Landschap op de lokale agenda

1. Hou houden we ons buitengebied mooi, karakteristiek en uniek ? Landschap op de lokale agenda

2. Landschap verbindt DORPENDAG LIMBURG 2009 13-6-2009 • Gertjan van Elk • Stichting Instandhouding Kleine • Landschapselementen in Limburg, IKL

3. Aantrekkelijke provincie vanwege afwisselende landschap

4. Landschap is niet alleen een plaatje • Wordt ook gewoond, gewerkt en gerecreëerd. Het is van en voor iedereen. Er is een verschil tussen waarnemen, waarderen en wensen én mogelijkheden. • Ruimteclaims: bedrijven, woningbouw, intensivering landbouw, infrastructuur, versnipperde groene ruimte. Veel belangstelling voor binnendoor-buitenom wandelingen.

5. Streekeigen verscheidenheid ook in groene patronen en elementen • Houtwallen • Landweggen en heggen • Poelen • Landwegen • Boomgaarden • Bosjes • Knotbomen • Kapellen, kruisen • Grafheuvels kasteelbergen • Ook bron van biodiversiteit en beleving

6. Identiteit • Landschap is ook bepalend voor het welzijn en identiteit van mensen. • Mensen oriënteren zich in tijd en ruimte op “bakens in het landschap”. • Mensen ontlenen belangrijk deel van wie en wat ze zijn in het landschap van hun jeugd. • Mensen willen zich inzetten voor een omgeving waar ze trots op zijn.

7. IKL investeert met Provincie Limburg in een mooier platteland • IKL-Limburg • Stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen in Limburg, IKL. • Werkt al 30 jaar actief aan behoud en herstel van elementen: landschapsbeheer eigen dienst • Ondersteunt daarnaast uiteenlopende particuliere initiatieven (o.a. vrijwilligerswerk) • IKL bouwt groene bruggen: stimuleert mensen die binding hebben met buitengebied.

8. IKL : Cultuurhistorie, archeologie en aardkunde: zicht- en beleefbaar maken

9. Maatregelen voor bedreigde planten en dieren (soortbescherming).

10. Vrijwilligerswerk

11. Landschapsbeheer een uitdaging • Positief en concrete bijdrage aan kwaliteit landschap • Constructief: samen werken aan herstel van omgeving, flora en fauna of cultuurhistorie • Geef jeugd een rol. Maak het duurzaam! • Resultaatgericht, zichtbaar • Krijgt oog voor andere dingen • Bovenal leuk om met anderen te doen

12. Projecten op snijvlak landschap-cultuurhistorie en natuur Geen terreinen in eigendom Bouwt groene bruggen (landschapsmakelaar) Mensen hebben landschap in het verleden gemaakt. In toekomst zal dat niet anders zijn Samenhangend pakket om Limburg mooi en leefbaar te houden in nauwe samenwerking met: Gemeenten Dorpsraden Jongerenorganisaties scholen Vrijwilligersgroepen natuur en cultuurhistorie landbouwers IKL

13. Groene bruggen • 20 ha nieuwe groene verbindingszones • 12 dorpen in het groen verspreid over limburg • Versterking groene zones steden • Aanleg nieuwe wandelpaden • Inrichting struinboomgaarden

14. IKL als uitvoerder • Concreet en op uitvoering gericht werk • Periode 2008-2013 herstel aan 235 ha aan landschapselementen • Herstel van leefgebieden bedreigde flora en fauna • Aanleg faunavoorzieningen • Zicht- en beleefbaar maken van archeologische objecten • Uitbouw van de steun aan 6000 vrijwilligers via werkdagen, cursussen en gereedschap

15. Kennis uitdragen • Cursussen o.m. gericht op beheer landschap door particuliere vrijwilligers- hoogstam • Werkdagen in het landschap: instructies veilig werken o.a. voor scouting Limburg • Advisering landschapsontwikkelingsplannen en landschapsbeheer

16. Ruimtelijke trends • Bereikbaarheid groen neemt af. • Verschil tussen stad en land verdwijnt. • Toegankelijk landelijk gebied en beschikbaarheid groen houdt geen gelijke trend: 1950-1980 verdween 30.000 km aan onverharde paden uit het boerenland. • Boeren leveren meerwaarde door duurzame productie te koppelen met verbinding mensen uit de streek • Kwaliteit en identiteit wordt bepaald door cultuurhistorie: de brug tussen verleden en heden. Gevoel van herkenbaarheid en identiteit verdient versterking.

17. Dorpen aan zet • Dorpsbewoners hebben nog een binding met het landschap. Zijn zich bewust van de seizoensveranderingen. Wandelingen horen er nog bij Kennen het samenspel tussen mens en natuur. Ook als spiegel van de samenleving: vertelt ons wat de voorouders hier deden. Wat nu en in de toekomst van belang is.

18. Opgave Landschap • Zorgvuldige omgang met ruimte met betrokken boeren, burgers en buitenlui • Roep van overheid en burgers om toegankelijk en recreatieve mogelijkheden neemt toe. • Iedereen kan een rol en bijdrage spelen. Ook bedrijven en burgers. Investering in een groene ruimte en een goed onderhoud en beheer maakt het aantrekkelijk voor iedereen • Maatschappelijke organisaties maken de verbinding tussen partijen.

19. Opgave : laat anderen meedoen en meedenken • onderscheid tussen boeren, burgers en buitenlui verdwijnt steeds meer. • Jeugd moet ook haar wortels in het landschap kunenn ontdekken: adoptieproject basisscholen. • Aankleding dorpsgroen. • Hoogstambrigades. • Landschap verbindt = sleutel tot de verhoging leefbaarheid, sociale verbondenheid en collectieve waarden.

20. Kunt zich richten op karakteristieken landschap. Bescherming plant en dier Schoonheid Verbetering afzetmogelijkheden (streekproducten) Cultuurhistorie Toegankelijkheid Kennis en ervaring overdragen Betrekken van mensen Betrekken van jeugd, jongerenverenigingen Ook als decor voor culturele activiteiten Advies : meervoudige benadering van landschap als collectief goed: productieruimte is ook de ruimte voor rust, ruimte, groen, zorg en welzijn. Verbetering landschapVeel rollen te spelen bij verbetering leefbaarheid.

21. Waarnemen. Wat ziet u. Onthoudt dat ouderen veel meer zien. Wat waardeert u. Waardeert een ander dat ook? Heeft u wensen. Ziet u mogelijkheden om die samen met anderen te verwezenlijken. Rollen als kennis-leverancier Enthousiasmeerder Geldronselaar Procesbegeleider Lobbyist, voorlichters Betrek waar mogelijk de jeugd : zeer dankbare groep Methode JabeekLaat anderen meedoen

22. Dorpen in het Groen 2008-2010 • Aanleg – herstel groen rond het dorpen

23. Adoptieprojecten basisonderwijsMaak het landschap mee

24. Begeleiders van scholen gezocht • Met mensen uit het dorp wordt het nog leuker

25. Maatschappelijke stages

26. IKL voor advies – instructies – gereedschap – begeleiding - cursussen

27. Prijsvraag Ommetjes Limburg

28. Landelijke wedstrijd • Limburg 26 inzendingen • Provincie bereid tot medefinanciering 16 ommetjes. • Voorzien van markeringen, routebeschrijving, aankleding of infopanelen in combinatie met herstel landschap.

29. Meer ommetjes rond stad en dorp • Nieuwe wedstrijd vanaf september 2009 voor bewoners dorpen, heem- en natuurverenigingen • 20 x bijdrage € 6000 te winnen voor verbetering of aanleg wandelvoorzieningen in combinatie met herstel elementen • Voorwaarde plan moet concreet en uitvoerbaar zijn: draagvlak en medewerking gegarandeerd. IKL steun bij landschapsherstel.

30. Ommetje • Maakt cultuurhistorie of archeologie zicht- en beleefbaar. • Maakt inrichting mensgerichte natuur mogelijk • Aanleg van groene verbindingen als hagen, knotbomen, singels of poelen.

31. De nieuwe vrijwilliger (SCP) • Mensen maken steeds meer gebruik van tijdelijke netwerken (individualisering) • Betekent oog hebben en krijgen voor mensen en hun motieven • Lobbyende prof (kenner, is bezig vóór en namens passieve steunverleners • Politiek knutselaar gaat problemen te lijf. Kent de krachtenvelden, verdwijnt vaak na boeken resultaat • Participatienomaden: die vanuit persoonlijke interesse en actuele agenda “door een onzichtbare hand gedreven het beste van zichzelf geven”

32. Denk eens mee: Landschapsbeheer, iets voor U ? • 75% Ndl is gehecht aan landschap. Ze vertoeven er graag. Liefst in eigen leefomgeving. • Wat is voor u van belang in het buitengebied. • Bakens in de ruimte – in de tijd. • Wie herkent de verbondenheid van mensen met hun landschap. • Welke rollen zou u met anderen kunnen spelen

33. Opgave 21ste eeuwMEEDOEN • Signalen en wensen van mensen kanaliseren, o.a. via dorpen in het groen, ommetjes, hoogstambrigades, maatschappelijke stages, reïntegratieprojecten: • Landschap opknappen; nieuw ontwikkelen • Jeugd actief betrekken bij omgeving (adoptieprojecten- maatschappelijke stages)

34. Meedoen • Landschap en recreatiesector • Voorlopers richten zich op een aantrekkelijke hoogwaardige omgeving om klanten vast te houden. • Investeren in landshap loont. • Toegankelijkheid: waar mensen zich vrij kunnen bewegen, voelen ze zich betrokken. Toegankelijkheid is een verrijking. • Knelpunten bij wandelen worden opgeheven

35. Gezondheidslandschappen • Landelijk gebied is interessant voor zorg die mensen buiten de instellingen willen opvangen. Bepaalde patiënten hebben baat bij groen.

36. Tussen mensen Oud en jong verenigingen Tussen ecologie en cultuurhistorie Tussen wens en daad Tussen toponiemen en plekgebonden verhalen Laat mensen ervaren, avonturen beleven, genieten Landschap begint kijken en enige kennis, maar het begrip neemt toe met de verhalen, het avontuur en genieten. Nodig lokale ervaringsdeskundigen uit Laat ze individueel of in groepsverband aan de gang gaan. Hoe houden we ons buitengebied mooi,karakteristiek en uniek:leg verbindingen