1. Teoria podatków i prawa podatkowego

1. 1. Teoria podatków i prawa podatkowego Prawo podatkowe [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

2. Podatek – elementy stałe [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

3. Podatek – elementy zmienne ( techniczne) [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

4. Podmioty czynne i bierne podatku [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

5. Podatnik formalny a rzeczywisty Kazus: PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (PTU) 2. Doliczenie PTU do wartości transakcji = przerzucenie ciężaru podatkowego PODATNIK FORMALNY PODATNIK RZECZYWISTY ( przedsiębiorca, ( konsument, producent klient, usługobiorca) sprzedawca) 1. zapłata PTU ( gdyż podatnik formalny jest adresatem przepisów ustawy o PTU) URZĄD SKARBOWY BUDŻET PAŃSTWA [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

6. Podatnik – płatnik - inkasent [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

7. Inne elementy techniczne Przedmiot opodatkowania = czynność prawna lub stan faktyczny, rzecz lub zjawisko, które zgodnie z prawem wywołują obowiązek podatkowy Podstawa opodatkowania = konkretyzacja przedmiotu opodatkowania do wartości wymiernych, policzalnych. Stawka podatkowa = iloraz podatku dzielonego przez podstawę opodatkowania Skala podatkowa = ukształtowanie stawek występujących w danym podatku: • Liniowa ( stawka const.) • Progresywna ( Wzrost podstawy, wzrost stawki) • Regresywna ( Wzrost podstawy, spadek stawki) [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

8. Dwa rodzaje progresji podatkowej [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

9. Tryb / warunki płatności podatku [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

10. Preferencje podatkowe 1. Wyłączenie podatkowe– pozostawienie danego podmiotu lub przedmiotu opodatkowania poza zakresem danej ustawy ( np. „Przepisów ustawy o PIT nie stosuje się do działalności rolniczej, z wyjątkiem działów specjalnych produkcji rolnej”) 2. Zwolnienie podatkowe - wykluczenie niektórych podmiotów lub przedmiotów spod opodatkowania, mimo, że mieszczą się w zakresie danej ustawy ( np. „Wolne od PIT są wygrane w loteriach i grach liczbowych, jeżeli wartość wygranej nie przekracza 2280 zł”) 3. Ulga podatkowa • Obniżenie podstawy, stawki lub podatku ( np. „Podatek dochodowy w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika (…)”) (np. „W przypadku nabycia własności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego (…) w drodze dziedziczenia (…) przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej, nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu”) [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

11. Funkcje podatków [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

12. Polskie podatki państwowe [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

13. Polskie podatki samorządowe (gminne) [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

14. Teoretyczna klasyfikacja podatków [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

15. Zasady podatkowe(canons of taxation) [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

16. Klasycy zasad podatkowych ADAM SMITH (1725 – 1790) Liberalna koncepcja opodatkowania 1. Równomierność opodatkowania ( equality) i jej dwa kryteria: Benefit = korzyści, jakie każdy z nas odnosi z działalności państwa ( pro: podatek liniowy) Ability – to – pay= zdolność płatnicza danego podatnika ( pro: podatek progresywny) 2. Dogodność – „płać, kiedy wpływają pieniądze” 3. Pewność – „ nieokreśloność podatku wzbudza zuchwalstwo władz i sprzyja korupcji” 4. Ochrona źródeł podatkowych – 1. „ konfiskaty i kary pieniężne nie powinny rujnować podatników”, 2. „poddawanie obywateli nienawistnym badaniom poborców podatkowych hamująco wpływa na pracowitość ludu i zniechęca go do działalności gospodarczej” 5. Taniość – „jak największy dochód z opodatkowania powinien przypadać na rzecz dobra ogólnego, a nie na utrzymanie administracji podatkowej” ADOLF WAGNER (1835 – 1917) Socjalna koncepcja opodatkowania: 1. państwo musi sprzyjać sprawiedliwości społecznej i korygować różnice społeczne 2.podatki mogą i powinny zmieniać sytuację dochodową obywateli 3. podatki powinny być zatem elastycznym narzędziem polityki państwa, za pomocą którego można kształtować procesy społeczne i gospodarcze • Modelowe podatki – progresywny podatek dochodowy, niższe stawki dla dochodów z pracy (ochrona głównego źródła podatkowego) wyższe dla dochodów „spekulacyjnych” ( np. od kapitałów) [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

17. Polska klasyfikacja zasad podatkowych (prof. Stanisław Owsiak) 1. FISKALNE: • wydajności podatku • elastyczności podatku • stałości podatku 2. EKONOMICZNE • ochrony źródeł podatkowych • minimalnej ingerencji fiskusa w sferę własności prywatnej i wolności działalności gospodarczej 3. SPRAWIEDLIWOŚCI • powszechności • równości • respektowania zdolności płatniczej podatnika 4. TECHNICZNE • pewności podatku ( jasności i jawności podatków) • dogodności podatku • taniości poboru podatku [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

18. Sprawiedliwość a fiskalizm Krzywa Laffera Dzień wolności podatkowej (za: pl.wikipedia.org) [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

19. Konstytucyjne podstawy prawa podatkowego Aspekty legislacyjne Aspekty merytoryczne (84) Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.--------------------------------------------------------- (32) 1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. 2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. --------------------------------------------------------------------- (64) 1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. 2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. 3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności. (217) Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy. --------------------------------------------------------------------- (123) Rada Ministrów może uznać uchwalony przez siebie projekt ustawy za pilny, z wyjątkiem projektów ustaw podatkowych, ustaw dotyczących wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejmu, Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów. --------------------------------------------------------------------- (168) Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie. [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

20. Podatki w Konstytucjach innych państw UE(wybór) (Włochy, art. 53) Wszyscy są zobowiązani do uczestniczenia w wydatkach publicznych stosownie do swoich możliwości podatkowych. System podatkowy jest ukształtowany na zasadzie progresji. (Grecja, art. 78) 1. Żaden podatek nie może zostać wprowadzony ani pobierany bez uchwalenia formalnej ustawy określającej kategorie osób objętych podatkiem, wysokość dochodów, rodzaj własności, wydatki i transakcje lub ich kategorie, których dotyczy opodatkowanie. 2. Żaden podatek ani żadne inne obciążenie finansowe nie mogą zostać wprowadzone przez ustawę z mocą wsteczną, sięgającą poza rok finansowy poprzedzający rok wprowadzenia podatku. 3. Przedmiot podatku, stawka podatkowa, zwolnienie od podatku lub obniżenie jego wysokości, a także przyznawanie ulg w opłatach nie mogą być przedmiotem delegacji.4. Wyjątkowo, na podstawie delegacji udzielonej przez ustawę ramową, dozwolone jest nałożenie obciążeń i opłat antydumpingowych lub wyrównawczych, jak również zastosowanie środków ekonomicznych w ramach stosunków z międzynarodowymi organizacjami gospodarczymi lub środków mających na celu ochronę pozycji kraju z punktu widzenia obrotu dewizowego. ( Portugalia, art. 103) 1. System podatkowy ma na celu zaspokojenie finansowych potrzeb państwa i innych podmiotów publicznych oraz sprawiedliwy podział dochodów i bogactw. 2. Podatki są nakładane ustawą, która określa podstawę opodatkowania, stawki, przywileje podatkowe i gwarancje dla podatników. 3. Nikogo nie można zmusić do płacenia podatków, które nie zostały nałożone zgodnie z Konstytucją, które mają charakter retro-aktywny lub których ustalenie i pobór nie odbywają się na zasadach określonych w ustawie. (Portugalia, art. 104) 1. Podatek od dochodów osobistych zapewnia zmniejszenie nierówności, jest jednolity i progresywny i bierze pod uwagę potrzeby i dochody rodzin. 2. Opodatkowanie przedsiębiorstw ma za podstawę przede wszystkim ich rzeczywiste dochody. 3. Opodatkowanie majątku powinno przyczyniać się do zapewnienia równości między obywatelami. 4. Opodatkowanie konsumpcji zmierza do przystosowania struktury konsumpcji do ewolucji wymagań rozwoju gospodarczego i sprawiedliwości społecznej i powinno w szczególny sposób obciążać wyroby luksusowe. [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

21. Cechy polskiego prawa podatkowego [1] Teoria podatków i prawa podatkowego

22. Idealny podatnik to:(za: C. Kosikowski „Podatki – problem władzy publicznej i podatników” [1] Teoria podatków i prawa podatkowego