Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl

1. Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2. BERTRAND RUSSELL ATOMIZM LOGICZNY Myśliciel, August Rodin [E. Wójcicka - Romaniuk] edukacja filozoficzna, gimnazjum, B.RUSSELL – ATOMIZM LOGICZNY – lekcja 41

3. BERTRAND RUSSELL Bertrand Arthur William Russell, 3. hrabia Russell (ur. 18 maja 1872 r. w Ravenscroft (Monmouthshire), zm. 2 lutego 1970 r. w Penrhyndeudraeth, Walia) – angielski arystokrata, logik, matematyk, filozof, myśliciel, działacz społeczny i eseista, był jednym z najwspanialszych i najbardziej płodnych filozofów i pisarzy XX w. W 1913 r. ukończył wraz z A.N. Whiteheadem fundamentalne dzieło z dziedziny logiki i matematyki Principia Mathematica. Dzieło to, sprowadzające podstawy matematyki do zasad logiki, zapoczątkowało nową epokę w historii obu nauk. Jako filozof wywarł duży wpływ na XX-wieczne teorie dotyczące logiki i języka. Bertrand Russell Alfred North Whitehead

4. BERTRAND RUSSELL Bertrand Russell był najmłodszym z trojga dzieci hrabiego Russell. Jego dziad, lord John Russell, był za panowania królowej Wiktorii dwukrotnym premierem Wielkiej Brytanii. Rodzina Russell była więc jedną z najbardziej wpływowych i najszacowniejszych w Imperium, z tytułem książęcym i wielowiekową historią. Do dzisiaj członkowie rodu rezydują w wielkiej posiadłości w Buckinghamshire. Gdy Bertrand miał dwa lata, zmarły jego matka i siostra, kiedy miał cztery – ojciec. Chłopca, wraz ze starszym bratem, oddano na wychowanie do babki, hrabiny Russell. Postarała się dla wnuków o najlepsze guwernantki i najlepszych nauczycieli domowych. Przez kilka lat był docentem w Cambridge, ale za propagandę pacyfistyczną podczas I wojny został jej pozbawiony. Zajął się wówczas różnymi innymi sprawami, pisarskimi i praktycznymi, dopiero po latach wrócił do spokojnego uniwersyteckiego Cambridge. Bertrand Russell w 1876 roku Woburn Abbey w Buckinghamshire

5. BERTRAND RUSSELL Miał skrajnie lewicowe poglądy. Był pacyfistą i przeciwstawiał się wszelkim działaniom wojennym, w związku z czym w okresie I wojny światowej został skazany na sześć miesięcy więzienia za opublikowanie artykułu sugerującego, że stacjonujące w Anglii oddziały amerykańskie były wykorzystywane do łamania strajków antywojennych. Powodem drugiego pobytu Russella w więzieniu w latach pięćdziesiątych XX w. było obywatelskie nieposłuszeństwo w ramach kampanii przeciwko zbrojeniom nuklearnym. "Bertie" Russell

6. BERTRAND RUSSELL Stworzył impulsywną teorię wojny, w której zakładał, że wojna ma swoje korzenie w impulsach ludzkich, które z kolei mogą przerodzić się w impulsy zbrojne, które nie ograniczają się do poszczególnych jednostek, lecz dotykają całe społeczeństwa (tworzy się tzw. gorączka wojenna). Zbiorowy impuls nie bierze pod uwagę racjonalnych czynników i przeciwwskazań co do prowadzenia wojny - impuls jest całkowicie irracjonalny. Nie odróżniał wojen napastniczych i obronnych - były one dla niego jednakowo groźne i nieakceptowalne. Interesowały go skutki i sposoby usprawiedliwiania działań wojennych. Russell w 1880 roku

7. BERTRAND RUSSELL Jako pacyfista postulował, aby pacyfizm był bardziej aktywny i aby dostosowywał się do aktualnej sytuacji. W związku z tym wymieniał trzy zasady: • Stosunki polityczne należy budować na wspólnocie bezpieczeństwa zbiorowego; • Stosunki gospodarcze i nierówności trzeba znieść (postulował stworzenie światowego kartelu, który zarządzałby wszystkim); • Dbałość o stosunki psychiczne i budowa kultury tolerancji. Podczas I wojny światowej sprzeciwiał się wojnie ze względu na przekonania, za co na krótko poszedł do więzienia, ale opowiedział się za wojną z Adolfem Hitlerem. B. Russell w 1893 roku

8. BERTRAND RUSSELL W ciągu ostatnich 20 lat życia Russell był jednym z przywódców kampanii na rzecz rozbrojenia nuklearnego. Razem z francuskim filozofem Jean-Paulem Sartrem i innymi intelektualistami założył Międzynarodowy Trybunał Zbrodni Wojennych, który potępił Stany Zjednoczone za udział w wojnie w Wietnamie. Jego prace filozoficzne z okresu międzywojennego skierowane były do szerokiej rzeszy czytelników. B. Russell w 1907 roku Jean-Paul Sartre

9. BERTRAND RUSSELL Do najważniejszych prac Russella należą: Zagadnienia filozofii (1912, wydanie polskie 1913), Wstęp do filozofii matematyki (1919, wydanie polskie 1958), Mój rozwój filozoficzny (1959, wydanie polskie 1971). Oprócz dzieł z zakresu filozofii i matematyki, zaczął ogłaszać prace na tematy aktualne — o małżeństwie, szczęściu, wolności, wychowaniu. Prace te, w treści śmiałe, a w formie prawie beletrystyczne, jeszcze bardziej spopularyzowały jego nazwisko. W sposobie myślenia był związany z Oświeceniem XVIII i liberalizmem XIX wieku, ale interesował się również wszelkimi dwudziestowiecznymi nowościami. Zajmował się też historią: przed II wojną napisał historię społeczno-filozoficzną XIX wieku, a po wojnie — Historię filozofii zachodniej. W 1950 roku, Bertrand Russell jako trzeci filozof - po Rudolfie Euckenie i Henri Bergsonie - otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Członek jury nazwał go "jednym z najbłyskotliwszych przedstawicieli racjonalizmu i humanizmu, nieustraszonym bojownikiem o wolność słowa i wolność myśli na Zachodzie".

10. BERTRAND RUSSELL Russell stworzył własny system ontologiczny i teoriopoznawczy, łączący realizm teoriopoznawczy z ewentyzmem (uznaniem zdarzeń za podstawę rzeczywistości) i atomizmem logicznym. Filozoficzne poglądy Russella skupiają się dokoła realizmu: zaczął od pełnego, potem przeszedł do częściowego. Po różnych wahaniach za realne uznał tylko dane zmysłowe. W materii i przedmiotach fizycznych dopatrzył się konstrukcji umysłu, robionej z okazji danych zmysłowych. Tak samo w przestrzeni, bo z doświadczenia każdy zna nie jedną, lecz wiele przestrzeni: inna jest wzrokowa, a inna dotykowa, co więcej, każdy żyje we własnej przestrzeni, patrzy z własnej perspektywy. Wspólna dla wszystkich, intersubiektywna przestrzeń fizyki jest tylko konstrukcją i hipotezą, podobnie jest z rzekomo jedynym, absolutnym, intersubiektywnym czasem. B. Russell w 1916 roku

11. BERTRAND RUSSELL Ze światem psychicznym jest nie inaczej: Russell zatomizował go tak samo, jak świat materialny. Jak materia jest mnogością danych zmysłowych, tak umysł mnogością wrażeń, niczym więcej. „Usiłując spojrzeć w siebie, trafiamy zawsze na taką czy inną myśl lub czucie, a nie na jaźń, która myśli i czuje". „Jaźń jest tylko łańcuchem wydarzeń". „Podmiot jest fikcją logiczną". W szczegółach przedstawiał rzecz tak: Z wrażeniami jest jak z kliszą fotograficzną. Mianowicie klisza fotograficzna zależna jest od dwóch szeregów zdarzeń: tych, co dokonują się w fotografowanym przedmiocie, i tych, co w samej kliszy. Podobnie wrażenia: należą do szeregu zdarzeń dokonujących się w przedmiotach otaczających, ale także do zdarzeń dokonujących się w samym umyśle. Nie należy mówić, że są subiektywnym odbiciem danych zmysłowych, bo są po prostu tym samym, co one. Nie są ani subiektywne, ani obiektywne, ani psychiczne, ani fizyczne, są neutralne wobec tych przeciwieństw. Z tych neutralnych jednostek składa się zarówno to, co nazywamy umysłem, jak to, co materią. Nie są dwoma rodzajami wydarzeń, lecz dwoma aspektami tych samych wydarzeń. Tylko tak można wytłumaczyć związki między umysłem a materią. Świat ma dwa aspekty, ale tylko jedną substancję. Umysł nie jest odrębnym przedmiotem, jest jedynie miejscem, gdzie spotykają się działania różnych przedmiotów. Sądził, że tłumaczy to jedność świata bez sprowadzania materii do umysłu czy odwrotnie. Jest to monizm neutralny wobec przeciwstawienia umysłu i materii, czy — jak go również można nazwać — neutralizm. Russell zaprzeczał też, jakoby istniała ostra i nieprzekraczalna granica między światem fizycznym a psychicznym. „Sądzę" — pisał — „że materia jest mniej materialna i duch mniej duchowy, niż się zwykle przyjmuje". Russell snując teorię realizmu doszedł do tego samego wniosku, do którego doszli również pozytywiści.

12. BERTRAND RUSSELL W 1924 roku określił swoje stanowisko filozoficzne jako atomizm logiczny /pogląd filozoficzny zakładający możliwość wyjaśnienia prawdy o świecie w oparciu o obserwację naukową (tzw. fakty atomowe) przez szereg zadań elementarnych, a także, że myślenie (sądy ogólne) można rozłożyć na elementarne ("atomowe") sądy, zdania czy pojęcia/. Swój system filozoficzny oparł na następujących przesłankach: • 1) istnieją dwa obrazy świata: fizykalny (świat obiektów hipotetycznych nauki) i zdroworozsądkowy (świat danych zmysłowych). • 2) świat fizykalny jest podobny do świata danych zmysłowych. • 3) możemy widzieć i obserwować tylko to, co zachodzi w naszej świadomości: odległe skutki odległych przyczyn. • 4) to, że nie zawsze spostrzegamy wszystkie rzeczy, bierze się stąd, iż szeregi przyczynowe mogą się gubić. Bertrand Russell w 1930 roku

13. BERTRAND RUSSELL Russell znany był ze swojej błyskotliwości i złośliwości, jego powiedzonka są popularne, mimo że od jego śmierci minęło czterdzieści lat. W cytatach Widać błyskotliwą inteligencję, świadomą swojej wartośc. Cytaty z Bertranda Russella: • Historia świata jest sumą zdarzeń, których można było uniknąć. • W cierpieniu jest tysiąckrotnie więcej doświadczenia niż w przyjemności. • Religia zapobiega temu, żeby nasze dzieci miały racjonalne kształcenie; religia nie dopuszcza do usunięcia podstawowych przyczyn wojny; religia nie pozwala nam na nauczanie etyki naukowego współdziałania, zastępując to starymi dzikimi doktrynami grzechu i kary. Możliwe, że ludzkość stoi na progu złotego wieku, ale jeśli tak jest, niezbędne będzie naprzód uśmiercić smoka, który strzeże drzwi, a tym smokiem jest religia. • Bądź zawsze wierny prawdzie, nawet jeśli jest dla ciebie niewygodna, bo stanie się jeszcze bardziej niewygodna, gdy ją spróbujesz ukryć. • Wielu ludzi prędzej by umarło, niż zaczęło myśleć i rzeczywiście tak robią. • W demokracji wolno głupcom głosować, w dyktaturze wolno głupcom rządzić.

14. BERTRAND RUSSELL Cytaty z Bertranda Russella • Cynizm to produkt wygodnictwa i bezsilności. • Badania w dziedzinie medycyny dokonały tak olbrzymiego postępu, że dziś – praktycznie biorąc – nikt już nie jest zdrowy. • Ludzie często wierzą, że żyją zgodnie z własnym sumieniem i uważają, że są wystarczająco silni, by nie zważać na to, co myślą o nich bliźni. W nielicznych wypadkach to prawda, ale takich ludzi jest mniej, niż się powszechnie sądzi. Z wyjątkiem kilku bohaterów, ludzie różnią się nie tym, czy pragną podziwu, czy nie, lecz tym, czyj podziw spodziewają się wzbudzić. • Kiedy skończy się młodość, wyjątkową przyjemność sprawiają nam spotkania z ludźmi, którzy przed laty byli naszymi przyjaciółmi i wspominanie wielkich czynów z pradawnych czasów. • Ignoruj fakty i rozsądek, żyj w świecie własnych fantastycznych i mitomańskich namiętności, postępuj tak z oddaniem i przekonaniem, a zostaniesz jednym z proroków naszego wieku. • Im intensywniejsza była religijność danego okresu historii, im głębsza wiara w dogmat, tym większe było okrucieństwo i tym gorszy ogólny stan rzeczy. • Strach jest głównym źródłem przesądu i jedyną przyczyną okrucieństwa. Bertrand Russell

15. BERTRAND RUSSELL Kim był Bertrand Russell - człowiek, nie dość filozoficzny na filozofa, nie dość literacki na pisarza? Władysław Tatarkiewicz przedstawiał go jako myśliciela wszechstronnego, oryginalnego, niezmordowanie czynnego, zmiennego, o olbrzymiej skali zainteresowań i możliwości, od podstaw matematyki do publicystyki. Albert Einstein chwalił jego umiejętność przedstawiania kwestii logicznych, filozoficznych i społecznych z niespotykaną klarownością, pewnością i bezstronnością. Władysław Tatarkiewicz • Bertrand Russell i Albert Einstein

16. BERTRAND RUSSELL Dla wielu Russell był genialnym matematykiem wielbiącym logikę, wnoszącym do tej dziedziny podstawy, na których zbudowano nowoczesną informatykę. Myślicielem na wzór oświeceniowy, wolnym, nieskrępowanym dogmatami swoich czasów. Pisarzem, popularyzatorem nauki oraz myśli w nowoczesnym duchu. W czasie wojny pacyfistą, ponoszącym pełną odpowiedzialność za głoszenie swoich przekonań. Dla niektórych zaś był skandalistą, trzykrotnym rozwodnikiem, wrogiem religii, moralnie nieodpowiednim dla studentów wykładowcą, pyskującym królowi starcem. Bertrand Russell

17. BERTRAND RUSSELL Niewątpliwie wśród „klasyków” filozofii analitycznej Bertrand Russell jest największą indywidualnością. Urodzony w roku 1872 żył lat 98. Był płodnym pisarzem, autorem ponad 500 publikacji, w tym 60 książek, wśród których tylko w 20 podejmował problematykę ściśle filozoficzną, ale droga Russella do filozofii prowadziła przez matematykę, to też jego największe dokonania związane są z logiką i matematyką. Pisywał jednak też o wychowaniu, małżeństwie, religii, wojnie i pokoju oraz wielu innych kwestiach społecznych. Bertrand Russell

18. BIBLIOGRAFIA • Honderich T. (red.), Encyklopedia filozofii, Poznań 1999. • Russell B., Mój rozwój filozoficzny, Warszawa 1971. • Russell B., Problemy filozofii, Warszawa, 2004. • Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 3, Warszawa 2002.