Symposium 3.10.2013 ”Nooit te vroeg voor borstvoeding” Borstvoeding aan de randpremature baby

1. Symposium 3.10.2013 ”Nooit te vroeg voor borstvoeding”Borstvoeding aan de randpremature baby Annet Mulder Lactatiekundige IBCLC

2. Inhoud • Kenmerken • Uitdagingen • Aanpak • Casus

3. Kenmerken • 34 tot 37 weken zwangerschap • De 37 weken baby? • Wat mist de baby? • Alleen gewicht…? • Wat overkomt de ouders?

4. De start Te vroeg geboren en wat klein? • Soms een prima start • Goede bloedsuikers (bijvoeding) • Lijken actief • Kunnen foppen • Soms verwart het gewicht Iedereen tevreden…..

5. Kenmerken • Anders dan bij een a terme baby • Voeden • Slapen • Ademen • Temperatuur • Medische situatie • Reden van de vroege bevalling vaak medisch; DMI, tweelingen, hypertensie? (Acadamy of Breastfeeding Medicine Clinical Protocol #10 Breastfeeding the Late Preterm Infant)

6. Oorzaak problemen Gewicht hersenen 34 of 36 weken is 65% of 80% dan bij AT (Darnall et al, 2006)

7. Roos! • 36 weken • 2135 gram (dysmatuur)

8. Voeden • Langzamer en vaker • Kortere zuigreeksen • Meer moeite met coördinatie • Kleinere hoeveelheden • Soms “staking” na enkele dagen door vermoeidheid, > energieverbruik

9. Slapen • Meer • Moeten vaker wakker gemaakt worden, 4 uur is normaal • Grillig slaappatroon

10. Ademen • Vaker problemen (30%) • Meer moeite met zuigen • Minder spierspanning • Meer ondersteuning nodig bij borst EN fles

11. Temperatuur • Minder lichaamsvet dus meer moeite om op temperatuur te blijven • Meer huid op huid contact aanraden • Temperatuur boven de 37 graden houden • Langer meerdere kruiken

12. Hoe ging het bij Roos? In het ziekenhuis op de kraamafdeling • Sliep veel en moest na 3-4 uur wakker gemaakt worden • Dronk kleine hoeveelheden /viel in slaap • Viel eerste dagen tot 7% af • Had 2 kruiken, moesten regelmatig verwisseld worden • Moeder kolft dubbelzijdig. Roos krijgt al alleen moedermelk • Roos zag geel en had de 1e 2 dagen lage bloedsuikers • Cuppen ging matig, vingervoeden goed, aan de borst “nog” geen actie

13. Verhoogd risico op • Onderkoeling • Lage glucose waarden • Gewichtsverlies • Gebruik kunstvoeding • Uitdroging • Langzame gewichtsgroei • Infecties • Geel zien (ivm borstvoeding > kans bij RP) • Dorstkoorts (?) • Scheiding moeder en kind • Te vroeg ontslag? • Heropname ziekenhuis (5-10x hogere kans, Edmonson, Stoddard & Owens 1997)) Clinical Outcomes of Near-Term Infants, Wang et al, 2004

14. Clinical Outcomes of Near Term InfantsWang et al. Pediatrics 2004 90 randpremature en 95 a terme baby’s • Instabiele temperatuur 10% RP 0% AT • Problemen met de ademhaling 28.9% RP 4.2% AT • Geel zien 54.4% RP 37.9% AT • Hypoglycemie 3 x vaker bij de RP

15. Verhoogd risico op? Niet slagen van de borstvoeding… • Meer doorzettingsvermogen nodig • Meer begeleiding nodig • Meer inspanning door kolven/voeden/bijvoeden

16. Wat is er nodig qua zorg? • Kennis over de randprematuur • Een plan van aanpak tijdens en na ziekenhuisopname • Goede communicatie tussen 1e en 2e lijn • Geen wisselende adviezen

17. Wat is er nodig qua zorg? Waar “staat” deze randprematuur? • Wat zijn bij deze baby de risico’s? • Hoe gedraagt deze baby zich? Geen standaard beleid!

18. Wat is er nodig qua zorg? • Hypoglycemie • Hypothermie • Hyperbilirubinemie • Gewichtsverlies • FTT (Faillure To Thrive = slecht gedijen)

19. Direct na de bevalling?

20. Als eerste; huid op huid contact (HOH) • Verbeteren hartslag/ademhaling/saturatie/bloedsuikers • Bevorderd zoekreflex/mondbeweging richting de tepel • Contact micro-organismen moeder (kolonisatie) • Hechtingsproces • Vaker een TSR = > oxytocine • HOH; blote baby (wel mutsje), blote moeder/vader, baby recht op, gezicht tegen een borst, doek eroverheen • Geen tijdsbeperking

21. De eerste dagen • Moedig HOH voor langere periodes aan • Wanneer nodig wakker maken voor voedingen • Tijdig starten met kolven en bijvoeding geven in de vorm van afgekolfde moedermelk

22. De eerste dagen Extra aandacht geven aan juist aanleggen

23. Problemen bij het aanleggen • Houdingen oefenen • Ondersteuning door moeder • Inzetten tepelhoed in specifieke gevallen • Niet dwingen • Positief blijven • Emoties moeder checken

24. Wat is er nodig qua zorg? Borstcompressie aanleren

25. Voedingssignalen uitleggen • Huid op huid om zoekgedrag te stimuleren • Bij rapid eye movements aanleggen

26. Ineffectief drinken • Hypotoon • Te kleine hap • Lager vacuüm • Soms teveel op de borst geholpen

27. Gebruik tepelhoedje • Bedoeld als tijdelijk hulpmiddel • Hogere melkinname bij premature baby’s (ook randprematuren) • Vergroot werking zuigreflex = meer compressie • Betere stimulatie = betere toeschietreflex = constantere melkstroom • Werkt vaak stimulerend voor de moeder! • Maat M (?)

28. Gebruik tepelhoed

29. Gebruik tepelhoed

30. De eerste dagen • Extra aandacht voor het op gang brengen van de melkproductie als de baby nog niet effectief genoeg drinkt

31. Vertraagd op gang komen van de melkproductie (lactogenese II) • Ineffectief zuigen van de baby • Diabetes • Overgewicht • Sectio • Stress • Scheiding moeder en kind • Etc?

32. Kolven met de hand

33. Kolven met de elektrische kolf

34. De eerste dagen • Dagelijks de situatie met moeder bespreken en zo nodig plan aanpassen

35. Direct na de bevalling en de eerste dagen • Schakel wanneer mogelijk lactatiekundige in • Meer tijd/ meer informatie/ meer begeleiding

36. Wat is er nodig qua zorg? • Twee maal daags borstvoeding daadwerkelijk observeren • Ouders extra informatie geven over het omgaan met een randprematuur • De verwachtingen van ouders zijn vaak te hoog

37. Wat is er nodig qua zorg? • Mogelijk wegen voor en na de voeding na enkele • dagen? = Afhankelijk van effectief drinkgedrag • Lactogenese II

38. De eerste dagen • Bijvoeding bij voorkeur met de sonde aan de borst geven • Methode van bijvoeding? Cup/Vingervoeden/Fles? • Afhankelijk van afspraken zorgverleners en wensen ouders • Afhankelijk van de baby • Afhankelijk van de draagkracht van de ouders • Soms lukt na de eerste paar dagen een bepaalde methode niet meer ivm energie verlies • Geen onnodige handelingen, bijv. in bad doen

39. Zorg rondom het ontslag • Baby moet minstens 24 uur voldoende lichaamstemperatuur kunnen behouden • Voldoende intake/groei (?) • Plan van aanpak voor na het verblijf in het ziekenhuis

40. Zorg rondom het ontslag? • Vanuit het ziekenhuis een plan van aanpak en een volledige overdracht • Zorg thuis door kraamzorg, verloskundige of? • “Zorggat” in de begeleiding vermijden

41. Zorg rondom het ontslag? • Informeren over de VBN/ LLL • Ouders informeren over begeleiding na het ontslag in het ziekenhuis, nadat de verloskundige zorg wordt afgesloten of nadat de kraamzorg het huis verlaat

42. Vervolg in de thuissituatie • Overdracht bespreken met de ouders • Baby opnieuw beoordelen • Beoordeel melkproductie • Boordeel het aanleggen in de thuissituatie opnieuw

43. Problemen in de thuissituatie Matige groei tgv intake of tgv toestand baby? • Voedingen in duur begrenzen? • Ophogen aantal voedingen? Verminderen van het aantal voedingen? • Ophogen hoeveelheid? • Inschakelen lactatiekundige? • Andere methode van voeding geven?

44. Problemen met het aanleggen? • Mond baby beoordelen • Tekort tongriempje/gehemelte/functie en mobiliteit tong/kracht • Geel zien beoordelen • Voedingsvaardigheden beoordelen

45. Matige melkproductie • Aanleggen beoordelen • Kolven beoordelen • Gebruik kolfapparaat • Wisselkolven/ clusterkolven • Domperidon? Andere hulpmiddelen: kruiden?

46. Vervolg • Wisselend…. • Afhankelijk van begeleiding • Afhankelijk van doorzettingsvermogen ouders • Afhankelijk van melkproductie • Afhankelijk van invloed omgeving

47. En het vervolg van Roos? • 10% afgevallen, voedingen duurden lang • Bijvoeding gegeven met de fles na overleg verloskundige en lactatiekundige • Na 1 week groei goed, het aanleggen opgepakt en Roos dronk 30-40 cc aan de borst

48. En het vervolg van Roos? • Na drie weken huisbezoek van lactatiekundige • Aanleggen beoordeeld/verbeterd • Plan van aanpak van fles naar borst • Binnen een week dronk Roos alle voedingen uit de borst!

49. Advies voor thuis • Per dag beoordelen en evalueren • Niet van 3 x per dag borstvoeding direct naar 8 x per dag! • Dagelijks bloot wegen • Langer temperatuur observeren • Zodra temperatuur < 37 graden is meer warmte dmv > huid op huid of meer kruiken • Bij weinig kraamzorg sneller consultatiebureau • Bij vragen verloskundige of kinderafdeling bellen

50. Informatie voor ouders • Artikel over borstvoeding aan de randpremature/ dysmature baby op www.borstvoeding.com • http://www.borstvoeding.com/kindjeaandeborst/dysmatuur/dysma1.html Informatie voor zorgverleners • Protocol American Breastfeeding Medicine • http://www.bfmed.org/Media/Files/Protocols/Protocol%2010%20Revised%20English%206.11.pdf