29 Ekim 1961

1. İLK TÜRK OTOMOBİLİ 29 Ekim 1961

2. İLK TÜRK OTOMOBİLİ HİKAYESİ ‘ İN

3. DEVRİM’ İN HİKAYESİ 16 Haziran 1961 TCDD Fabrikalar ve Cer Daireleri Yönetici ve Mühendisleri ile toplantıda Ulaştırma Bakanlığının yazısı okundu...

4. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Yazıda 29 Ekim 1961 tarihine kadar binek otomobili tipinin geliştirilmesi görevinin TCDD işletmesine verildiği bildiriliyordu.

5. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Bu iş için 1.400.000.-TL ödenek ayrıldığı belirtilir. Süre 4-5 aydır.

6. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Bu süre içinde bu çapta bir geliştirme çalışması yapılabilir mi; ki bırakınız geliştirmeyi hiçten yola çıkarak çalışabilecek bir otomobil yapabilir miydi?

7. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Tüm ülkede üniversiteden basınına, bir avuç sanayicisinden politikacısına, sesi duyulabilen kimse ne otomobil ne de motor yapabileceğine inanıyor, özel sohbetlerde, röportajlarda, film gösterili, konferanslarda bu görüş vurgulanıyordu.

8. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Fakat bu inanılmaz şey gerçekleşiyor ve 28 Ekim 1961 sabahı Türkiye’de yapılan otomobil, kaportası pürüzsüz olmasa da, kendi tekerleri üzerinde ve yine Türkiye’de yapılan kendi motorunun gücüyle Büyük Millet Meclisi Binası önüne götürülerek Devlet Başkanı Cemal GÜRSEL Paşaya sunulabiliyor,bir ikincisi Paşayı Anıtkabir’e götürüyor, sonra da Hipodrom’ daki geçit resmine katılıyordu.

9. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Bu nasıl gerçekleşmişti? Ne getirmiş ne götürmüştü? Projeyle başka bir kuruluşun değil de TCDD’nin görevlendirilmiş olmasının sebebi; o tarihlerde TCDD’nin onarım amacıyla kurulmuş fakat geniş ölçüde yedek parça imal eden Ankara, Eskişehir, Sivas ve Adapazarı’ndaki fabrikaları ile önemli bir teknik potansiyeli ve yetişmiş işçisinden mühendisine kadar güçlü bir teknik kadrosunun bulunmasıydı.

10. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Yüksek Mühendis Emin BOZOĞLU yönetim grubunun başı olarak, 20 mühendisin olağan üstü bir tempoyla, fakat gönül rahatlığı içinde çalışmasını sağlayıp eşyöneltmek suretiyle birinci derecede rol oynamıştı.

11. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Zamana karşı yapılan yarışın kazanılmasında ikinci etken, görev alan mühendislerin projesüresince hafta sonları da dahil her gün, en az 12’şer saat, gerektiğinde bazı geceleri sökülmüş bir otomobil sedirinin üzerinde birkaç saat kestirerek işbaşında kalmayı yüksünmeyecek ölçüde davaya gönül vermiş olmalarıydı.

12. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Çalışmalar için Eskişehir Demiryol Fabrikalarında dökümhane olarak yapılıp kullanılmayan bir bina seçildi. Elden geldiğince çeşitli tipte otomobil yapısını yakından inceleyerek fikir edindikten sonra yapılacak tipin boyutları, motor, şanzıman vb. öteki grup ve parçaların nasıl tasarımlanıp imal edileceği üzerinde durulması sonucuna varıldı

13. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Önce otomobilin ana hatları belirlendi. Dört ile beş kişilik, toplam 1000-1100 kg. ağırlığında orta boy denilebilecek bir tip üzerinde uzlaşıldı. Motor 4 zamanlı ve 4 silindirli olarak 50-60 BG olmalıydı.

14. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Karoser için hazırlanan 1/10 ölçekli maketlerden seçilen 1/1 ölçekli alçı modeli yapıldı. Karoserin damı kaput ve benzeri sacları, sonra bu modelden alınankalıplarla yapılmış beton bloklara çekilmek ve çekiçle düzeltmek suretiyle tek tek imal edildi.

15. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Karar verilen yandan sübaplı bir 4 silindirli motorun gövde ve başlığı Sivas Demiryol Fabrikalarında dökülüp Ankara Fabrikasında işlendi. Piston, segman ve kolları Eskişehir’de yapıldı. Motor Ankara Fabrikasında monte edildi.

16. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Frenlemede 40 BG den fazla güç alınamayan bu motora alternatif olarak Ankara Fabrikası aynı gövde ve krank milinden yola çıkarak başka bir tip geliştirdi.

17. DEVRİM’ İN HİKAYESİ B tipi adı verilen üstten supaplı bir üçüncü motorda bu kez tanınmış bir 6 silindirli otomobil motorundan esinlenerek, fakat krank ve eksantrik milleri yeni baştan çizilip hesaplanmak suretiyle Eskişehir’de imal edildi.

18. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Bu motor frenlemede 60 BG ne ulaşmış ve daha sonra diesel’e çevrilerek istasyon aydınlatılmasında kullanılmak üzere yapılan elektrojen gruplarına uygulanmıştır.

19. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Süspansiyon grubu ön takımları için “Mc Phearson” sistemi önerilmişti. Bu gün çok yaygın olarak kullanılan bu sistem o tarihte bulduğumuz kadarıyla bir tek firma tarafından uygulanıyordu.Benimsendi ve Eskişehir’de yeniden imal edildi.

20. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Eylül sonuna doğru ön ve arka camları piyasada bulunabilenlere uydurmak zorunluluğuyla modele göre biraz değiştirilmiş iki gövde çatılmış ve biri A diğeri B tipinden iki ayrı motor hazırlanmış bulunuyordu.

21. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Şanzımanlar Ankara Fabrikasınca tümü yerli olarak yapılmıştı. Montaja geçildiğinde karşılaşılan en büyük sorunlardan biri de gövde-motor uyumunu sağlamak, debriyaj, gaz ve fren kumanda mekanizmalarını yerleştirmek ve direksiyonun en uygun konumunu bulmaktı.

22. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Ayarlı direksiyon önerisi kabul edilmedi. İki yıl sonra Cadillac bunu bir yenilik olarak getiriyordu.

23. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Nihayet Ekim ortalarında Devrim otomobillerinden ilki tecrübeye hazır duruma gelebildi. Elektrik donanımı, diferansiyel dişlileri, kardan şaft istavrozları ve motor yatakları ile cam ve lastikleri dışında tüm parçalar yerli idi.

24. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Bir yandan bu ilk otomobilin yol tecrübeleri sürdürülürken bir yandan da ikinci otomobilin yetiştirilmesine çalışılıyordu.

25. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Siyah renkteki bu 2 numaralı Devrim’in son kat boyası ancak 28 Ekim akşamı vurulabilmişti. Pasta ve cilası Ankara’ya sevkedilmek üzere yüklendiği trende gece yol alırken yapıldı.

26. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Buharlı lokomotiflerle çekilen trende bacadan sıçraması olası kıvılcımlardan ötürü güvenlik önlemi olarak benzin depoları boşaltılmıştı.

27. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Tren sabaha karşı Ankara’ya geldi. İki Devrim otomobili o zamanlar sıhhiye semtinde, şimdiki adliye sarayının yerindeki Ankara Demiryol Fabrikasına indirildi.

28. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Manevra imkanı sağlamak için depolarına yalnızca birkaç litre benzin kondu. Asıl ikmal, sabahleyinsıhhiyedeki Mobil benzin istasyonundan yapılacak sonrada Meclise gidilecekti.

29. DEVRİM’ İN HİKAYESİ 29 Ekim sabahı Fabrikaya gelen otomobilli, motosikletli oldukça kalabalık bir trafik ekibinden oluşan eskordun arasında Devrim' ler yola çıktı. Çıktı ama eskorttakiler, benzin alma işinden haberleri olmadığı için Mobil'e uğramadan yola devam ettiler.

30. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Meclis’in önüne geldiğinde durum anlaşıldı, acele getirilen benzin 1. arabaya kondu.2. numaraya konacağı sırada Cemal Paşa Meclisin önüne gelmiş ve Anıtkabir’e gitmek üzere 2 numaralı Devrim otomobiline binmişti.

31. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Yola çıkıldı fakat 100 metre kadar sonra motor öksürerek durdu. Cemal Paşa’nın “Ne oluyor?” sorusuna direksiyondaki Y.Müh.Rıfat SERDAROĞLU “Paşam benzin bitti.” cevabını verdi.

32. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Paşa’ dan özür dileyerek 1 numaralı Devrim'e geçmesi rica edildi. Büyük bir hoşgörü ile buna uyan Cemal Paşa Anıtkabir’e bu otomobil ile gitti, inerken ünlü “Batı kafasıyla otomobili yaptınız ama doğu kafasıyla ikmali unuttunuz” sözlerini söyledi.

33. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Ertesi gün bütün gazetelerin söz birliği etmişçesine “100 metre gidip bozuldu” başlığını attıkları 2 numaralı Devrim aynı gün Hipodrom' daki geçit törenine katılıyor,

34. DEVRİM’ İN HİKAYESİ fakat basınımız ne bunu, ne de Cemal Paşa’nın Anıtkabir’e bir başka Devrim otomobili ile gittiğini yazmıyor, yalnızca haber, yorum ve fıkralarda harcanan bunca paranın boşa gittiğinden dem vuruyorlardı...

35. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Oysa aynı yıl Tarım Bakanlığı bütçesine konmuş bulunan “At neslinin ıslahı” için 25 Milyon T.L. ödenekten ve sonucundan kimse söz etmiyordu Hâlâ merak eder sorarım, at neslinde o günden bu yana bir gelişme sağlanmış mıdır? diye...

36. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Ekonominin gerekleri uyarınca montaj biçiminde başlayıp bugün büyük birer sanayi kuruluşu durumuna gelmiş bulunan kamyon-otobüs-otomobil firmaları yüz binlerce araç üretebiliyor...

37. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Acaba bugüne kadar basınımızdan olumlu yazılar almamış olan Devrim otomobilleri yapılmasaydı Türkiye’de bir otomotiv sanayii oluşabilir miydi hiç sanmıyorum.

38. DEVRİM’ İN HİKAYESİ Çünkü Devrim otomobillerinin ortaya çıkmasıdır ki “Türkiye’de otomobil ve motor yapılamaz” görüşünü yıkmış, tartışmaların yönü değişmişti.

39. DEVRİM PROJE GRUBU Yönetim Grubu • Emin BOZOĞLU - TCDD.Gen.Md.Yrd. • Orhan ALP - TCDD.Fabrikalar Dai.Bşk. •  Hakkı TOMSU - TCDD.Cer.Dai.Bşk.  • Nurettin ERGUVANLI - TCDD. Cer.Dai.Bşk.Yrd. • Mustafa ERSOY - Esk.Demiryol Fab.Müd. • Celal TANER - Adapazarı Demiryol Fab.Müd. • Mehmet NÖKER - Ankara Demiryol Fab  • Hüsnü KAYAOĞLU - TCDD.Gnl.Md.Müşaviri • Necati PEKÖZ - TCDD.Gnl.Md.Müşaviri

40. DEVRİM PROJE GRUBU Styling Gurubu Yük.Müh. Nurettin  ERGUVANLI Yük.Müh. Ercan TÜRER  Yük.Mimar Kemal ELAGÖZ

41. DEVRİM PROJE GRUBU Motor Şanjman Grubu Yük.Müh.Mehmet NÖKER Yük.Müh.Gültekin SABUNCUOĞLU Yük.Müh.Salih Kaya SAĞIN Yük.Müh.Rıfat SERDAROĞLU Yük.Müh.Şecaattin SEVGEN Yük.Müh.Kemalettin VARDAR

42. DEVRİM PROJE GRUBU Karoseri Grubu Mak.Müh.Celal TANER Yük.Müh.Faruk AKYOL Yük.Müh.Samim ÖZGÜR Yük.Müh.Salih Kaya SAĞIN Yük.Müh.Hamdi TAHILLIOĞLU

43. DEVRİM PROJE GRUBU Süspansiyon Ve Fren Grubu Mak.Müh.Hamit İŞERİ Yük.Müh.İsmet ÖZKAN Yük.Müh.Mustafa SEYREK

44. DEVRİM PROJE GRUBU ELEKTRİK DONANIMI Yük.Müh.Hasan DİNÇER

45. DEVRİM PROJE GRUBU DÖKÜM İŞLERİ Metalurjist İsmail SIDAL

46. DEVRİM PROJE GRUBU SATIN ALMA İŞLERİ VE MALİYET HESAPLARI Yük.Müh.Yavuz YÜCEL

47. İLK TÜRK OTOMOBİLİ DEVRİM İmal Tarihi1961 İmal YeriEskişehir Demiryolu Fabrikası (TÜLOMSAŞ) İmal Süresi4,5 ay Üretim Sayısı4 Adet Binek Otomobili 10 Adet Motor   4 Adet A4L tipi                                3 Adet A4T tipi 3 Adet B3T tipi 7 Adet Şanzuman 3 Adet A tipi 10 Adet Motor  4 Adet B tipi

48. İLK TÜRK OTOMOBİLİ DEVRİM ANA BOYUTLAR Uzunluk4500 mm. Genişlik1800 mm. Yükseklik1550 mm. Ağırlık1250 kg.

49. İLK TÜRK OTOMOBİLİ DEVRİM MOTOR TİPİ Silindir Sayısı4Silindir Çapı81 mm. Strok100 mm. Silindir Hacmi2070 cm³ Kompresyon 6,8 /1 Güç50 HP Devir3600 d/d Karakteristik Dört zamanlı, Su ile soğutmalı, Yandan supaplı, Basınçlı Yaylama,

50. GÜN GÜN DEVRİM 1.gün 1