Wykonawca: Przemysław Wójcik

1. żagań Wykonawca: Przemysław Wójcik

2. Spis treści 1. Żagań i mieszkańcy 2. Historia a) kronika Żagania b) ważne postacie Żagania 3. Zabytki 4. Przyroda 5.Położenie Żagania 6.Podziękowania

3. Żagań i mieszkańcy Żagań, miasto w południowej części województwa lubuskiego, nad Bobrem, w Borach Dolnośląskich. 28,2 tys. mieszkańców

4. KRONIKA ŻAGANIA około 700 - według legendy księżna Żaganna, córka Wandy, wnuczka króla Kraka założyła miasto na prawym brzegu rzeki Bóbr od XII w. - Żagań siedzibą kasztelana, urzędnika księcia polskiego sprawującego władzę militarną, administracyjną i sądową nad grodem i okolicą (do początku XIV w.). Przeniesienie grodu na obecne miejsce, budowa kościoła i zamku książęcego. 1202 - kasztelan żagański Stefan, po raz pierwszy wymieniony w zachowanych dokumentach przed 1260 - lokalizacja miasta na prawie magdeburskim, wytyczenie rynku i ulic oraz budowa ratusza i obwarowań miejskich - napływ kolonistów niemieckich na Śląsk i w okolice Żagania 1274 - Żagań staje się rezydencją książęcą Piastów Żagańskich (książę Przemko, pierwszym samodzielnym władcą księstwa) przed 1284 - powiększenie miasta w kierunku wschodnim 1284 - w mieście osiedlają się augustianie i franciszkanie 1290 - w Żaganiu działa książęca mennica 1299 - rozbudowa klasztoru i kościoła parafialnego (książę przekazuje swój zamek zakonowi augustianów) 1314 - dokumenty miejskie wymieniają rzemieślników: piekarzy, tkaczy, szewców, rzeźników, kupców, kowali. 1329 - książę Henryk IV składa hołd lenny czeskiemu królowi 1334 - zbudowano kościół p.w. św. Krzyża 1337 - książę Henryk IV zezwala miastu na wydobywanie rudy darniowej w pobliskim lesie. Księstwo żagańskie staje się znanym na Śląsku ośrodkiem wydobycia rudy darniowej i wytopu żelaza (XIV i XV w.) 1365 - Jadwiga, córka księcia żagańskiego Henryka V Żelaznego wychodzi za mąż we Wschowie za króla Polski Kazimierza Wielkiego

5. około 1385 - na wieży kościoła parafialnego zainstalowano pierwszy zegar 1394 – 1422 - opatem klasztoru augustianów jest Ludolf, założyciel biblioteki, autor kroniki klasztoru, wybitny Kaznodzieja, uczestnik obrad soboru w Pizie (1409), budowniczy drewnianego kościoła "na Górce"(1404) 1429 - husyci pustoszą bibliotekę klasztorną 1444 - budowa murowanego kościoła "na górce" 1453 - nuncjusz apostolski, Jan Kapistran (późniejszy święty) głosi kazania w kościele franciszkanów 1472 - książę Jan H, ostatni piastowski władca Żagania sprzedaje księstwo Sasom 1486 - budowa nowego ratusza w zachodniej pierzei rynku 1515 - rozbudowa kościoła parafialnego 1524 - rozpowszechnienie wśród mieszkańców Żagania nauk Marcina Lutra (reformacja) 1539 - franciszkanie opuszczają miasto 1541 - pofranciszkański kościół p.w. św. Piotra i Pawła przejmują protestanci-rozbudowa kościoła (l 583) 1549 - księstwo żagańskie przechodzi pod panowanie cesarza Austrii 1582 - zbudowano pierwszy wodociąg miejski oraz uruchomiono nad rzeką Bóbr młyn prochowy 1598 - przy kościele "na górce" wzniesiono kaplicę Bożego Grobu 1602 - zbudowano wieżę kościoła p. w. św. Piotra i Pawła 1618 - wybuch wojny 30-letniej, przemarsze wojsk oraz kontrybucje rujnują miasto i księstwo 1620 -miasto liczy 4.000 mieszkańców 1627 - książę Albrecht Wallenstein otrzymuje księstwo od cesarza Ferdynanda II 1628 - książę Wallenstein sprowadza jezuitów, którzy zakładają gimnazjum w opuszczonym przez franciszkanów klasztorze 1628 - Jan Kepler, cesarski matematyk i astronom sprowadza się wraz z rodziną do Zagania, zakłada drukarnię (1629) i drukuje swoje dzieła oraz kontynuuje tutaj badania i obserwacje

6. 1631 - rozpoczęcie budowy pałacu pod kierunkiem włoskiego architekta Yincencio Boccaccio 1634 - śmierć księcia Wallensteina przerywa budowę pałacu 1646 - książę Wacław Lobkowicz kupuje od cesarza księstwo żagańskie 1668 - kontrreformacja w księstwie żagańskim 1669 - uruchomiono nad rzeką Czerną młyn papierniczy 1674-1695 - kontynuacja budowy pałacu pod kierunkiem włoskiego architekta Antonio Porta 1677 i 1688 - pożary miasta 1689-1702 -budowa kolegium i gimnazjum jezuickiego (A. Porta, S. Spinetti) 1702 - budowa murowanego kościoła p.w. św. Ducha na miejscu drewnianego z XIII w. 1709 - budowa protestanckiego kościoła Łaski p.w. św. Trójcy. Ustawienie pomnika wotywnego na Placu Klasztornym 1730 - wielki pożar pustoszy miasto i klasztor augustianów 1731 - odbudowa kościoła i klasztoru w stylu barokowym (Urbański, Neunherz, Haberle, Franz, Konrad) 1740 - miasto zostaje zajęte przez wojska pruskie. Śląsk wraz z Żaganiem przechodzi pod panowanie pruskie 1741 - utworzono powiat żagański. W mieście ulokowano garnizon wojskowy 1756 -miasto liczy 2.860 mieszkańców 1764 - budowa konwiktu i wieży do obserwacji astronomicznych w kompleksie augustiańskim (obecnie hotel) 1765 - opat zakonu augustianów Ignacy Felbiger drukuje w Żaganiu polsko-niemieckie elementarze i katechizmy, przeprowadza reformę szkolnictwa na Śląsku oraz kształci nauczycieli 1768 - w mieście utworzono Królewski Urząd Pocztowy 1769 - na wieży kościoła parafialnego Felbiger instaluje pierwszy na Śląsku odgromnik (piorunochron) 1773 - rozwiązanie zakonu jezuitów, gimnazjum przejmuje Pruski Królewski Instytut Szkolny 1783-1795 - działa punkt obserwacyjny pierwszej na świecie sieci meteorologicznej "Societas Meteorologica Palatina" 1786 - księstwo nabywa książę kurlandzki Piotr Biron (zm. 1800) 1793 - przy Nowym Targu (Plac Słowiański) zbudowano pałac (obecnie siedziba Urzędu Miejskiego). Uruchomiono książęcą drukarnię, w której rozpoczęto druk "Tygodnika Żagańskiego" 1804 - tragiczna powódź w Żaganiu (pochłonęła 51 ofiar) 1805 - Żagań zamieszkuje 4.647 osób 1810 - sekularyzacja klasztoru augustianów (najcenniejsze zbiory biblioteczne

7. 1806-1813 - Żagań zajęty przez wojska francuskie 1838 - w byłym seminarium jezuickim utworzono zakład karny dla kobiet (funkcjonował do 1928 r.) 1844 - księżna Dorota obejmuje władzę w księstwie żagańskim 1846 - zakończono budowę neogotyckiej wieży kościoła ewangelickiego (84 m) wg projektu C.H.E. Knoblaucha. Otwarto linię kolejową łączącą Żagań z Głogowem i Jankową Żagańską 1847-1870 - z inspiracji księżny Doroty. Oskar Teichert tworzy przeszło 100 hektarowy park krajobrazowy wokół pałacu 1847 - rozbiórka umocnień miejskich 1847 -1849 - przebudowa kościoła p.w. św. Krzyża według projektu Leonarda von Schatzberga 1851-1859 - budowa szpitala p. w. św. Doroty (L.v. Schatzberg) 1854 - uruchomiono fabrykę sukna, w której do napędu maszyn użyto maszyny parowej 1857 - adaptacja cytadeli na synagogę przy Nizzaplatz (obecnie Plac Wolności) 1863 - oddano do eksploatacji gazownię miejską 1868-69 - przebudowa wieży ratusza w stylu neorenesansowym według projektu Lehoffera 1871 - zbudowano linię kolejową łączącą Żagań z Żarami 1875 - otwarcie linii kolejowej Żagań - Legnica 1879 - oddano do użytku budynek seminarium nauczycielskiego (obecnie Szkoła Podstawowa nr 2) 1884 - zbudowano pocztę przy obecnym Placu Wolności 1884-86 - budowa koszar artyleryjskich przy ul. Dworcowej 1892-93 - budowa wodociągów miejskich 1899 - uruchomienie kanalizacji miejskiej 1900 -miasto liczy 13.370 mieszkańców 1902 - zbudowano kaplicę dla gminy luterańskiej (obecnie kościół polsko-katolicki) 1908-09 - zbudowano szpital miejski przy obecnej ul. J. Piłsudskiego i wieżę ciśnień (Bismarckturm) 1913 - oddanie do użytku nowego dworca kolejowego (pierwszy spłonął w 1876) 1914-1918 - podczas I wojny światowej ulokowano w mieście liczne szpitale wojskowe oraz obóz dla jeńców rosyjskich 1919 - „Błękitna Armia" gen. Józefa Hallera transportem kolejowym z Francji przez Żagań udaje się do Polski 1923 - zbudowano ewangelicką szkołę "Pestalozzischule" (obecnie budynek Liceum Ogólnokształcącego) 1932 - utworzono powiat szprotawski z siedzibą w Żaganiu 1935 - zbudowano kąpielisko miejskie

8. 1937 - oddano do użytku koszary dla wojsk pancernych przy Szosie Żarskiej 1939 - w Żaganiu mieszka 22.770 osób. Utworzenie jenieckiego obozu Stalag VIII C 1942 - utworzenie jenieckiego obozu Luft 3 dla oficerów lotnictwa RAF i US AIR FORCE 1944 - wielka ucieczka 76 lotników z obozu jenieckiego Luft 3 (24/25.03) 1945 - po zaciętych walkach wojska radzieckie zajmują miasto (16.02). Przejęcie miasta przez administrację polską (18.06) 1945-47 - napływ do wyludnionego Żagania repatriantów z kresów wschodnich i ludności z innych części Polski oraz stopniowe wysiedlanie niemieckich mieszkańców miasta. Odgruzowanie miasta, uruchomienie fabryk zakładów rzemieślniczych, instytucji i szkół. Powiat żagański w granicach administracyjnych województwa wrocławskiego 1960-70 - budowa nowych osiedli przy ul. Szprotawskiej, Libelta oraz w okolicach Rynku 1967 - rozebranie ewangelickiego kościoła przy Placu Królowej Jadwigi 1983 - zakończono odbudowę żagańskiego pałacu 1998 - Żagań liczy 28.140 mieszkańców 1999 - utworzono powiat żagański w granicach województwa lubuskiego

9. Bory Dolnośląskie Dolnośląskie Bory, Puszcza Zgorzelecka, Puszcza Bolesławicka kompleks leśny w południowo-zachodniej Polsce, w obrębie województw:  lubuskiego i dolnośląskiegol zachodnia część Niziny Śląsko-Łużyckiej, na wschód od Nysy Łużyckiej, w dorzeczu środkowego  Bobru.Ograniczony od wschodu Równinami Szprotawską, Legnicką, Chojnowską i  Wysoczyzną Lubińską. W drzewostanie przeważa sosna z niewielkimi domieszkami drzew liściastych (m.in. brzoza, dąb,  buk, klon,olsza) oraz  świerk. Ukształtowanie terenu równinne, występują torfowiska i obszary bagienne. Sieć rzeczną tworzy środkowy Bóbr z dopływami, m.in. Kwisą i Czarną Wielką. Powierzchnia ok. 150 tys. ha. Siedlisko licznych gatunków ptaków, teren lęgowy żurawi. Żuraw koroniasty

10. Zabytki 1.Wieża kościoła poewangelickiego 2.Kościół wniebowzięcia N.M.P. 3.Ratusz 4.Plac słowiański 5.Żagański pałac

11. Wieża kościoła poewangelickiego Tylko ta wieża pozostała z Kościoła łaski, który został opuszczony po drugiej wojnie światowej, a w roku 1966 rozebrany. Jest to miejsce wiecznego spoczynku księcia piotra.

12. Kościół wniebowzięcia N.M.P. W latach sześćdziesiątych kościół miał być zburzony. Jednak na szczęście przetrwał.

13. Ratusz Obecna wieża ratuszowa była gotowa w 1869 roku. Budowla Posiada cechy wczesnego renesansu i klasycyzmu. Ozdobą budowli jest galeryjka i arkadowe zwieńczenie. Na murze znajduje się herb miasta i godło księcia Ludwika Napoleona.

14. Na środku placu wznosi się fontanna w kształcie strzelistej gotyckiej wieżyczki. Znajduje się tu również klasyczny pałacyk, zwany wdowim. Wzniesiony przez Birona dla żony. Obecnie jest siedzibą, urzędu miasta. Plac słowiański

15. Żagański pałac Dawny pałac książęcy, obecnie siedziba żagańskiego pałacu kultury.

16. Ważne postacie Żagania Johann Ignaz von Felbiger Ferenc Liszt Albrecht Wallenstein Ludwik Napoleon Johannes Kepler Piotr Biron Dorota

17. Ferenc Liszt Ferenc Liszt (1811 - 1886), węgierski kompozytor i pianista. W Żaganiu przebywał dwukrotnie na zaproszenie księżnej Doroty. W sierpniu 1853 r. uświetnił koncertem w pałacu sześćdziesiąte urodziny księżnej, zaś w październiku 1857 r. przybył jako gość na uroczystości weselne wnuczki księżnej Doroty, markizy Marii Doroty Castellane z księciem Antonim Radziwiłłem. Grał wówczas (3 października) na organach kościoła p.w. Wniebowzięcia NMP podczas uroczystości ślubnych, a także na organach kościoła p.w. Krzyża Świętego.

18. Johann Ignaz von Felbiger Johann Ignaz von Felbiger (1724 - 1788), najbardziej znany żagański opat ery nowożytnej. Zasłynął jako reformator szkół, rozpoczynając swe dzieło od szkoły przyklasztornej w 1761 r. Usunął nieudolnych i niewykształconych nauczycieli, zastępując ich pedagogami przeszkolonymi według nowych reguł stosowanych przez J.F. Hähna w berlińskiej Szkole Realnej J.J. Hekkera. Na ich podstawie Felbiger oparł swoją metodę nauczania, zwaną też sagańską (żagańską). Zawierała w sobie: .metodę głoskową, wspólne czytanie w klasie, .sprawdzanie poznanych wiadomości dzięki pytaniom i odpowiedziom - zgłaszanie się uczniów przez podniesienie ręki, wykorzystywanie tablic streszczających materiał, podział uczniów na klasy w zależności od stopnia zaawansowania w nauce. Założył w Żaganiu w 1764 r. pierwsze katolickie seminarium nauczycielskie na Śląsku. Przy tym warto dodać, iż jako opat większość swojego czasu w Żaganiu poświęcać musiał na sprawy związane z kierowaniem klasztorem. Maria Teresa zaproponowała Felbigerowi przeprowadzenie reformy szkół na terenie cesarstwa habsburskiego. Propozycja została przyjęta, w 1774 r. udał się do Cesarstwa Austriackiego. Szeroko rozwinął tam działalność wydawniczą. W Wiedniu ukazał się m. in. Powszechny regulamin szkolny regulujący funkcjonowanie oświaty w cesarstwie (1774 r.) i Księga metod (1775 r.), publikacja podsumowująca przemyślenia Felbigera odnośnie nauczania. Mianowany na dyrektora generalnego szkolnictwa zwykłego (elementarnego) i proboszcza Bratysławy w 1778 r. złożył godność opata. Zmarł w Bratysławie dziesięć lat później.

19. Albrecht Wallenstein Albrecht Wallenstein (1583 - 1634), czeski szlachcic, od 1624 książę Frydlandu, od 1628 książę Żagania, w latach 1629-1631 książę Meklemburgii, od 1626 r. naczelny dowódca wojsk cesarskich podczas wojny 30-letniej. Utworzył 40000 armię utrzymywaną dzięki kontrybucjom. Od sierpnia 1627 r. przebywał kilkakrotnie w Żaganiu (po raz ostatni w listopadzie 1633 r.). Wiązał z miastem dalekosiężne plany; chciał stworzyć tu swą siedzibę (zamek książęcy); sprowadził do Żagania jezuitów; synów tutejszej szlachty wysłał do gimnazjum katolickiego w Jičinie; otoczył opieką astronoma Keplera. Założył mennicę przy Rynku, gdzie w latach 1629-1631 bito srebrne trójkrajcarówki, półtalary i talary oraz złote dukaty. Nie licząc się z protestami, wprowadził w księstwie obowiązek udokumentowania przez szlachtę prawa do własności ziemskiej. W wyniku tej akcji powstał kodeks Corpus Privilegiorum Ducatus Saganensis (Sagan, 1630 r.) zawierający wykaz przywilejów, nadań wieczystych, patentów lennych dla szlachty, klasztorów, miast i cechów, wydanych w księstwie w latach 1570-1628.

20. Piotr Biron Piotr Biron (1724 - 1800), syn faworyta carycy Anny, następnie Katarzyny II, Ernesta Jana, ostatni lennik Rzeczpospolitej na Inflantach, książę Kurlandii i Semigalii w latach 1769-1795. Po III Rozbiorze Polski w 1795 r. zrzekł się Kurlandii na rzecz Rosji, otrzymując wysoką rentę państwową (60000 talarów) i wypłatę za utraconą posiadłość (2 miliony talarów). W r. 1786 kupił za 1 milion guldenów księstwo żagańskie, gdzie urządził swój dwór. Sprowadził do miasta licznych artystów, zlecił m.in. budowę pałacyku zw. Wdowim, stajni, oranżerii, przebudowę wnętrz pałacu, założył drukarnię książęcą (1793 r.). Za jego czasów zorganizowano teatr, orkiestrę, galerię pałacową.

21. Dorota Dorota (1793 - 1862), księżna żagańska, Dino i Talleyrand, księżniczka kurlandzka, hrabina Périgord, najmłodsza z córek ostatniego księcia Kurlandii i Semigalii, Piotra Birona i jego żony, Doroty Medem, wychowana na dworze króla pruskiego w Berlinie przez Włocha z pochodzenia, S. Piattolego, ex-księdza, współtwórcę Konstytucji 3 Maja, bibliotekarza S.A. Poniatowskiego; wydana za mąż za Aleksandra Edmunda Talleyranda, bratanka słynnego księcia dyplomatów i ex-biskupa, Maurycego Talleyranda; spędziła młodość w Paryżu; brała aktywny udział w europejskim życiu politycznym, uczestniczyła w kongresie wiedeńskim, pełniła honory pani domu ambasady francuskiej w Londynie; po śmierci M. Talleyranda stała się jego jedyną spadkobierczynią. W 1844 r. Dorota przejęła księstwo żagańskie od swej siostry Pauliny. Zmarła w Żaganiu; ufundowała w mieście szkołę, szpital, kościół, wspomagała szkolną młodzież, bezrobotnych, odnowiła park, wzbogaciła kolekcję dzieł sztuki w pałacu.

22. Ludwik Napoleon Ludwik Napoleon (1811 - 1898), fr.: Louis Napoléon. Książę Valençay i Chalais, książę żagański, najstarszy syn księżnej Doroty, założyciel żagańskiej linii Talleyrandów. Kontynuował dzieło matki w mieście i księstwie: prowadził prace nad upiększaniem parku, wspierał inwestycje miejskie, ufundował liczne pomniki. Jego następcą został pierworodny syn Boson I zrodzony z pierwszego małżeństwa z księżną Alicją Montmorency. Drugą żoną Ludwika była hrabina Paulina Castellane.

23. Johannes Kepler Johannes Kepler (1571 - 1630), niemiecki astronom, fizyk i matematyk. W latach 1600-1612 przebywał w Pradze, gdzie początkowo współpracował z Tycho de Brache. Tam został mianowany nadwornym matematykiem, astronomem i astrologiem cesarskim. Następnie przebywał w Linzu, Frankfurcie i Ulm. Opracował tablice ruchu planet, odkrył eliptyczny kształt orbit planetarnych oraz związki między odległościami i okresami obiegu planet (sformułował trzy prawa dotyczące ruchu planet, znane jako prawa Keplera), wynalazł lunetę zbudowaną z dwóch soczewek skupiających (tzw. lunetę keplerowską). Był zwolennikiem idei Kopernika. Na jego pracach oparł swoje badania Newton. Do Żagania przyje-chał 25 lipca 1628 r. i osiedlił się wraz z rodziną w domu obok wieży bramnej, zwanej Szpitalną bądź Kożuchowską. Tam urządził swoją pracownię (wieża bramna została wyburzona podczas poszerzania ulicy w 1848 r. - budowla znajdująca się obok restauracji Piastowska jest jej pomniejszoną kopią). W październiku 1630 r. wybrał się do Ratyzbony. W czasie podróży zachorował na zapalenie płuc i zmarł 15 października, kilka dni po dotarciu do celu. Już po jego śmierci na sprowadzonej w 1629 r. z Lipska prasie drukarskiej zięć naukowca, Jakub Bartsch, i syn Ludwik wydrukowali w Żaganiu Somnium seu opus posthumum de Astronomia Lunari, Anno MDCXXXIV (Sen, czyli dzieło pośmiertne o astronomii księżycowej, 1634 r.). Wcześniej ukazał się list jezuity J. Terentiusa, członka misji do Chin, pracującego nad reformą kalendarza z komentarzem Keplera i m. in. informacją o zaćmieniu słońca z 10.06.1630 r. W tymże 1630 r. wydrukowane zostały także Ephemeridum... (Efemerydy...), tablice o mających nastąpić krótkotrwałych zjawiskach astronomicznych.

24. Położenie Liczący ok. 30 tys. mieszkańców Żagań, zajmuje powierzchnię 40 km2. Położony jest nad rzeką Bóbr w południowej części województwa lubuskiego, na pograniczu Niziny Śląskiej i Gór Kocich. Na południe od miasta rozpościerają się Bory Dolnośląskie, na zachód - Wzniesienia Żarskie, na północny - wschód - Wzgórza Dalkowskie. Żagań znajduje się w odległości 40 km od granicy polsko - niemieckiej i 100 km od granicy polsko - czeskiej. Blisko miasta przebiega międzynarodowa autostrada Berlin - Wrocław - Kraków a przez miasto droga krajowa biegnąca od wschodniej do zachodniej granicy Polski. Żagań posiada również dogodne, bezpośrednie, komfortowe i szybkie połączenia kolejowe z Berlinem, Hamburgiem, Poczdamem, Wrocławiem, Katowicami, Krakowem i Zieloną Górą oraz autobusowe z Poznaniem, Wrocławiem, Gorzowem, Zieloną Górą, Zgorzelcem. Żagań położony jest w pobliżu czterech dużych aglomeracji miejskich, takich jak: Wrocław, Poznań, Berlin, Praga.

25. Bardzo dziękuje za obejrzenie mojej prezentacji, a wszczegulności składam podziękowania w kierunku pani Ewy Przybylskiej za udostępnienie potrzebnych informacji o Żaganiu.

26. Koniec