780 likes | 1.44k Views
ERGENLERDE MADDE KULLANIMI VE TEDAVİSİ. Mehtap YILMAZ BOLAT Psikiyatri Uzmanı. Bir madde kullanıldıktan sonra, sahte iyi oluş halini ne kadar kısa zamanda ve şiddetli ortaya çıkarıyorsa bağımlılık yapıcı gücü o kadar fazladır.
E N D
ERGENLERDE MADDE KULLANIMI VE TEDAVİSİ Mehtap YILMAZ BOLAT Psikiyatri Uzmanı
Bir madde kullanıldıktan sonra, sahte iyi oluş halini ne kadar kısa zamanda ve şiddetli ortaya çıkarıyorsa bağımlılık yapıcı gücü o kadar fazladır.
DSM-IV Bağımlılık Tanı Kriterleri(7 maddeden en az 3’ü) • Niyetlendiğinden daha fazla miktar ve süre kullanmak • Sürekli bırakma isteği ya da başarısız bırakma girişimleri • Temin etmek, kullanmak ve etkilerinden kurtulmak için fazla vakit harcamak • Sosyal faaliyetleri, hobileri, başka zevk verici aktiviteleri azaltmak ya da terk etmek
Tanı Kriterleri (Devam) 5. Maddeye bağlı ya da madde kullanımıyla artan fiziksel (örneğin alkolle ilişkili karaciğer hastalığı, yüksek tansiyon, gastrit vb), ya da psikolojik (depresyon, anksiyete, uyku bozukluğu vb) problemler yaşamasına rağmen kullanmaya devam etmek. 6. Tolerans 7. Yoksunluk
Kötüye Kullanım (en az biri son bir yıl içinde tekrarlıyorsa) • İşte, okulda ya da evde üstüne düşen görevleri tekrarlayıcı bir biçimde aksatma • Fiziksel olarak tehlikeli durumlarda (ör: araç) yineleyici biçimde kullanım • Madde ile ilişkili ortaya çıkan yasal sorunlar • Maddenin neden olduğu ya da alevlendirdiği sürekli ya da tekrarlayıcı insanlar arası sorunlar.
Bağımlılığı diğer hastalıklardan ayıran en önemli özellik, bağımlığın doyum (ve bazıları için keyif) vermesidir…
BAĞIMLILIK İKİLEMİ ZARAR ZEVK
BİR ZEVKTEN NEDEN VAZ GEÇERİZ • ZARARLARI ARTIK ÇOK FAZLA OLDUĞU İÇİN • HALEN VAR OLAN ZARARLARI FARKETTİĞİMİZ İÇİN (Motivasyonel Görüşme)
Tedavi için en uygun zaman!!! Zararın ortaya çıktığı ya da fark edildiği zamandır (DİBE VURMA)
Bağımlılık Tedavi Süreci • İntoksikasyon tedavisi • Detoksifikasyon • İdame tedavi (6-12 ay) • Psikoterapiler (bireysel, grup) • Danışmanlık • Eğitim • Aile görüşmeleri-terapileri • Sosyal Tedaviler • İlaç desteği • Kendine yardım grupları (AA, NA, Al-Anon, Alateen, Rasyonel İyileşme-RR)
Tek başına DETOKSİFİKASYON (Yoksunluk belirtilerinin giderilmesi) BAĞIMLILIK TEDAVİSİ DEĞİLDİR Bağımlılığın asıl tedavisi detoks’tan sonra başlar ve kullanıma yeniden başlamayı engellemeyi hedefler…
Madde kötüye kullanımının neden olduğu ekonomik, sosyal, tıbbi ve yasal sonuçlar tüm toplumu etkiler Tedavi, masrafına değer (cost effective)
Bağımlılıkta Kullanılan Psikoterapiler • Davranışçı-bilişsel terapiler • Motivasyonel terapiler • 12 basamak yönelimli terapi • Aile terapileri • Relaps önleme terapileri • Network terapisi Dinamik terapinin bağımlılık tedavisinde yeri yoktur
Tedavi Seçenekleri • Ayaktan (idrarda madde taraması ile) • Gündüz hastanesi • Yatarak • Rehabilitasyon merkezleri • Tedavi toplulukları (therapeutic community)
Yatarak tedavi gerekçeleri • Ayaktan tedavilerin başarısız olması • Şiddetli tıbbi ya da psikiyatrik sorunlar • Psikososyal desteğin olmaması • Şiddetli ve uzun süreli bağımlılık
Tedavinin Hedefleri • Madde kullanımının bırakılması (abstinans, ayıklık) • Kullanımı azaltma (moderate use):Nadiren mümkün. Uzun vadede alkol bağımlılarının ancak %5’i sosyal içici kalabilmekte. Kalanların yarısı aşırı kullanıyor ve diğer yarısı ayık. • Hastanın fiziksel, psikiyatrik ve psikososyal yönlerden iyileşmesi • Destek gruplarının oluşturulması ve güçlendirilmesi
Alkol Yoksunluğu • Titreme • Otonomik hiperaktivite (terleme, nabız 100’ün üstünde, yüksek tansiyon, ateş) • Anksiyete • Psikomotor ajitasyon • Uykusuzluk • Bulantı ve kusma • Geçici hallusinasyon ve ilizyonlar • Grand mal konvülzyonlar
Alkol yoksunluğu tedavisi (Alkol Detoksifikasyonu) • Bol sıvı (IV ya da ağızdan) • Tiamin 100 mg 4x1 IM ya da PO, • Folat 1mg 4x1 PO, • Multivitamin kompleksi başlanır. • Tiamin ve folat 4-5 gün sürdürülür. • Diazem 40-100 mg PO ya da IV