NOWOTWORY

1. NOWOTWORY powstawanie, rodzaje, cechy charakterystyczne

2. Proces nowotworzenia - onkogeneza

3. Proces nowotworzenia - onkogeneza • Inicjacja • Na etapie inicjacji pojawia się pojedyncza mutacja DNA. Może ona powstać spontanicznie lub pod wpływem karcynogenu – czyli czynnika mutagennego. • W normalnych warunkach takie pojedyncze mutacje są rozpoznawane i naprawiane przez komórkowe systemy naprawcze. Gdy uszkodzenie DNA jest zbyt poważne, żeby mogło być naprawione, komórka popełnia "samobójstwo" wchodząc na szlak apoptozy. • Jeśli jednak mutacja nie zostanie naprawiona ani nie spowoduje rozpoczęcia apoptozy (pozostanie niezauważona przez systemy kontrolujące stan DNA), komórka będzie żyła dalej. Miejsce w genomie, gdzie ta mutacja zaszła, oraz czynniki, z jakimi komórka spotka się w swojej dalszej egzystencji, decydują, czy wejdzie w kolejny etap nowotworzenia.

4. Proces nowotworzenia - onkogeneza • Za zainicjowane uważa się komórki, w których zaszła, i przetrwała, mutacja w obrębie genów krytycznych odpowiadających za kontrolę cyklu życiowego, np. genów regulatorowych, supresorowych czy protoonkogenów.

5. Proces nowotworzenia - onkogeneza • Promocja • Etap ten polega na aktywacji onkogenów i zwiększeniu produkcji czynników odpowiedzialnych za wzrost i namnażanie komórek. • Jednocześnie zachodzą dalsze mutacje, które nie są naprawiane. Szczególnie niebezpieczne są zmiany w genach odpowiadających za apoptozę i za hamowanie podziałów komórki (np. gen p53). • Uszkodzenie właśnie tych rejonów DNA prowadzi do rozwoju nowotworu, prowadzą bowiem do charakterystycznych zmian, obserwowanych w komórkach nowotworowych. • Wszystko to prowadzi do niekontrolowanego namnażania (proliferacji) zmutowanych komórek i rozwoju guza.

6. Proces nowotworzenia - onkogeneza • Progresja • Nieodwracalny etap, prowadzący do powstania nowotworu. Polega on głównie na pojawianiu się kolejnych zaburzeń molekularnych, przede wszystkim zmian w kariotypie. • W miarę jak uszkodzenia się nakładają, powstają klony zdolne do naciekania i tworzenia przerzutów. Progresję często nazywa się uzłośliwieniem nowotworu.

7. Proces nowotworzenia - onkogeneza Etapy kancerogenezy: • działanie czynników rakotwórczych • mutacja • intensywne mitozy zmienionych komórek • przerastanie zdrowych tkanek • angiogeneza • migracja • tworzenie przerzutów nowotworowych

8. Proces nowotworzenia - onkogeneza

9. Proces nowotworzenia - onkogeneza

10. Cechy komórek nowotworowych Niekontrolowane, nadmierne namnażanie się – komórki stają się nieśmiertelne, Brak specjalizacji, Zdolność do infiltracji czyli do przenikania innych komórek i tkanek dzięki wytwarzaniu enzymów proteolitycznych, Zdolność do przerzutowania innych odległych od pierwotnego ogniska tkanek, Nieodwracalność procesu nowotworowego.

11. Podział nowotworów • Wg charakteru zmiany wyróżniamy: • Nowotwór łagodny, inaczej niezłośliwy (łac. neoplasma benignum) – nowotwór utworzony z tkanek zróżnicowanych i dojrzałych, o budowie mało odbiegającej od obrazu prawidłowych tkanek. – Jest dobrze ograniczony, często otorbiony, rośnie wolno, rozprężająco (uciskając sąsiadujące tkanki), nie daje przerzutów, a po należytym jego usunięciu nie powstaje wznowa (ponowny rozrost nowotworu w tym samym miejscu) - jest całkowicie wyleczalny. – Jego szkodliwy wpływ na ustrój może być spowodowany wydzielaniem hormonu, krwawieniami, czy też zamknięciem światła naczynia, uciskiem nerwu albo umiejscowieniem w ważnym dla życia narządzie np. sercu, rdzeniu kręgowym.

12. Podział nowotworów • Nowotwór złośliwy (łac. neoplasma malignum) – nowotwór o małym zróżnicowaniu tkanek, za to o skłonności do odrywania się komórek. – Komórki nowotworów złośliwych nie trzymają się miejsca, w którym powstały. Potrafią oderwać się od rosnącego guza, dotrzeć do naczyń krwionośnych i zawędrować wraz z krwią lub chłonką w odległe miejsce organizmu, gdzie dają początek nowemu guzowi. W przypadku choroby nowotworowej powstanie nowych guzów, tzw. przerzutów, może doprowadzić do śmierci. – Daje częste wznowy. Charakteryzuje się szybkim wzrostem, atypią i brakiem torebki, czym różni się od nowotworu niezłośliwego. – Nowotwór złośliwy często jest utożsamiany z rakiem, który jest tylko jedną z jego postaci (pochodzącą od tkanki nabłonkowej - nowotwór tkanki nabłonkowej). Inne nowotwory złośliwe to mięsak, potworniak niedojrzały, nowotwór anaplastyczny, chłoniak oraz glejak.

13. Podział nowotworów

14. Podział nowotworów • Wg atakowanej tkanki: • Rak (łac. carcinoma, z łac. Cancer )– nazwa grupy chorób nowotworowych będących nowotworami złośliwymi wywodzącymi się z tkanki nabłonkowej. – Nazwa ta odnosi się do guzów powstających z nabłonków pochodzenia ekto- lub endodermalnego oraz z nabłonka narządów moczowo-płciowych. – Nie są nazywane rakami nowotwory złośliwe wywodzące się z "nabłonków" pochodzenia mezodermalnego, np. śródbłonka, międzybłonka, błony maziowej.

15. Podział nowotworów • Mięsak (łac. sarcoma) to ogólna nazwa dla wszystkich nowotworów złośliwych pochodzenia nienabłonkowego. – Mięsaki u ludzi występują znacznie rzadziej niż raki, odwrotnie jest np. u psów. Szacuje się, że ok. 1% wszystkich nowotworów złośliwych stanowią mięsaki. Wykrycie rozpoczyna się stwierdzeniem guza przez pacjenta. Rokowanie jest zawsze poważne, przebieg zły. Nowotwór rośnie szybko i wyniszcza organizm, wcześnie daje przerzuty i ma dużą skłonność do wznowy. • W zależności od tkanki, z której się wywodzą, mięsaki dzielimy na: – włókniakomięsaki – z tkanki łącznej włóknistej – tłuszczakomięsaki – z tkanki tłuszczowej – naczyniakomięsaki – z tkanki naczyniotwórczej – kostniakomięsaki – z tkanki kostnej – chrzęstniakomięsaki – z tkanki chrzęstnej – mięśniakomięsaki – z tkanki mięśniowej – nerwiakomięsaki – z komórek osłonowych nerwów

16. Podział nowotworów • Chłoniaki (łac.Lymphoma) – choroby nowotworowe wywodzące się z układu chłonnego (limforetikularnego). – Najczęściej objawiają się powiększeniem węzłów chłonnych lub wątroby i śledziony. Wszystkie chłoniaki są nowotworami złośliwymi, jednak wyróżnia się postacie o mniejszej i większej złośliwości. – Chłoniaki przebiegające z zajęciem szpiku nazywane są białaczkami. • Białaczki (łac. leucaemia) – nazwa grupy chorób nowotworowych układu krwiotwórczego. Nazwa historycznie wywodzi się od białawego koloru próbki krwi chorego na ostrą białaczkę. Białaczka charakteryzuje się ilościowymi i jakościowymi zmianami leukocytów we krwi, szpiku i narządach wewnętrznych (śledzionie, węzłach chłonnych). Występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet w proporcji 3:2.

17. Mammografia piersi dotkniętej chorobą nowotworową (guzek zaznaczony kolorem białym). Odpowiednie działania profilaktyczne pozwalają na wczesne diagnozowanie choroby i w wielu przypadkach umożliwiają jej wyleczenie Obraz tomograficzny przedstawiający raka wątroby (obszary białawe) - jednego z najbardziej rozpowszechnionych nowotworów złośliwych na świecie Zmiany nowotworowe

18. Ilustracja przedstawia gruczoł krokowy dotknięty zmianami rakowymi. W środku widoczne są liczne komórki zmodyfikowane (obszary fioletowe), które wpływają na wysokość stężenia PSA Komórki rakowe w okrężnicy oglądane pod mikroskopem elektronowym. Współczesne techniki diagnostyczne pozwalają na wczesne wykrywanie choroby, a prace nad nowymi lekami profilaktycznymi mogą w przyszłości ograniczyć zapadalność na nowotwory Zmiany nowotworowe

19. Profilaktyka chorób nowotworowytch • Nie palenie tytoniu i nie przebywanie w zadymionych pomieszczeniach, • Ograniczenie spożycia alkoholu, • Stosowanie odpowiedniej diety : • Dużo warzyw, owoców i roślin strączkowych, • Mało czerwonego mięsa, nasyconych tłuszczów, soli, cukru, • Węglowodany w postaci pełnego ziarna ( razowy chleb, brązowy ryż …) • Tłuszcze głównie roślinne, • Wystrzeganie się nadwagi,

20. Profilaktyka chorób nowotworowych Aktywność fizyczna ( minimum 20 min. dziennie ), Unikanie wirusów np. brodawczaka ludzkiego, Szczepienia ochronne przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B lub wirusowi brodawczaka ludzkiego, Leczenia zakażeń Bakterią Helicobacter pylorii, Spożywanie profilaktyczne witaminy C, E oraz selenu, Unikania słońca, Eliminowanie czynników kancerogennych w miejscu pracy,