Veiligheid op de politieke agenda

1. Veiligheid op de politieke agenda drs. ing. Peter Torbijn Directeur Veiligheid & Risico’s

2. Veiligheidsbeleid vanuit overheid • Overheid kent lange traditie van veiligheidsbeleid • Vanaf Middeleeuwen focus op waterveiligheid • Met Industriële Revolutie ontstonden ook andere risico’s

3. Risicobeleid generiek • Doelstelling : • overheid zorgt mbt brede spectrum van risico’s voor een basisbeschermingsniveau voor de individuele burger en voor het groepsrisico

4. “Veranderende maatschappij” • Compacte overheid: krachtiger, kleiner. Staat niet meer voor alles klaar. Maar ook: meer ruimte aan maatschappelijke dynamiek en zelfoplossend vermogen in samenleving. • Daarnaast een financieel-economische crisis, bedrijven staan onder druk, ook van aandeelhouders. • Dilemma: zo lang alles goed gaat, hoor je niemand, maar als er wat gebeurt, kijkt men toch altijd weer naar de overheid.

5. Brzo kent integrale benadering richting bedrijf vanuit 3 invalshoeken • Arbeidsveiligheid - inspectie door AI (4 regio’s) • Brandveiligheid - inspectie door VR • Milieu en Externe Veiligheid – inspectie, toezicht en handhaving door provincies en gemeenten (c.q. uitbesteed aan milieudiensten) • STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU HEEFT POLITIEKE VERANTWOORDELIJKHEID OP NIVEAU VAN HET SYSTEEM, NIET OP UITVOERINGSNIVEAU

6. Brand bij Chemiepack, Moerdijk 5-1-2011 • Nu alweer bijna 1 jaar geleden • Incident met gevolgen: tientallen mln • schade, bedrijf failliet, verontreiniging • bodem, water, gewassen ; langdurige • rechtszaken, werknemers op straat.

7. De politieke agenda • Na de brand op 5-1: Minister V&J stuurt binnen enkele dagen brief aan Kamer met uiteenzetting verantwoordelijkheden. • Direct gevolgd door Kamerbehandeling waarin o.a. verzocht om Quick Scan. • In AO van 23 maart vervolg Quick Scan : nader onderzoek van de 25 (van 71) bedrijven met ten minste 2 VBS elementen “slecht” scorend. Het aantal bedrijven dat op alles “goed” scoorde was zeer beperkt.

8. Vervolg politieke agenda • RUD (regionale uitvoeringsdienst) traject: bottom up proces vanuit provincies voor reguliere taken (ca. 30 stuks) • Vooral handhaving blijkt bottleneck; • vergroten van de grip Rijk op majeure • risicobedrijven • Brief aan Kamer vóór de zomer

9. “Zomerbrief” 14 juli aan Kamer • Resultaten Quick Scan fase 1 en 2: van de 27 nader onderzochte bedrijven in fase 2, waren nog 12 bedrijven die risico’s onvoldoende beheersten • “No regret” maatregelen voor de korte tot middellange termijn, • -wettelijke borging kwaliteitscriteria • -ontwikkelen en vastleggen landelijke handhavingsstrategie • -uitbreiding Brzo-inspectiedatabase met handhavingsinformatie • -jaarlijkse rapportage aan de 2e Kamer

10. Na de zomer: • VNO-NCW met eigen initiatief, actieplan • “Veiligheid Voorop” als verdere invulling • eigen verantwoordelijkheid • AO handhaving en vergunningverlening 15-9 : Kamerbrede steun voor verkennen mogelijkheden voor centralisatie van milieutoezicht • Medio oktober kwam IPO/VNG en VNO/NCW met gezamenlijke brief waarin voorstel voor 5 Brzo-RUD’s

11. “Spanning” tijdens begroting I&M in Kamer (23-11) • Motie Houwers verzoekt de regering om gemeenschappelijk voorstel van VNO-NCW, IPO en VNG als uitgangspunt voor de definitieve vorming van de RUD’s te nemen en het succes van de RUD’s voor eind 2014 met de Kamer te evalueren. Lokale overheden dienen daarbij zelf een duidelijke scheiding tussen vergunningverlening en handhaving aan te brengen ! • Motie Van Tongeren verzoekt de regering om sancties te (laten) treffen als onverhoopt mocht blijken dat de 100 bedrijven uit de start van de quick scan nog steeds niet aan alle veiligheidsvereisten voldoen.

12. Wat gaat het model worden ? • IPO aan zet om te komen tot een regio-indeling • van ca. 5 specialistische Brzo-RUD’s voor • 1-2-2012. De criteria : • landsdekkend, • industrieconcentratiegebieden en • beperkte afstemmings- en coördinatielasten • Coördinatie Brzo-RUD’s • Met relatie naar het Rijk, o.a. via de “noregret” maatregelen. • Onderzoek toereikendheid bevoegdheden I&M (nu en straks) • Evaluatiemoment eind 2014

13. Wat betekent dit ? • Er zal strikter gehandhaafd worden. Immers, straks wordt vastgelegd welke stappen bij welke overtreding horen. • Ontoereikende naleving zal sneller tot dwangsommen etc. leiden. • Bedrijven zullen sneller bij voortdurende slechte naleving ook als achterblijver in de schijnwerpers komen te staan • Tegelijk moet overheid ook zorgen dat de voorlopers niet bovenmatig geïnspecteerd worden (belonen goed gedrag).

14. Gaat allemaal niet vanzelf ! • Van belang is dat overheid/bedrijfsleven zelfde • beeld hebben over slecht, middelmatig of goede naleving. • Dat daar ook transparant over gecommuniceerd wordt. • Bedrijven ook meer individueel verantwoordelijkheid nemen. • Dus vergunningen goed napluizen op uitvoerbaarheid, duidelijkheid. Als er allerlei interpretaties mogelijk zijn, dan is de overtreding snel geconstateerd. • Actief communiceren over milieuprestaties. Zoek zelf de bestuurder op, wees transparant over je interne audits.

15. Heldere taal voorkomt problemen ! Voorbeeld van interpretatieverschillen (uit VK,16-06-11): In de vergunning van Chemiepack stond: ”Bij het begin van het verladen van een brandgevaarlijk product waarbij elektrostatische oplading mogelijk is, naar een tank waarin een explosief gasmengsel aanwezig kan zijn, moet gedurende een aanloopperiode als gesteld in het rapport ‘Gevaren van statische elektriciteit in de procesindustrie’ van de stuurgroep Rivepro, de vloeistofsnelheid worden beperkt tot 1 m/sec ; er moeten voorzie- ningen zijn om deze beperking te waarborgen”.

16. En dan nog even dit: • Een medewerker ontdooit met een • gasbrander • Het management is verantwoordelijk • Hoe bereik je dat je personeel volgens alle procedures van het VBS handelt ? • Dat is dus GEDRAG. • En die is weer verbonden met (VEILIGHEIDS) CULTUUR

17. Veiligheid op de politieke agenda Waar kunt u het Rijk op aanspreken: * Consistentie in beleid * Kaders en criteria voor: -Eenduidigheid bij vergunningverlening -Deskundige toezichthouders -Duidelijkheid en eenduidigheid bij toezicht/handhavingsstrategie -Geen regionale verschillen -Dus niet van incident naar incident, maar structurele rapportages * Evaluatie De overheid verwacht daarom veel van Veiligheid Voorop, m.n. als de individuele bedrijven in staat zijn aan verwachtingen te voldoen. Op naar de volgende spreker !