najdrożsi, z każdą pierwszą gwiazdką - ze srebrem betlejemskim co w pudełkach świeci - z barankiem wielkanocnym. - Bez was świeczki gasną -i nie ma życ dla kogo. Ten od głupich dzieci.

15. Który stwarzasz jagody

16. Skępe Smutek

17. Tak mało

18. Telefon milczy

19. Żaden anioł nie pomógł

20. Opracowała: Dorota Pufelska