“Samen werken aan de toekomst! Hefbomen voor een sterk sociaal Limburg!

1. “Samen werken aan de toekomst!Hefbomen voor een sterk sociaal Limburg! Donderdag 24 januari 2013

2. Limburg op weg naar 2020 in woelige tijden Prof. dr. Koen Hermans Projectleider Armoede en Welzijn LUCAS / Onderzoeksgroep Sociaal Werk KU Leuven

3. Opbouwpresentatie • De huidige sociale situatie • Ruimerkader • Situatie in Limburg: doorSteunpunt Sociale Planning • 3 antwoorden op huidigecrisis • Hefbomenvooreensterksociaalbeleid

4. De nieuwste sociale kwestie in tijden van crisis

5. Financiële crisis  economische crisis  nieuwe sociale kwestie? • Nieuwe sociale kwestie vanaf eind jaren ‘90: • Groeiende kloof tussen laag- en hooggeschoolden • Kloof tussen uitkeringsgerechtigden en werkenden • Antwoord: actieve welvaartsstaat • Huidige crisis = versterking van nieuwe sociale kwestie?

6. Nieuwste sociale kwestie?  Huidige crisis is fundamenteler (Standing, 2011) • Onzekerheid alom • Hooggeschoolden worden geraakt • Werkende middenklasse wordt geraakt • Sociale mobiliteit remt af • Draagvlak voor solidariteit daalt • Nieuwearmoede : middenklasseverglijdtnaararmoedealsgevolg van schuldenproblematiek

7. Kwetsbaarheid in Limburgsegemeenten • Kwetsbaarheidmonitorenahvindicatoren • Indicatorengevenindicatie • Selectie van eenzeventalindicatoren: • Werkzaamheidsgraad • Jongerenwerkloosheid • Geboorten in kansarmegezinnen • Mensen met betalingsachterstand • Voorkeursregeling in de ziekteverzekering en OMNIO • Leefloon • Eenoudergezinnen

8. Kwetsbaarheid in Limburg in cijfers

9. Overzicht • Steunpunt Sociale Planning even kort voorstellen • Naar de indicatoren

10. Steunpunt Sociale Planning: even kort voorstellen • meten en weten om te plannen • lokale besturen en actoren ondersteunen bij • meten: cijfermateriaal ter beschikking stellen en ondersteunen bij studie en onderzoek • weten: duiding en vorming geven om beleid op een meer onderbouwde manier te kunnen plannen • aandacht voor • context • sociale grondrechten • maatschappelijk kwetsbare groepen en doelgroepen • behoeften en noden van doelgroepen • hiaten in het voorzieningenaanbod

11. Naar de indicatoren • socio-economische situatie Werkzaamheidsgraad • armoede • wettelijke armoedegrens Leefloners • Europese armoedegrens Voorkeurtarief in de ziekteverzekering • kwetsbare groepen Werklozen Personen met betalingsachterstand Kansarme gezinnen Eénoudergezinnen

12. Indicatoren: Limburg vs Vlaanderen

13. Werkzaamheidsgraad

15. Leefloners: leefloon en equivalent leefloon

18. Personen met voorkeurtarief in ziekteverzekering: verhoogde tegemoetkoming en OMNIO

20. Werklozen: niet-werkende werkzoekenden

23. Jonge werklozen: niet-werkende werkzoekenden jonger dan 25

25. Personen met betalingsachterstand

27. Geboorten in kansarme gezinnen

28. Eénoudergezinnen

29. Vragen? Op zoek naar info? Tinne Mertens tinne.mertens@limburg.be 011 23 72 42 www.limburg.be/socialeplanning

30. Mogelijke antwoorden op de huidige crisis

31. Oplossing 1: sociale voorzieningen zijn niet oplossing maar probleem (Dalrymple) • Individueel schuldmodel • Hulpverlening versterkt slachtofferrol • Hulpverlening bestendigt afhankelijkheid • Sociale voorzieningen zijn niet de oplossing, maar de oorzaak • Oplossing: sociale voorzieningen (sterk) afbouwen • Voorbeelden: Groot-Britannië, Nederland, Duitsland

32. Oplossing 2: ‘Voor wat, hoort wat’ (Janssens, 2011) • Tegenover aanbod vanuit sociaal beleid (onderwijs, huisvesting, leefloon) hoort een inspanning, een wederdienst • Activeren als verplichting • Sanctionering bij gebrek aan ‘inspanningen’ • Sancties leiden tot tegenovergesteld gedrag • Maatschappelijke kost van sancties op langere termijn • Mogelijkgebruik van GAS-boetes in sociale huisvesting • En ‘workingpoor’ ? En wat met langdurigeeffecten van activering?

33. Oplossing 3: sociale investeringsbeleid • Wilkinson, Marmot, WHO, OECD: • 30 jaareconomischevooruitgang : (te) weinigeffectop ongelijkheid • Focus niet enkel op armoede • Sociale ongelijkheid als oorzaak van sociale problemen en dus van welzijnsproblemen • Onwelzijncreeërthogemaatschappelijke EN economischekost • Noodzaakaanintegraalbeleid in de strijdtegen sociale ongelijkheid • Structureelbeleid: sociale zekerheid, huisvesting, onderwijs en arbeidsmarkt • Welzijnsinterventiesalsfundamenteelonderdeel

34. Welzijnswerkalsvorm van sociale investering

35. Welzijnswerkin iederelevensfase: breed palet van interventies • Kind en gezin : jonge kinderen en gezinnen • Samenwerking tussen onderwijs en welzijn • Ondersteuning van complexe opvoedingssituaties • Ondersteuning bij specifieke behoeften, bv. handicap • Overgang naar jongvolwassenheid • Begeleiding bij relaties • Gebrek aan inkomen • Schulden • Ontstaan van zorgsituatie • Buurtwerk, opbouwwerk, jeugdwerk • …

36. Rol van hetwelzijnswerk • Verhouding tussen reactief en pro-actief beleid • Reactief of curatief • Traditioneleaanpak van welzijnswerk • nadat een probleem optreedt • Pro-actief of preventief • Voorkomen dat problemen optreden • Effecten veel moeilijker te meten • Combinatieisessentieel

37. Welzijnswerk: hefbomen Enkeleveelbelovendevoorbeelden

38. Interventiesbijjongekinderen • Levensloopbenadering: cumulatie van achterstand • Vroeginterventieszijnhetmeesteffectief (Heckman, 2006) • Huizen van hetKindalsbeloftevollevernieuwing • Samenwerkingtussenalleactoren (netwerkvorming) • Hoeondersteuning op respectvollewijzebrengenbijgezinnen met jongekinderen? • Hoegezinnenhierinbetrekken • Focus niet enkel op gezinnenzelf, maar versterkvooral hun sociale netwerk

39. Vrijetijdsbestedingbijjongeren • Jongerenalskwetsbaregroep • Vrijetijdalsvorm van empowerment • Rol van jeugdverenigingen, jeugdhuizen, jeugdwerkvoormaatschappelijkkwetsbaregroepen • Meerwaarde: • Ontdekken van talenten • Besef van invloed en participatie • Samenwerken met anderenaangemeenschappelijkedoelstellingen

40. Jongvolwassenen : jongeleefloongerechtigden • Jongvolwassenenalsgrootstegroepbinnenleefloon • Studenten met eenleefloon • Ongeveerde helft van de studentenvolgtsecundaironderwijs • Relatiemet maatschappelijkwerkeralsbelangrijkstesuccesfactor • Activeren op kortetermijn of investeren in lange termijn

41. Schuldhulpverlening • Verhoudingtussenbudgetbeheer en –begeleiding • Individuelehulp versus groepsbegeleiding • Onderwijs: aandachtvoorfinanciëlecompetenties

42. Uitsmijter • Algemeen: • Slachtofferdenkendoorbreken • Vertrekkenvanuitkrachten en sterktes • Lokaleoverheden: the moment isnow • Durftargets te zetten • Durf met indicatoren te werken • Durftindicatoren te interpreteren en samen met stakeholders op zoek te gaannaar de realiteitachter de cijfers