340 likes | 1.55k Views
Elementi - elektron donori ( kationi ) - elektron akceptori ( anioni ). REDOX reakcije. - elektron donor gubi elektron → oksidacija elektron akceptor prima elektrona → redukcija
E N D
Elementi - elektron donori • (kationi) • - elektron akceptori • (anioni) REDOX reakcije
- elektron donor gubi elektron → oksidacija • elektron akceptor prima elektrona → redukcija • - broj e- otpuštenih u oksidaciji = broj e- primljenih u redukciji el. donor se oksidira (redukcijsko sredstvo = reducens) el. akceptor se reducira (oksidacijsko sredstvo = oksidans)
OKSIDACIJSKI BROJ • Pravila za određivanje oksidacijskog broja: • Oksidacijski broj atoma u elementarnom stanju jednak je nuli. • Oksidacijski broj vodika u spojevima iznosi +1. Izuzetak su hidridi metala (npr. LiH), u kojima vodik ima oksidacijski broj – 1. • Oksidacijski broj kisika u spojevima iznosi – 2. Izuzetak su peroksidi (spojevi koji sadrže peroksidni (npr. H2O2), u kojima kisik ima oksidacijski broj – 1 i superoksidi (npr. KO2) u kojima kisik ima oksidacijski broj –1/2. Kada je vezan na fluor, kisik ima pozitivan stupanj oksidacije (npr. u F2O oksidacijski broj kisika iznosi + 2). • Oksidacijski broj alkalnih metala iznosi +1, a zemnoalkalnih metala +2. • Oksidacijski broj fluora uvijek je -1, a oksidacijski broj ostalih halogenih elemenata uglavnom je -1. • Oksidacijski brojevi dodjeljuju se atomima u molekuli ili ionskom kompleksu na način da je suma oksidacijski brojeva u neutralnoj molekuli jednaka nuli. Odredi oksidacijski broj mangana u slijedećim spojevima: KMnO4; MnO2, Mn2O3
Polureakcije Redoks jednadžbe rješavaju se pomoću parcijalnih elektronskih jednadžbi: – odvojeno se pišu polureakcije - reakcije oksidacije i reakcije redukcije s odgovarajućim brojem prenesenih elektrona – ukoliko broj elektrona u jednadžbama polureakcija nije jednak, parcijalne jednadžbe množe se odgovarajućim cijelim brojem kako bi se dobio najmanji zajednički višekratnik Npr. 2Fe 2Fe3+ + 6e-(oksidacija) 3Cl20+ 6e- 6Cl- (redukcija) 2Fe + 3Cl2 2Fe3+ + 6Cl-(redox) 4FeS2 + 44H2O 4Fe(OH)3 + 8SO42- + 76H+ + 68e-(oksidacija) 17O2 + 68H+ + 68e- 34H2O(l) (redukcija) 4FeS2 + 17O2 +10H2O 4Fe(OH)3 + 8SO42- + 8H+(redox)
Elektrokemijska ćelija Elektrokemijski niz Npr. Zn + Fe2+→ Zn2+ + Fe DrG0 = -16,29 kcal/mol Fe + Cu2+→ Fe2+ + Cu DrG0 = -34,51 kcal/mol Cu + 2Ag+→ Cu2+ + 2Ag DrG0 = -21,21 kcal/mol katoda Zn2+ + SO42- Cu2+ + SO42- SO42- polupropusna membrana Cu2+ + 2e-→ Cu Zn → Zn2+ + 2e- Zn + Cu2+→ Zn2+ + Cu Zn - najjači reducens u navedenim reakcijama Ag - najslabiji reducens (najjači oksidans) u navedenim reakcijama DrG0 = -50,8 kcal/mol
Elektromotorna sila(E) - razlika potencijala između dviju različitih elektroda koje su uronjene u isti elektrolit ili između dva polučlanka spojenih elektrolitnim mostom. • veza između DrG0 i elektromotorne sile (E) REDOX reakcije glasi: • DrG0 = nFE DrG0 - promjena Gibb. energ. reakcije n - broj elektrona izmijenjen u reakciji F - Faradayeva konst. (96 489 C/mol; 23,06 kcal/(V×g) E - elektromotorna sila Standardni uvjeti→ Standardna elektromotorna sila Zn + Cu2+→ Zn2+ + Cu DrG0 = -50,8 kcal/mol - ako se vratimo na reakciju:
Elektrokemijski niz-kemijski elementi složeni po svom standardnom elektrodnom potencijalu Dogovorno je uzeto da je potencijal standardne vodikove elektrode jednak nuli: H+(aq) + e-→½H2(g) E0 = 0,0 V Gf0(H+) = Gf0(e-) = 0,00 Elektrodni potencijal po definiciji je redukcijski potencijal.Što je negativniji standardni elektrodni potencijal to je metal elektropozitivniji, i može reducirati elektronegativnije elemente (elemente ispod sebe u elektrokemijskom nizu).
Elektromotorna sila elektrokemijske ćelije R = 1,987×10-3 kcal/K×mol T = 298,15 K F = 23,06 kcal/V Ravnoteža E = 0,0 V Nernstova jednadžba Reakcija: tijek reakcije Zn + Cu2+→ Zn2+ + Cu E0 = -1,10 V Stand. stanje E = -1,10 V
Eh - elektromotorna sila razvijena između neke elektrode (bez obzira na stanje) i H-elektrode u standardnom stanju Npr. oksidacija Fe2+ u Fe3+ Fe2+→ Fe3+ + e- H+ + e-→ ½ H2 Fe2+ + H+→ Fe3+ + ½ H2 • DrG0 = [Gf0(Fe3+) + ½ Gf0(H2)] - [Gf0(H+) + Gf0(Fe2+)] • Gf0(H2) = 0 • Gf0(H+) = 0 Eh - karakteristika sredine, vrijednost Eh neke sredine ukazuje na njenu sposobnost da bude elektron donor ili elektron akceptor s obzirom - omjer [Fe3+]/[Fe2+] ovisi samo o Eh sredine
Stabilnost vode u Eh - pH dijagramu H2O (l) ↔ ½O2(g) + H2(g) H2O (l) ↔ ½O2+ 2H+ + 2e- E0 = +1,23 V • DrG0 = [2Gf0(H+) + ½ Gf0(O2) + 2Gf0(e-)] - [Gf0(H2O (l))] • DrG0 = +58,687 kcal/mol -pH za pO2 = 1 atm Eh = 1,23 - 0,059 pH
H+ + e- ½H2(g) za pH2 = 1 atm Eh = 1,23 - 0,059 pH Eh = - 0,059 pH Eh = - 0,059 pH
Raspon Eh-pH vrijednosti u geološkim okolišima (Baas-Becking et al. (1960) Jour. Geol. 68: 243-284)
Stabilnost Fe-vrsta u Eh-pH dijagramu Fe-H2O sustav Fe2+/Fe3+granica • Fe2+ (aq) → Fe3+ (aq) + e – • DrGo = DrGo (Fe3+)- DrGo (Fe2+) • = ( -16,7 kJ/mol) - (-90,0 kJ/mol ) • = 73,3 kJ/mol [Fe3+] = [Fe2+]
1,5 1 Fe3+ 0,5 Fe(OH)3 Eh / V Fe2+ 0 Fe(OH)2 -0,5 -1 0 2 4 6 8 10 12 14 pH
Eh-pH dijagram za Fe-vrste (okside, sulfide, karbonate) pri 25°C i 1 atm. Ukupni otopljeni sumpor = 10-6, ukupni otopljeni karbonati = 100 Garrels & Christ(1965): Solutions, Minerals, and Equilibria.
Trošenje halkopirita (CuFeS2), Sibai, Rusija Limonit (Fe2O3×nH2O) Malahit (Cu2CO3(OH)2) Vapnenac