Nurdan DEMİRER Prof. Dr. Sema KUĞUOĞLU

1. YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE ENFEKSİYON KONTROLÜNE YÖNELİK HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Nurdan DEMİRER Prof. Dr. Sema KUĞUOĞLU

2. AMAÇ YDYB ünitelerinde enfeksiyon kontrolüne yönelik hemşirelik girişimlerinin hangi sıklıkla uygulandığını, bu girişimlerin uygulanamama nedenlerini ortaya koymak ve NIC girişimlerinin YDYB ünitelerinde uygulanabilirliği çalışmalarına temel oluşturmaktır.

3. GEREÇ VE YÖNTEM Araştırmanın evrenini, İstanbul ilinde YDYB ünitesine sahip 38 sağlık kurumunun (üniversite, devlet, SSK ve özel hastaneler) YDYB ünitelerinde çalışan 286 hemşire oluşturmaktadır.

4. Örnekleme ise, İstanbul ilinde en az on yatak kapasiteli YDYB ünitesine sahip üç üniversite, dört devlet, iki SSK, dört özel hastane olmak üzere toplam 13 hastanenin YDYB ünitesinde çalışan toplam 139 hemşire alınmıştır. Ancak çalışma için idari izin alınamayan bir üniversite hastanesi, bir devlet hastanesi ve bir özel hastane araştırma kapsamından çıkarılmıştır.

5. Hemşirelerin Çalıştıkları Kurumlara Göre Dağılımı

6. Verilerin toplanmasında; literatür bilgileri, hemşirelik girişimleri sınıflaması (NIC) aktiviteleri ve uzman görüşü doğrultusunda araştırmacı tarafından geliştirilen ve iki bölümden oluşan anket formu kullanılmıştır.

7. Anket formunun birinci bölümü, yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin tanıtıcı özelliklerini (ünitedeki görevi, eğitim durumu, toplam çalışma yılı, YDYB ünitesindeki çalışma yılı, eğitim programlarına katılma durumu v.b.) içermektedir.

8. Anket formunun ikinci bölümü ise, yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde enfeksiyon kontrolüne yönelik 61 hemşirelik girişiminden oluşmaktadır. Her girişim için 4 seçenek vardır ve bu seçenekler 1’den 4’e kadar puanlandırılmıştır.

9. ANKET FORMU ( İKİNCİ BÖLÜM )

14. "Her zaman" seçeneği için 4 puan, "çoğu zaman"seçeneği için 3 puan, "bazen" seçeneği için 2 puan "hiçbir zaman"seçeneği için 1 puan verilmiştir. Girişimlerin tümü için en yüksek puan 244, en düşük puan 61’dir.

15. YDYB ünitelerinde enfeksiyon kontrolüne yönelik hemşirelik girişimleri literatür bilgisi, uzman görüşleri ve araştırmacının deneyimleri doğrultusunda 15 alt bölüme ayrılmıştır ve her alt bölüm için en yüksek ve en düşük puanlar belirlenmiştir:

16. Ünite düzeni (2-8 puan) • El yıkama (5-20 puan) • Deri-göbek-göz bakımı (5-20 puan) • Mekanik ventilasyon (4-16 puan) • İzolasyon (4-16 puan) • Bariyer önlemler (3-12 puan) • IV girişimler (6-24 puan) • Kuvöz temizliği (3-12 puan)

17. Solunum materyellerinin Temizliği (3-12 puan) • Yara bakımı (8-32 puan) • Toraks tüpü bakımı (5-20 puan) • Üriner kateter bakımı (3-12 puan) • Enfeksiyon belirti ve bulgularının izlemi (5-20 puan) • İlaç uygulaması (3-12 puan) • Biberonların temizliği (2-8 puan)

18. BULGULAR

19. YDYB Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin Tanıtıcı Özellikleri

20. Her dört hastanede de çalışan hemşirelerin çoğunluğunun YDYB ünitesindeki çalışma süreleri 2-5 yıl arasındadır. Bu duruma, yoğun bakım ünitelerinin yorucu ve stresli temposuna uzun yıllar dayanma zorluğunun sebep olabileceği düşünülebilir.

21. Hemşirelerin Enfeksiyon Kontrolüne Yönelik Hemşirelik Girişimlerinden Aldıkları Toplam Puan Ortalamaları Açısından Hastanelerin Karşılaştırılması (F=3.326, p=0.023)

22. Özel hastanelerde çalışan hemşirelerin toplam puanları ise diğer hastanelerde çalışan hemşirelerin toplam puanlarından istatistiksel olarak anlamlı derecede düşük bulunmuştur. Bu durum, burada çalışan hemşirelerin toplam çalışma yıllarının ve YDYB ünitesinde çalışma yıllarının az olmasına bağlanabilir.

23. Hemşirelerin Enfeksiyon Kontrolüne Yönelik Hemşirelik Girişimlerinin Alt Bölümlerinden Aldıkları Puan Ortalamaları Açısından Hastanelerin Karşılaştırılması

25. ÜNİTE DÜZENİ • Genel olarak hemşirelerin en düşük puan ortalamasına sahip olduğu bölüm ünite düzeni ile ilgili girişimlerdi. Bunun nedeninin YDYB ünitelerinin alan ve dizaynlarının uygun olmaması ve hemşire açığı olması gibi hemşirelerin ellerinde olmayan nedenlerden kaynaklandığı kanısındayız.

26. IV GİRİŞİMLER • Özel hastanelerde çalışan hemşireler en düşük puan ortalamasına sahipti. Bu bölümde özel hastanelerde çalışanlar “TPN infüzyon setlerini 24 saatte bir değiştiriyorum” ve “TPN sıvılarını aseptik teknikle hazırlıyorum” girişimlerinden düşük puan almışlardır. Bu girişimler için yaptıkları açıklamada böyle protokollerinin olmadığını belirtmişlerdir.

27. BARİYER ÖNLEMLER Bariyer önlemler içinde eldiven ve önlük kullanımı ile ilgili girişimler incelenmiştir. • Çalışmamıza katılan hemşirelerin çoğunluğu bu bölümde eldiven kullanımı ile ilgili girişimlerde eldiven ile çok rahat çalışamadıklarını ve çok gerekli olmadıkça eldiven kullanmadıklarını belirtmişlerdir. • Önlük kullanımı ile ilgili girişimlerde de çoğunluğu ünitelerinde yeterli önlük bulunmadığını ve formalarının kontamine olmamasıiçin özen gösterdiklerini belirtmişlerdir.

28. KUVÖZ TEMİZLİĞİ • Çalışmamıza katılan hemşireler bu bölümde kuvöz temizliği ile ilgili girişimlerde hasta yoğunluğu nedeniyle uzun süre yatan bebeklerin kuvözlerini haftada bir değiştiremediklerini belirtmişlerdir.

29. SOLUNUM MATERYELLERİNİN TEMİZLİĞİ • Çalışmamıza katılan hemşirelerin bazıları, bu bölüme ait girişimler için yaptıkları açıklamada oksijen setlerinin ve oksijen şişelerindeki suların değiştirme aralıklarını bilmediklerini, bazı hemşirelerde malzeme yetersizliği yaşadıklarını belirtmişlerdir.

30. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda; • Hemşirelikte bakım kalitesini arttıran ve ortak bakımı sağlayan standartlar oluşturulmalıdır. • Hizmetiçi eğitim programları belirli bir program içinde, sürekli olarak, gereksinimlere göre planlanmalı ve sürekliliği sağlanmalıdır. Ayrıca çalışanların bu programlara katılımı sağlanmalı ve teşvik edilmelidir. • YDYB ünitelerine alınan hemşireler için özel kurslar ve oryantasyon programları düzenlenmelidir. Bu programlarda alan eğitimciler de iyi bir YDYB bilgisine sahip olmalıdır. • Hemşirelerin YDYB ünitelerinde isteyerek görev almaları sağlanmalıdır.

31. Hastanelerde bakım protokolleri oluşturulmalı ve kullanılırlığı sağlanmalıdır. • YDYB ünitelerinde göreve başlayan hemşirelerin üniteye adaptasyonunu sağlayacak eğitim hemşireleri olmalıdır. • YDYB ünitelerinde hemşirelerin yeterli sayıda olmasına özen gösterilmelidir. • YDYB ünitelerinin düzeni standartlara uygun olmalıdır. • YDYB ile ilgili kongre, seminer, kurs, hizmetiçi eğitim, konferans ya da sempozyumlarda hastane enfeksiyonlarının yayılımının önlenmesi ile ilgili konulara daha geniş yer verilmelidir.