Nedir?

2. Nedir? İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

3. GÜNEBAKAN Yüzü güneşle birlikte dönen Asteraceae familyasından Helianthus annuus isimli bir çiçektir. Madde Bağımlılığı Önleme Eğitim Programıdır. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

4. GÜNEBAKAN 13-15 Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneği İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından hazırlanmış Meltem Aydoğdu Sevgi Kültegin Ögel Itır Tarı Cömert Ceyda Yılmazçetin Eke tarafından yazılmıştır İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

5. Teşekkür... • Bilge Erol • Defne Satgan • Caritas Türkiye • İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

6. Pilot çalışmada görev alanlar İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

7. Amaç Öğrencilere günlük yaşamda karşılaşabilecekleri sorunlarla başa çıkma konusunda çeşitli beceriler kazandırarak, gençleri sigara, alkol ve madde konusunda bilgilendirerek ve bilinçlendirerek, sigara, alkol ve madde kullanım riskini azaltmak. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

8. Hedef grubu Sekizinci ve dokuzuncu sınıf öğrencilerine (13-15 yaş arasındaki gençler) yönelik olarak hazırlanmıştır. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

9. Biçimleri • İki tür biçimi vardır • Metin biçimi: Projeksiyon ve bilgisayar olmayan ortamlarda kullanılabilir. • Saydam biçimi: Projeksiyon ve bilgisayar olan ortamlarda kullanılabilir. Filmleri de içerir. Metin biçimine göndermeler yapar. • Uygulayıcı durumuna göre iki biçimden birisini seçmelidir İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

10. İçerik Toplam 13 bölümden oluşur 5 bölüm ise doğrudan bağımlılıkla ilgilidir 8 bölüm temel yaşam becerileri ile ilgilidir İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

11. Temel Yaşam Becerileri Bölümleri • Kendini tanıma • Özgüven • İletişim • Kaygı ile baş etme • Kızgınlık ile baş etme • Kendini ortaya koyma • “Hayır” demek • Karar vermek İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

12. Bağımlılık bölümleri • Sigara • Alkol • Uyuşturucu ve uyarıcı maddeler • Bağımlılık • Bağımlılık bilgi yarışması İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

13. Her bölüm içinde yer alanlar • Adımlar • Uygulama çalışmaları • Bilgi notları İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

14. Adımlar... • Giriş: • Öğretmen eğitim kurallarını hatırlatır ve o gün ele alınacak konunun ne olduğu, neler üzerinde durulacağı hakkında öğrencileri bilgilendirir. • Giriş adımında eğitim için zemin hazırlanır. Öğrencilere üzerinde durulacak konu hakkında fikirleri olup olmadığı sorulur. • Diğer adımlar: • Zemin hazırlandıktan sonra adımlar sırasıyla takip edilir. • Öğretmenin bilgi olarak öğrencilere aktarması gerekenler kutular içinde belirtilmiştir. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

15. Adımlar... • Kapanış: • Eğitim boyunca aktarılan bilgiler kısaca özetlenir. • Bilgiler özetlenirken, uygulamalarda ortaya çıkan örneklere yer verme, bilgilerin akılda kalıcı olmasına yardımcı olur. • Kapanışta öğrencilerin anlamadığı ve paylaşmak istediği bir konunun kalıp kalmadığı kontrol edilmeli ve öğrencilere eğitimden ne alarak ayrıldıkları sorulmalıdır. • Ayrıca kapanışta, öğrencilerin nelerden hoşnut kaldıkları, nelerden hoşnut kalmadıkları sorularak, önerilerini almak faydalıdır. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

16. Uygulama Çalışmaları • Uygulama çalışmalarında • Çalışmanın amacı • Kullanılacak malzemeler • Uygulamanın ne şekilde yapılacağı • Çalışmanın ne kadar süreceği belirtilmiştir. • Uygulamada kullanılacak olan çalışma kağıtları, her bölümün sonunda ekte sunulmuştur. • Eğitimden önce kullanılacak çalışma kağıtları öğrenci sayısı kadar çoğaltılmalıdır. • Diğer malzemelerin kullanımı (video gösterimi, saydamlar için projeksiyon vs.) için gerekli araçlar hazırlanmalıdır. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

17. Bilgi Notları • Öğrenci bilgi notları • Her bölümün sonunda öğrencilere dağıtılmak üzere bir bilgi notu yer almaktadır. • Uygun görülen durumlarda eğitici bu materyali eğitim öncesinde çoğaltarak eğitimin sonunda öğrencilere dağıtabilir. • Öğretmen bilgi notları • Genel bilgiler yer alır İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

18. Uygulama • Eğitim programı rehber öğretmenler tarafından yürütülmelidir. • Rehber öğretmen bulunmayan okullarda, öğrencilerin derslerine girmeyen bir öğretmenin eğitimleri vermesi tercih edilmelidir. • Her bölümün uygulama süresi yaklaşık 90 dakikadır. • Eğitimlerin mümkün olduğu takdirde, ders yapılan sınıftan farklı bir mekanda uygulanması ve oturma düzenin öğrencilerin rahat edeceği ve öğrencilerin katılımını arttıracak şekilde düzenlenmesi önemlidir (daire şeklinde oturmak vb., öğrenci sayısının az tutulması vb.). İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

19. Uygulama • Uygulayıcı öğretmenin, öğrencilere karşı tutumu yargılayıcı olmamalı, öğrencilerin uygulamalara aktif katılımlarını destekleyici olmalıdır. • Paylaşım konusunda çekingen bir tutum gösteren öğrenciler zorlanmamalı, paylaşımlarının diğer öğrenciler ve öğretmen için değerli olduğu mesajı verilmelidir. • Paylaşımı arttırmak için öğretmenin dikkat etmesi gereken diğer bir konu da, paylaşımda bulunan öğrencilere karşı diğer öğrencilerin olumsuz bir tavır sergilemelerini engellemektir. • Olumsuz tavır gösteren öğrenci anında uyarılmalıdır. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

20. Uygulama • Öğretmen bütün öğrencilere tarafsız yaklaşmalı, kişisel değer yargılarını yansıtmaktan kaçınmalıdır. • Öğretmenin her tür düşünceye açık olduğunu göstermesi öğrencilerin paylaşımda bulunmasını cesaretlendirecektir. • Öğretmenin eğitim süresince yapılan bütün paylaşımların gizli kalması gerektiğini vurgulaması ve bu kurala uyulmasının sağlanması konusunda duyarlı olması çok önemlidir. • Eğitimler boyunca öğretmen cevabını bilmediği sorularla karşılaşabilir. Bu durumlarda, yanlış cevap vermektense bilmiyorum demek tercih edilmeli ve öğrenciye konuyu birlikte araştırma önerisi götürülmelidir. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

21. Temel kurallar Öğretmen bütün oturumlardan önce eğitimin temel kurallarını, öğrencilerden beklentilerini öğrencilere hatırlatmalıdır. Bu kurallar... • Gizlilik • Öğrenciler eğitimler boyunca yapılan kişisel paylaşımları üçüncü şahıslarla paylaşamazlar. Eğitimde kendilerine öğretmen tarafından aktarılan bilgileri paylaşmak serbesttir. • Dinleme • Eğitim boyunca konuşan kişiyi sözünü kesmeden dinlemek zorundadırlar. • Saygı • Diğer kişilerin paylaşımlarını yargılamak, hakaret etmek kesinlikle kabul edilemez. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

22. Dikkat! • Oturumlara başlamadan önce mutlaka grup kontratı yapılmalıdır. Oturum başlamadan önce tanışma oyunu oynanarak grup içinde güven oluşması sağlanmalıdır. • Bölümleri bölerek uygulamak grubun özelliğine göre eğitici tarafından karar verilecek bir noktadır. • Eğitim programının amacı çocuklara temel yaşam becerini kazandırmanın yanı sıra sigara, alkol ve madde bağımlılığını önlemektir. Devamlı tekrar bu açıdan önemlidir.

23. Dikkat! • Bu eğitimin ders dışı etkinlik olarak uygulanması daha uygundur. • Eğitim içinde bulunan her egzersiz mutlaka uygulanmalıdır. • Koyu renk kutucuklarda yazan bilgiler uygulayıcı tarafından öğrencilere aynen aktarılmalıdır.  • Oturumlar sırasında daire şeklinde oturmak paylaşımı arttırmaktadır.

24. Dikkat! • Öğrenciler kağıtlı egzersizleri görünce biraz ürkebilirler fakat kağıtlar sizde kalacak dendiği zaman daha rahat olacaklardır. • Öğrenciler kendi hayatlarından örnek bulmakta zorlanabilirler, liderin kendi yaşamında örnek vermesi yararlı olabilir. • İdeal grup sayısı 12 dir. Başlangıç için gruba az sayıda riskli öğrenci almak tercih edilmelidir. • Filmleri izlerken her bölümden sonra durup, öğrencilere soru yönletilebilir, diyaloglar öğretmen tarafından tekrarlanarak açıklama yapılabilir. Anlaşılmayan bir konu olduğunda film tekrar izlenebilir. • Slayt kullanılacaksa; “animation scheme” bölümünden “fade in one by one” seçilip, her satırın tek tek ve kullanıcının isteğine bağlı olarak görünme seçeneği seçilmelidir.

25. Yararlanılan Temel Kaynaklar Program hazırlanırken Botvin, J.G. (1979-1996) tarafından hazırlanan; sigara, alkol ve madde kullanımına başlama riskini ve kullanım sıklığını azaltmada etkililiği kanıtlanmış olan Temel Yaşam Becerileri Eğitimi ve Davaslıgil, Ü. ,Çakıcı, M., Ögel, K. (1998) tarafından hazırlanan Yaşam Becerilerini Geliştirme Kılavuzu ve Ögel K, Yılmazçetin Eke C, Taner S, Erol B (2001) tarafından hazırlanan madde bağımlılığı önleme programı temel olarak alınmıştır. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

26. Daha fazla bilgi için... Kültegin Ögel kultegin@yeniden.org.tr Itır Tarı Cömert itir@yeniden.org.tr Ceyda Yılmazçetin Eke ceyda@yeniden.org.tr Veya yeniden@yeniden.org.tr www.yeniden.org.tr İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

27. Bölüm Özetleri

28. Kendini Tanıma

29. Temel Adımlar • Giriş • Kendini Tanıma Nedir? • Kendilik Tanımının Oluşumu • Kendilik Tanımının Davranışlar Üzerindeki Etkileri • Kendini Tanımanın Faydaları • Kapanış İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

30. Uygulamalar • Rumuz Belirleme • Bendeki Özellikler • Diğerleri Hakkımda Ne Düşünüyor? • Bende Olmasını İstediğim Özellikler ve Diğerlerinin Hakkımda Ne Düşünmesini İsterim? İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

31. Gerekli Araçlar • Kendimi Tanıyorum Çalışma Kağıdı (Öğrenci sayısı kadar çoğaltın). • Eksik Cümleleri Tamamlama Çalışma Kağıdı (Öğrenci sayısı kadar çoğaltın) İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

32. Dikkat! Rumuz çalışmasında herkesin bir takma isim belirlemesine yardım edilmelidir. Bendeki özellikler bölümünde öğrenci ısrarla “Ben diğerleri ne düşünüyor önemsemiyorum” diyebilir. Böyle bir durumda öğrenci zorlanmamalıdır. Uygulayıcı eğitim sırasında kendinden bir şeyler anlattığı taktirde öğrenciler de daha çabuk ve kolay paylaşımda bulunacaktır. 32

33. Dikkat! Diğerleri hakkımda ne düşünüyor bölümüne düşüncelerini yazdıktan sonra benzerlikler ve farklılıklar var mı araştırılmalıdır. Uygulayıcı öğrencileri bu konuda konuşmaya teşvik edilmelidir. Kendini tanımanın kişisel gelişim için önemli olduğu öğrencilere vurgulanmalıdır. Eksik cümle tamamlama çalışmasında öğrencilerin sınıfta paylaşım yapmasına gerek yoktur, sadece kağıttaki boşlukları doldurmaları yeterli olacaktır. 33

34. Özgüven

35. Bölümün Hedefi Öğrencileri özgüvenin ne olduğu, nasıl oluştuğu ve nasıl arttırılabileceğine ilişkin bilgilendirmek. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

36. Temel Adımlar • Giriş • Özgüven Tanımı ve Oluşumu • Özgüveni Arttırmanın Yolları • Kapanış İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

37. Uygulamalar • Hikaye Oluşturma • İç Konuşma Analizi • Değişim Projem • Arkadaşımın Olumlu Özellikleri İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

38. Gerekli Araçlar • Değişim Projem Çalışma Kağıdı (Öğrenci sayısı kadar çoğaltın) İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

39. Dikkat! Hikaye oluşturma bölümünde yazacakları hikayedeki kişinin özgüveni bazen şişirilmiş olabilir, uygulayıcı buna dikkat edilmedir. Öğrenci eğitim sırasında şişirilmiş özgüven örnekleri veriyor ise bunlar eğitici tarafından düzeltilmelidir. Özgüven bölümünde işlenen olumlu ve olumsuz iç konuşma örnekleri üzerinden bu konuşmaların farkına varmanın önemi eğitici tarafından vurgulanmalıdır. 39

40. Dikkat! Değişim projem bölümünde değiştirmek istedikleri şeyler hakkındaki hedeflerinin adım adım olması gerektiği öğrencilere anlatılmalıdır. Böyle olmaması durumunda örneklerin bu şekilde düzeltilmesi sağlanmalıdır. Kapanış çalışmasında her öğrenciye bir arkadaşının ismi yazılı bir kağıt vererek, arkadaşının olumlu özelliklerini yazmaları istenir. Kağıtlar öğretmende toplanır. Öğretmen daha sonra gruptaki her kişiye kendisi için yazılan kağıdı verir. 40

41. İletişim

42. Bölümün Hedefi Öğrencilerin aktif dinleme ve ben dili kullanma becerilerini geliştirerek etkili iletişim kurmayı öğrenmelerini sağlamak. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

43. Temel Adımlar • Giriş • Aktif Dinleme • Ben Dili – Sen Dili • Kapanış İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

44. Uygulamalar • Beden Dili • Dinleme Canlandırması • Ben Dili Kullanma İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

45. Gerekli Araçlar • Ben Dili Kullanma Çalışma Kağıdı (Öğrenci sayısı kadar çoğaltın) İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

46. Dikkat! Ben dili kısmında 4-5 basamağı öğrencilere açıklamak gerekmektedir 46

47. Kaygı ile Baş Etme

48. Bölümün Hedefi Öğrencileri kaygının belirtileri hakkında bilgilendirmek ve kaygıyla baş etme tekniklerini öğretmek. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

49. Temel Adımlar • Giriş • Kaygı Nedir? • Kaygıyla Baş Etme • Kapanış İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü

50. Uygulamalar • Kaygı Yaşadığım Durumlar • Zihinde Canlandırma • Nefes Alma İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü