Metodologia nauk część 2

1. Metodologia nauk część 2 Dr Sabina Cisek Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ 2012/2013

2. Treści merytoryczne przedmiotu [część 1] 1. Metodologia nauki i nauk (szczegółowa). Przedmiot, zakres, problematyka, kierunki badań. Wskazanie, jakie ujęcie metodologii nauk obowiązuje w ramach zajęć. 2. Pojęcia nauki i naukowości. Czym różni się nauka od nie-nauki? Typologia nauk, dziedziny i dyscypliny naukowe. (Przypomnienie, zebranie i rozszerzenie treści z przedmiotu Naukoznawstwo – 2. rok s1st, stacjonarne i niestacjonarne) 3. Sposoby (metody) i uwarunkowania poznawania rzeczywistości w nauce. Wzajemne relacje. Hierarchizacja – wedle poziomów ogólności (metoda nauki w ogóle, metoda nauk przyrodniczych i metoda nauk społecznych, strategie badawcze, metody badań, techniki i narzędzia badawcze). Typologia metod, w tym wedle etapów procesu badawczego. 4. Na czym polega metoda naukowa – ogólnie? Założenia, wytyczne, cele, postępowanie. Dwa źródła (metody?) prawomocnego poznania w nauce – obserwacja (empiria) i rozumowanie. Problemy z empirią. (Przypomnienie, zebranie i rozszerzenie treści z przedmiotu Naukoznawstwo – 2. rok s1st, stacjonarne i niestacjonarne). 4a. Najważniejsze typy rozumowań (wnioskowań) w nauce – dedukcja, indukcja i inne – szczegółowa charakterystyka. 4b. Logika klasyczna w nauce – jako podstawa wnioskowań. Wybrane elementy. 5. Strategie lub podejścia badawcze w naukach społecznych – ilościowa, jakościowa i „mieszana” (mixed methods).

3. Treści merytoryczne przedmiotu [część 2] 6. Typy badań (eksploracyjne, opisowe, wyjaśniające). Wybrane plany badawcze bądź metody w naukach społecznych. Relacja do wymienionych strategii badawczych. 7. Wybrane metody i techniki gromadzenia, porządkowania, analizowania, syntetyzowania, wyciągania wniosków i przedstawiania wyników badań cudzych i własnych. (Zebranie, uporządkowanie, poszerzenie umiejętności i wiedzy zdobytych w ramach wcześniejszych zajęć w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ, wyjście poza aspekty „instrumentalne”, wskazanie, jak stosowanie odpowiednich metod przyczynia się do tworzenia uprawnionych poglądów, tez i wiedzy uzasadnionej). 8. Jak opracować model albo teorię? Dwa podejścia – „teoria przed badaniami” i „badania przed teorią”. Przydatne procedury i metody. Testowanie własnych koncepcji i hipotez. Operacjonalizacja. 9. Podsumowanie 1: Proces badawczy. Projektowanie własnych badań. 10. Podsumowanie 2: Podstawy filozoficzne, „epistemologie” dyscyplin naukowych, paradygmaty i metateorie. Jak założenia natury ogólnej wpływają na badania (metodologie szczegółowe, ramy pojęciowe) poszczególnych dyscyplin? Na przykładzie informatologii (nauki o informacji).

4. 6. Typy badań (eksploracyjne, opisowe, wyjaśniające). Wybrane plany badawcze bądź metody w naukach społecznych. Relacja do wymienionych strategii badawczych.

5. Typy badań – ze względu na cel • Eksploracyjne („rozpoznanie terenu”, identyfikacja zagadnień do zbadania etc.) • Opisowe („Jak jest?”) • Wyjaśniające • (Pilch, Bauman s. 22-23)

6. Co to znaczy „wyjaśnić”?Co można wyjaśnić? • Co można wyjaśnić? • fakty, zdarzenia jednostkowe • prawa, prawidłowości, uogólnienia • Co można wyjaśnić? • coś niezwykłego, nieoczekiwanego • coś – wydawałoby się – oczywistego, dobrze znanego

7. Co to znaczy „wyjaśnić”? Rodzaje wyjaśniania • Podać prawo ogólniejsze, pod które można „podciągnąć” pojedyncze zdarzenie, zjawisko etc. lub prawidłowość „niższego rzędu” (Frankfort-Nachmias, Nachmias 2001, s. 23-25) (Grobler 2008, s. 103-105) • wyjaśnianie przez prawa (już znane albo nowe, właśnie odkryte lub skonstruowane w celu wyjaśnienia) • wyjaśnianie polega na podaniu generalizacji, hipotezy, prawa, z których dane zdarzenie albo prawidłowość wynika

8. Co to znaczy „wyjaśnić”? Rodzaje wyjaśniania [cd.] • Odpowiedzieć na pytanie „Dlaczego?” czyli podać przyczynę • Zawsze można znaleźć wiele przyczyn, która z nich jest ta właściwą, „wyjaśnia”? • istotność przyczynowa i istotność statystyczna • przyczyny główne i uboczne • zależność wyjaśnienia przyczynowego od kontekstu (wyjaśnianie ma charakter pragmatyczny, odbywa się w jakimś kontekście) (Grobler 2008, s. 106-120) • Odpowiedzieć na pytanie typu „Dlaczego P, a nie Q”? (Grobler 2008, s. 115) • Odpowiedzieć na pytanie „Jak?”, „W jaki sposób?”

9. Rodzaje wyjaśniania – genetyczne, w tym poszukiwanie przyczyny • Przez podanie genezy, historii, procesu rozwoju • Próba odpowiedzi na pytania „Dlaczego zaszło zdarzenie A?”, „Jak doszło do zdarzenia A?”, „Jaka jest przyczyna stanu A?” • Dwa aspekty • śledzenie przemian cech, jakości, kształtu „samego” obiektu badań • „wyłowienie z materii historycznej zdarzeń, faktów, warunków, które były ‘przyczynami’ przemian oraz ukazanie ich sprawczej, przyczynowej roli w przemianach, w ‘stawaniu się’ przedmiotu naszych badań” (Pilch, Bauman 2001, s. 29) • Uwaga • To, że dwa zjawiska współwystępują (istnieje korelacja) nie musi zawsze oznaczać, że jedno z nich jest przyczyną drugiego • To, że jedno zdarzenie jest wcześniejsze niż drugie także nie musi zawsze oznaczać, iż jest jego przyczyną

10. Rodzaje wyjaśniania – funkcjonalne, intencjonalne, teleologiczne • Funkcjonalne – przez podanie funkcji, jakie coś pełni w przyrodzie, społeczeństwie, strukturze, życiu człowieka etc. • zależności funkcjonalne odpowiadają na pytanie „Jak?”, „Jak zjawisko A wpływa na zjawisko B?” • Intencjonalne – przez podanie intencji, zamiarów (ludzi) • Teleologiczne – przez cel, próba odpowiedzi na pytanie „Po co?” • polega na poszukiwaniu celu, do jakiego zmierza jakiś proces lub jakiemu służy określone zdarzenie

11. Wiedzotwórczy charakter wyjaśniania • W dydaktyce, w życiu codziennym wyjaśniany z reguły nieznane przez znane • W nauce – wyjaśniamy znane przez nieznane, albo wręcz nieznane przez nieznane • Na przykład wyjaśniamy zachowania informacyjne użytkowników (które widać) za pomocą powodujących je potrzeb informacyjnych, których nikt jak dotąd nie widział 

12. Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa (Critical literature review) • Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i bibliotekoznawstwie w XXI wieku. Przegląd Biblioteczny, R.78 z.3, s. 273-284. • Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=489&dirids=1

13. Metody jakościowe • Sampling – dobór obiektów / przypadków / zjawisk do zbadania • Na jakiej zasadzie wybieramy? Celowy lub teoretyczny dobór próby • Trzeba uzasadnić • dlaczego wybieramy te a nie inne zjawisko, przypadek, sytuację, środowisko, zdarzenie etc. • czy – i jeżeli tak – dlaczego mamy prawo tworzyć uogólnienia na podstawie wybranych przypadków

14. Metody jakościowe Badanie w działaniu (Action research) • Wilson, Tom D. (1982). Nowy paradygmat badań w dziedzinie informacji naukowej: badanie przez działanie. Zagadnienia Informacji Naukowej 1982 nr 1 (40), s. 57-74. • Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=161&dirids=1

15. Metody jakościowe Metoda delficka (Delphi method) • Cisek, Sabina (2009). Metoda delficka w badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa w XXI wieku. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1 (93), s. 25-32. • Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=586 • Zobacz też • http://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.com/search/label/delphi%20method%20%28metoda%20delficka%29

16. Metody jakościowe Metoda etnograficzna (Ethnography) • Kruszewski, Tomasz (2008). Etnografia i jej wybrane zastosowania w badaniach bibliologicznych. Przegląd Biblioteczny, R. 76 z. 3, s. 405-417. • Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=445

17. Metody jakościowe Metoda Sense-Making • Cisek, Sabina (2008). Badanie zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek: metodologia Sense-Making. W: Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników. Red. Maria Kocójowa. Kraków: IINiB UJ. http://eprints.rclis.org/handle/10760/13708, http://www-old.inib.uj.edu.pl/wyd_iinb/s3_z5/cisek-n.pdf

18. Metody jakościowe Studium przypadku (Case study) • http://www.slideshare.net/sabinacisek/metoda-studium-przypadku-w-badaniach-kultury-informacyjnej-final • Głowacka, Ewa (1986). Metoda „case study” w badaniach i dydaktyce bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Przegląd Biblioteczny nr 1, s. 25-32. • Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=336&dirids=1

19. 7. Wybrane metody i techniki gromadzenia, porządkowania, analizowania, syntetyzowania, wyciągania wniosków i przedstawiania wyników badań cudzych i własnych. (Zebranie, uporządkowanie, poszerzenie umiejętności i wiedzy zdobytych w ramach wcześniejszych zajęć w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ, wyjście poza aspekty „instrumentalne”, wskazanie, jak stosowanie odpowiednich metod przyczynia się do tworzenia uprawnionych poglądów, tez i wiedzy uzasadnionej).

20. Sposoby / techniki / źródła gromadzenia danych empirycznych w badaniach jakościowych (wg Silverman 2010 i innych) • Ankiety • Dane wizualne (pochodzące z nagrań) • Grupy fokusowe • Eksperymenty • Notatki terenowe (pochodzące z obserwacji, z etnografii jako metody) • Teksty, czyli istniejące lub tworzone na prośbę badacza dokumenty piśmiennicze, oficjalne i inne (blogi, dzienniki, pamiętniki, video-pamiętniki itp.) • Transkrypcje, czyli spisane nagrania audio lub wideo • Wywiady

21. Dwie główne techniki / metody gromadzenia danych empirycznych w badaniach jakościowych • Obserwacja • Etnografia (obserwacja etnograficzna) • Nagrania audio i video • Obserwacja uczestnicząca • … • Wywiad jakościowy, otwarty wywiad pogłębiony • Wywiad grupowy (dyskusja grupowa, grupa fokusowa, zogniskowany wywiad grupowy) • Wywiad narracyjny • Narracyjny wywiad ekspercki • Wywiad autobiograficzno-narracyjny • Wywiad skoncentrowany na problemie • Wywiad swobodny • Wywiad recepcyjny • Wywiad Sense-Making • (Cisek, 2008; Konecki, 2000; Pilch, Bauman, 2001, s. 318-343; Przastek-Samokowa, 2004)

22. Rodzaje danych empirycznych w badaniach jakościowych • Ze względu na sposób i zakres ingerencji badacza w środowisko badane możemy wyróżnić: • dane niewywołane (naturally occuring data), występujące „naturalnie”, tj. bez interwencji badacza, „dane, mające źródło w sytuacjach, które pozostają niezależne od interwencji badacza” (Silverman 2010, s. 433). Dane takie można uzyskać poprzez nagrania audio i wideo, są także zawarte w istniejących dokumentach (tekstach, np. regulaminach albo zarządzeniach itp.), • dane wywołane, sprowokowane, tj. powstające w wyniki interwencji badacza, w „sztucznych” sytuacjach badawczych, „takich jak wywiady, eksperymenty, grupy fokusowe lub kwestionariusze sondażowe” (Silverman 2010, s. 161)

23. Kiedy należy przestać gromadzić dane? • Skąd wiemy, że mamy już zebrany odpowiedni materiał empiryczny, na podstawie którego można uczciwie wyciągać trafne i rzetelne wnioski? • Nasycenie teoretyczne (theoretical saturation, data saturation)

24. Jakościowe metody analizy danych i tworzenia teorii Metoda teorii ugruntowanej • Cisek, Sabina (2007). Teoria ugruntowana w nauce o informacji – wybrane aspekty. W: Próchnicka, Maria; Korycińska-Huras, Agnieszka (red.). Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na przestrzeni dziejów. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 233-239. • Konecki, Krzysztof Tomasz (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. • Dostęp do fragmentów na stronie http://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja2.html/ • Wiorogórska, Zuzanna (2012). Teoria ugruntowana i jej wybrane zastosowania w badaniach z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Przegląd Biblioteczny R. 80 nr 1.

25. 8. Jak opracować model albo teorię? Dwa podejścia – „teoria przed badaniami” i „badania przed teorią”. Przydatne procedury i metody. Testowanie własnych koncepcji i hipotez. Operacjonalizacja.

26. Zobacz • Slajdy dotyczące metody nauk empirycznych w prezentacji „Metodologia nauk część 1” – od „Metoda nauk empirycznych – dwa warianty” • Metoda indukcyjna • Metoda hipotetyczno-dedukcyjna • Slajdy dotyczące operacjonalizacji

27. Co to jest operacjonalizacja? • Terminy teoretyczne i obserwacyjne, zdania teoretyczne (hipotezy, prawa) i zdania obserwacyjne, definicje operacyjne (Frankfort-Nachmias, Nachmias, 2001, s. 44-51) • „Operacjonalizacja (ang. operationalization) – proces przekształcania abstrakcyjnych pojęć, dotyczących przedmiotu badania, w konkretne wskaźniki i zmienne, dające się zmierzyć empirycznie. Operacjonalizacja pojęcia „dobrobyt społeczny” może polegać na ustaleniu wskaźników, które zdaniem badaczy dotyczą tego pojęcia i są mierzalne w praktyczny sposób, tak jak produkt krajowy brutto, stopa bezrobocia, średnie zarobki, wartość posiadanych oszczędności, wydatki na kulturę i rozrywkę itd.” http://dobrebadania.pl/slownik-badawczy.html?b=baza&szczegolowo=406 (odczyt 29.11.2009) • Zobacz też http://www.calculemus.org/lect/08metod/3-indukcja.pdf

28. Co to jest operacjonalizacja? [cd.] Wikipedia http://pl.wikipedia.org/wiki/Operacjonalizacja_problemu_badawczego (odczyt 28.11.2009) „Operacjonalizacja problemu badawczego jest najobszerniejszym etapem przygotowania badań. Obejmuje ona następujące kroki: • rozstrzygnięcia dotyczące pojęć i ich zdefiniowania • dobór i zdefiniowanie wskaźników i zmiennych • wskazanie zbiorowości, w której będą realizowane badania i dokonanie w niej zwiadu terenowego • decyzja co do wykorzystywanych metod i technik badawczych i wybór bazy źródłowej • decyzja co do zasady analizy uzyskanego materiału empirycznego Operacjonalizacja jest bardzo ważną częścią procesu badawczego. Podjęte w jej ramach decyzje bezpośrednio rzutować będą na wyniki badań.”

29. 9. Podsumowanie 1: Proces badawczy. Projektowanie własnych badań

30. Etapy badania naukowego, fazy procesu badawczego • I. Postawienie pytania badawczego, ogólne sformułowanie problemu (najczęściej w metodologii jakościowej, badaniach idiograficznych) albo hipotezy (najczęściej w metodologii ilościowej, badaniach nomologicznych) • pytanie musi być sformułowane serio, zasadnie, rozstrzygalnie, w niektórych badaniach – precyzyjnie (badania z hipotezą), w niektórych – niekoniecznie (doprecyzowanie nastąpi w dalszych etapach badania) • zagadnienie naukowe może mieć charakter teoretyczny lub stosowany, przedmiotowy, konceptualny lub metodologiczny

31. Etapy badania naukowego … [cd.] • II. Operacjonalizacja zagadnienia badawczego • zob. slajdy dotyczące operacjonalizacji • wybór metodologii (ilościowa, jakościowa, mieszana) i strategii badań (badania przed teorią, teoria przed badaniami), metod oraz technik badawczych • sampling – czyli wybór wycinka rzeczywistości lub obiektów do zbadania • jednego lub niewielu przypadków reprezentujących samych siebie lub jakąś zbiorowość (w metodologii jakościowej) • próby (celowej, losowej) reprezentującej całą badaną populację, zbiorowość (w metodologii ilościowej)

32. Etapy badania naukowego … [cd.] • III. Gromadzenie materiału empirycznego – różne metody / techniki / źródła • analiza i krytyka piśmiennictwa • dane empiryczne niewywołane, np. pochodzące z istniejących dokumentów albo obserwacji nieuczestniczącej • dane empiryczne wywołane, np. pochodzące z eksperymentów, obserwacji uczestniczącej – po części, wywiadów • Uwaga – w metodologii jakościowej gromadzenie i analiza danych empirycznych, a także tworzenie kategorii i formułowanie uogólnień bardzo często „przeplatają się” ze sobą, współwystępują od początku danego przedsięwzięcia badawczego

33. Etapy badania naukowego … [cd.] • IV. Analiza i interpretacja materiału empirycznego – próba odpowiedzi na pytanie badawcze – różne możliwości w zależności od celu, charakteru i typu prowadzonych badań • potwierdzenie albo obalenie hipotezy • rozwiązanie (a właściwie iteracyjne rozwiązywanie) problemu praktycznego, np. w badaniach w działaniu • sformułowanie prawidłowości, uogólnienia albo wysunięcie hipotezy • uzasadnienie zdania wcześniej niepewnego (normy, oceny, twierdzenia) • zaprojektowanie konstrukcji

34. Etapy badania naukowego … [cd.] • V. Rozstrzyganie wartości proponowanego rozwiązania • analiza logiczna (poprawność formalna, prostota, spójność wewnętrzna i powiązania z dotychczasową wiedzą) • testowanie empiryczne (potwierdzanie, falsyfikowanie) • VI. Stworzenie koncepcji, modelu, teorii • (Hajduk, 2001, s. 198-201), (Kamiński, 1992, s. 203-205), (Nowak, 1985, s. 26-27, 30-37), (Silverman, 2008) i wiele inne

35. 10. Podsumowanie 2: Podstawy filozoficzne, „epistemologie” dyscyplin naukowych, paradygmaty i metateorie. Jak założenia natury ogólnej wpływają na badania (metodologie szczegółowe, ramy pojęciowe) poszczególnych dyscyplin? Na przykładzie informatologii (nauki o informacji)

36. Bibliografia

37. Bibliografia • Ajdukiewicz, Kazimierz (1983). Zagadnienia i kierunki filozofii. Warszawa: Czytelnik. • Blackburn, Simon (1997). Oksfordzki słownik filozoficzny. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”. • Bobrowski, Ireneusz (1998). Zaproszenie do językoznawstwa. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN. • Bocheński, Józef M. (1992). Współczesne metody myślenia. Poznań: „W drodze” Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów. • Bronk, Andrzej (1992). Wielość nauk i jedność nauki (Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne). W: Kamiński, Stanisław. Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Wydanie IV poprawione. Lublin: KUL, s. 345-370. • Cisek, Sabina (2007). Teoria ugruntowana w nauce o informacji – wybrane aspekty. W: Próchnicka, M.; Korycińska-Huras, A. (red.). Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na przestrzeni dziejów. Kraków: Wydaw. UJ, s. 233-239. • Cisek, Sabina (2008). Badanie zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek: metodologia Sense-Making. W: Kocójowa, M. (red.). Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników. [CD-ROM]. Kraków: Instytut INiB UJ. Dostępny także online: http://hdl.handle.net/10760/13708 • Cisek, Sabina (2009). Metoda delficka w badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa w XXI wieku. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1 (93), s. 25-32. • Cisek, Sabina (2009). Metodologia badań użytkowników informacji w XXI wieku w świetle anglojęzycznej literatury przedmiotu. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 2009 nr 4 s. 3-11. • Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i bibliotekoznawstwie w XXI wieku. Przegląd Biblioteczny t. 78 nr 3, s. 273-284.

38. Bibliografia [cd.] • Cisek, Sabina (2010). Metodologia mieszana w badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa. W: Kocójowa, Maria (red.). Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w 21. wieku. [CD-ROM]. Kraków: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ. Dostęp także online: http://eprints.rclis.org/handle/10760/15393 • Dobrodziej, Piotr (2012). Słownik badawczy. http://dobrebadania.pl/slownik-badawczy.html • Frankfort-Nachmias, Chava; Nachmias, David (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c. • Głowacka, Ewa (1986). Metoda „case study” w badaniach i dydaktyce bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Przegląd Biblioteczny nr 1, s. 25-32. Dostęp także w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=336&dirids=1 • Grobler, Adam (2008). Metodologia nauk. Kraków: Wydawnictwo Aureus, Wydawnictwo Znak. • Hajduk, Zygmunt (2001). Ogólna metodologia nauk. Wydanie II zmienione. Lublin: KUL. • Kamiński, Stanisław (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Wydanie IV poprawione. Lublin: KUL. • Kołakowski, Leszek (2000). Neutralność i wartości akademickie. W: Tenże, Moje słuszne poglądy na wszystko. Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 137-155. • Konecki, Krzysztof Tomasz(2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana [podrozdziały 8.2. Wywiad swobodny, 8.3. Wywiad narracyjny, 8.4. Wywiad grupowy]. http://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja2.html/ • Krajewski, Władysław (1998). Prawa nauki. Przegląd zagadnień metodologicznych i filozoficznych. Wydanie drugie poprawione. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”. • Marciszewski, Witold (2007). Zestawienie wybranych pojęć kluczowych metodologii nauk. http://www.calculemus.org/lect/08metod/6-zestawienie.html

39. Bibliografia [cd.] • Nowak, Stefan (1985). Metodologia badań społecznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe. • Pilch, Tadeusz, Bauman, Teresa (2001). Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Wydanie drugie poprawione i rozszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”. • Przastek-Samokowa, Maria (2004). Rozmowa na temat, czyli wywiad jako narzędzie komunikacji z użytkownikiem. W: Społeczeństwo informacyjne i jego technologie. Pod red. Barbary Sosińskiej-Kalaty oraz Katarzyny Materskiej i Wiesława Glińskiego. Warszawa: Wydawnictwo SBP. http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=41&dirds=1&tab=1,  http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=41&dirids=1 • Sady, Wojciech (2002 – ). Dzieje religii, filozofii i nauki. http://sady.up.krakow.pl/ • Silverman, David (2010). Prowadzenie badań jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. • Sosińska-Kalata, Barbara (2002). Klasyfikacja. Struktury organizacji wiedzy, piśmiennictwa i zasobów informacyjnych. Warszawa: Wydawnictwo SBP. • Szaniawski, Klemens (1994a). Kilka uwag o filozofii nauki. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 48-54. • Szaniawski, Klemens (1994b). Metoda i twórczość w nauce. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 68-76. • Szaniawski, Klemens (1994c). O obiektywności nauki. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 8-17. • Tavris, Carol; Wade, Carole (1999). Psychologia. Podejścia oraz koncepcje. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 30-35. • Wiorogórska, Zuzanna (2012). Teoria ugruntowana i jej wybrane zastosowania w badaniach z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Przegląd Biblioteczny R. 80 nr 1. • Dodatkowe publikacje związane z filozofią i metodologią można znaleźć poprzez blog Methodology and Philosophy of (LIS) Information Science. http://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.com/