" Zagraniczna mobilność szkolnej kadry edukacyjnej w ramach projektów indywidualnych"

1. "Zagraniczna mobilność szkolnej kadry edukacyjnej w ramach projektów indywidualnych" Zapraszam do zapoznania się z krótkim sprawozdaniem z wyjazdu szkoleniowego w ramach programu COMENIUS

2. W dniach od 24 marca do 6 kwietnia 2014 roku uczestniczyłam w wyjeździe szkoleniowym projektu "Zagraniczna mobilność szkolnej kadry edukacyjnej w ramach projektów indywidualnych", który wchodzi w skład oferty programu Comenius zarządzanego przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji (FRSE). Wyjazd szkoleniowy finansowany był przez POKL. • Dwutygodniowy kurs odbywał się w mieście Portsmouth, w Wielkiej Brytanii, a jego organizatorem była brytyjska organizacja International StudyProgrammes. Uczestnikami kursu byli nauczyciele szkół podstawowych z wielu krajów europejskich (Francja, Niemcy, Czechy, Hiszpania, Łotwa, Węgry, Bułgaria, Polska), a celem szkolenia było pogłębienie wiedzy na temat systemu edukacyjnego w Wielkiej Brytanii w kontekście uczniów o szczególnychpotrzebach edukacyjnych (2 WEEK COURSE FOR EUROPEAN TEACHERS OF ENGLISH TO PUPILS WITH SPECIAL NEEDS).

3. Zajęcia z wykładowcami o uznanym autorytecie (Diana Hicks, Mark Skipper, Chris Allison, Michael Fennel, FionaWynn) odbywały się codziennie od 9 do 16.30, natomiast dwa dni były poświęcone za wizyty w wybranych szkołach. Ja byłam obserwatorem zajęć w szkole podstawowej Lyndhurst Junior School oraz ponadpodstawowej Bourne Community College. Zajęcia w szkołach angielskich trwają od godziny 9 do 15.30. • Niewątpliwie poszerzyłam swoją wiedzę, ale co ważniejsze zyskałam nowe, bezcenne doświadczenia. Zamieszczam pewne materiały (tłumacząc je na język polski) wybiórczo i z nadzieją, że właśnie te okażą się interesujące. Na wszystkie, ewentualne, szczegółowe pytania chętnie odpowiem indywidualnie 

4. LEARNING POWERS Każda szkoła wypracowuje swoje priorytety, czyli LEARNING POWERS Pięknie wyeksponowane oraz ilustrowane są one zamieszczone w każdej sali lekcyjnej. Choć inaczejnazwane,zwykleichtreść jest podobna.

5. BRAVERY ODWAGA Brave learners challenge themselves outsidetheir comfort zones, They’re willing to take risks and try something new. Odważni uczniowie lubią wyzwania i wychodzą poza granice swojej wygody. Chętniepodejmująryzykoipróbująnowychrzeczy.

6. CURIOSITY CIEKAWOŚĆ • Curious learners ask questions and are hungry for answers. They like to find things out for themselves. • Uczniowie ciekawi, dociekliwi, zadają pytania i oczekują odpowiedzi. Lubiątakżesamodzielnieteodpowiedziznajdować .

7. IMAGINATION WYOBRAŹNIA • Imaginative learners find solutions to problems and build on their knowledge in a creative way. Theyallowthemselves to be inspired by others. • Uczniowie z wyobraźnią znajdują rozwiązania problemów i używają swojej wiedzy w kreatywny sposób. Tacy uczniowie pozwalają sobie na to, by inspirować się pomysłami innych osób.

8. INDEPENDENCE NIEZALEŻNOŚĆ • Independent learners take responsibility for their own learning. They are able to challenge themselves to work to the best of their ability. • Uczniowie niezależni biorą odpowiedzialność za własny proces uczenia się. Pracują tak, by dać z siebie wszystko to, na co ich stać.

9. PERSEVERANCE WYTRWAŁOŚĆ • Perseverant learners are willing and determined to keep trying, especially when things are difficult. They take their learning as far as they can win with practice and support. • Wytrwali uczniowie próbują znaleźć rozwiązanie. Są zdeterminowani i nie zrażają ich trudności. Uczą się tyle, ile mogą, przy pomocy i wsparciu innych.

10. REFLECTION REFLEKSJA czylikrytycznemyślenie • Reflective learners think about what they are doing and the choices they make. They use this to learn from their mistakes and improve for the future. • Krytyczni uczniowie myślą o tym, jakie działania podejmują, jakich dokonują wyborów. Na podstawie własnej refleksji starają się unikać błędów w przyszłości.

11. COLLABORO WSPÓŁPRACA • Team players are willing and able to work and learn with others to get the job done well. Theyareable to bothlead and be led. • Członkowie grupy są w stanie pracować I uczyć się wraz z innymi w celu poprawnego wykonania wspólnego zadania. Przyjmują zarówno rolę przywódcy, jak i wykonawcy zadań.

12. Pozwolę sobie na małe, osobiste uwagi obserwatora: • Praca grupowa jest traktowana niezwykle poważnie i przynosi wielkie efekty w postaci zarówno osiągnięcia celu, jak i nauczania uczniów SEN (SpecialEducationalNeeds– Szczególne Potrzeby Edukacyjne) . • Determinacja - to jedno ze słów kluczy. • I moja najważniejsza obserwacja: WYBÓR. Uczniom dawany jest wybór – w postaci wachlarza ćwiczeń, sposobu wykonania zadania, metod dojścia do celu, ALE przy przyjęciu zasady, że każdy uczeń daje z siebie wszystko, bo rozumie wagę wyniesionej ze szkoły edukacji. To prowadzi nas prosto do punktu numer 2 oraz 3. Gdyby odnieść zasady OK (Oceniane Kształtujące) do codzienności angielskich szkół, to wydaje mi się, że można by wymienić wiele punktów wspólnych.

13. SYSTEM EDUKACYJNY W ANGLII(system szkocki jest nieco odmienny) Oczywiście, wszyscy zainteresowani maja do dyspozycji odpowiednie strony internetowe i tam mogą weryfikować swoją wiedzę, niemniej postaram się dokonać tu pewnego skrótu. Otóż: Szkoły dzielą się na: • Public schools (czyli wbrew nazwie szkoły prywatne, gdzie płaci się czesne) • State schools (szkoły państwowe) Szkoły państwowe muszą przestrzegać państwowego programu nauczania (national curriculum), podczas gdy te prywatne (public = private) mają własny program nauczania. Niezależnie od tego uczniowie zarówno szkół prywatnych (public) , jak i państwowych(state) muszą zdać (nie tylko podejść do nich) egzaminy państwowe SATs (Standard AttainmentTasks) na koniec szkoły podstawowej (primary) oraz GSCE (The General Certificate of SecondaryEducation) na koniec szkoły ponadpodstawowej (secondary). Ważny jest fakt, że ten ostatni egzamin może zdawać odpłatnie każda osoba ubiegająca się o certyfikat, niezależnie od narodowości i wieku. Przymusem jest ubieganie się o przystąpienie do GCSE, jeśli następnym krokiem mają być studia (uniwersytet lub college), ponieważ bez tego egzaminu studiowanie nie jest możliwe. - CZY WAŻNE SĄ WYNIKI EGZAMINÓW? - TAK. WYNIKI SZKOŁY SĄ OGÓLNIE ZNANE, PUBLIKOWANE W INTERNECIE

14. CIEKAWE Edukacja w Anglii jest obowiązkowa, chociaż rodzice mogą zadeklarować nauczanie dziecka w domu, co często kończy się brakiem edukacji. Nikt nie zna dokładnej liczby dzieci/młodzieży pozostających poza szkołą. JEDNAK Rodzice zarejestrowanych uczniów mogą być pociągnięci do odpowiedzialności sądowej za absencję swoich dzieci w szkole, a nawet za ich częste spóźnienia.

15. W ZWIĄZKU Z TRWAJĄCA REORGANIZACJĄ szkół angielskich Niektóre szkoły ubiegają się o status „akademicki” (academicschools), co oznacza możliwość przestrzegania własnego programu nauczania, ale niestety, większa niezależność administracyjna wiąże się także z mniejszą pomocą ze strony organu prowadzącego. Wybór nigdy nie jest łatwy. CZY WSZYSCY UBIEGAJACY SIĘ O MIEJSCE W SZKOLE ZOSTANĄ PRZYJĘCI? NIE. W związku z tym, że wyniki egzaminów danej szkoły są ogólnie znane, więcej kandydatów ma szkoła „lepsza”. RERZULTAT: szkoła o lepszych wynikach ma nadmiar kandydatów. CZY TAKA SZKOŁA PRZYJMIE UCZNIÓW O SZCZEGÓLNYCH POTRZEBACH EDUKACYJNYCH? Bywa z tym różnie.

16. SENCo • Szkoły państwowe, oczywiście, uczestniczą w rywalizacji o „najlepszych” uczniów i najwyższe wyniki , ale są też świetnie przygotowane, jeśli chodzi o nauczanie uczniów o szczególnych potrzebach edukacyjnych. Przede wszystkim w każdej szkole państwowej istnieje funkcja SENCo (SpecialEducationalNeedsCo-ordinator). Jest nim nauczyciel-koordynator, który na terenie szkoły potrafi udzielić rad – w szerokim spektrum, bo dotyczących wielu aspektów potrzeb ucznia – od fizycznych po mentalne oraz inne specyficzne. W mojej szkole taka funkcja/stanowisko istnieje – pedagog szkolny spełnia wszelkie tego typu zadania w naszej szkole. Ale wiem też z rozmów z nauczycielami z zagranicznych oraz innych polskich szkół, że wiele z nich pragnęłoby mieć kogoś takiego jak pedagog czy też logopeda szkolny. Moje koleżanki ze szkoły prywatnej w stolicy, tudzież ze szkoły społecznej, ubolewały, że w ich szkołach stanowisko pedagoga szkolnego nie istnieje. • Funkcja, którą sprawuje pedagog szkolny jest mocno zbliżona do SENCo i jestem przekonana, że w tej dziedzinie – wychodzenia naprzeciw dzieciom o szczególnych potrzebach edukacyjnych – nasza szkoła jest w europejskiej czołówce.

17. INFORMACJA O SZKOŁACH W ANGLII (SCHOOL ORGANISATION) Obowiązkowo dzieci powinny uczęszczać do szkół od 5 do 16 roku życia. Zazwyczaj uczęszczają od 4 do 17 lat. Od roku 2015 młodzi ludzie będą zobowiązani do podlegania jakiejś formie edukacji do ukończenia 18 roku życia. • Nurseryod 3 do 5 roku życia • PrimarySchoolsod 5 do 11 roku życia W tym: Infant Schools: od 5 do 7 roku życia Junior Schools : od 7 do 11 roku życia W wieku lat 11, na zakończenie szkoły podstawowej uczniowie podchodzą do egzaminów SATs. • Secondaryschool : od 11 do 16 roku życia W wieku lat 16 uczniowie podchodzą do egzaminów GCSE na koniec szkoły ponadpodstawowej. Zazwyczaj do 18 roku życia uczniowie pozostają w tej samej szkole lub wybierają inną, by uzupełnić wiedzę kursami - bądź bardziej akademickimi przed wstąpieniem na uniwersytet, bądź związanymi z nauką zawodu. • Edukacja w szkołach państwowych w Anglii jest bezpłatna dla dzieci w wieku od 4 do 17 lat. Jak widać, nasz polski system nieco się różni, jeśli chodzi o wiek uczniów.

18. Jak widać, nasz polski system nieco się różni, jeśli chodzi o wiek uczniów. • Różnica polega także na tym, że podczas gdy angielskie dzieci w trakcie całej szkoły podstawowej mają jednego nauczyciela, tak jak to jest w polskim systemie nauczania zintegrowanego, nasza polska szkoła podstawowa w jej części 4 – 6 (top primary) działa bardziej jak angielska szkoła ponadpodstawowa.

19. Jak zorganizowana jest przestrzeń sali lekcyjnej (classroomarrangement)? • Nigdy rzędy. Stoliki wokół których siedzą grupy uczniów; zmienne. Uczniowi SEN towarzyszy ktoś, kogo zwiemy Study Buddy – kolega, który w ciągu tygodnia pomaga w nauce.Study Buddy zmienia się co tydzieńi ściśle odpowiada priorytetowi zwanemu: COLLABORATION, czyli pracy zespołowej. • Uczniom SEN towarzyszy bądź wykwalifikowany nauczyciel specjalista, który wspomaga ich w procesie uczenia się, podobnie jak ma to miejsce w naszej szkole, bądź LSA (Learning SupportAssistant), czyli asystent nauczyciela.

20. Ile osób dorosłych podczas lekcji/sesji? Sporo. Czasem 4 osoby podczas jednej lekcji – nauczyciel prowadzący, LSAs (Learning SupportAssistants), czyli osoby pomagające dzieciom, ale nie będące wykwalifikowanymi nauczycielami, oraz wykwalifikowany nauczyciel wspomagający uczniów SEN lub SEND (SpecialEducationalNeeds and Disabilities). Asystenci nauczyciela LSAs to osoby otrzymujące najniższą stawkę krajową, natomiast kwalifikacje nauczycieli specjalistów są wysoko oceniane i opłacane. Średnia liczba uczniów w klasie szkoły podstawowej wynosi 30osób.

21. Jak wygląda typowy dzień w szkole podstawowej? • Typowy dzień trwa od 9 do 15.30. Nauczyciel decyduje o tym, jakie zajęcia będzie realizował i w jakiej kolejności. Na ogół dwie sesje poranne, które dzieli krótka przerwa, poświęcone są na Literacy(czyli wszystko co związane jest z rozwojem umiejętności językowych – czytanie, pisanie, kształtowanie wypowiedzi ustnych itd.) oraz Numeracy(czyli umiejętności związane z matematyką). Po około godzinnej przerwie na lunch następuje sesja popołudniowa. Uczniowie mają zajęcia dotyczące historii, przyrody, plastykę, muzykę, wychowanie fizyczne, edukację religijną oraz oczywiście zajęcia komputerowe. • Zazwyczaj szkoły mają swoją ofertę zajęć prowadzonych przed i po lekcjach.

22. CIEKAWE Ostatnia sesja w piątek to tzw. Golden Time. Uczniowie mogą wybrać rodzaj zajęć, który im odpowiada. Wyboru dokonują indywidualnie spośród oferty przedstawionej przez nauczyciela. Uczniowie, którzy w danym dniu byli niegrzeczni zostają ukarani w ten sposób, że nie mogą uczestniczyć w „złotym czasie” - siedzą na dywanie i z zazdrością przyglądają się kolegom.

23. W jaki sprzęt wyposażone są klasy? • W każdej klasie znajduje się tablica interaktywna, rzutnik oraz komputer. Dzieci nie noszą książek ani zeszytów. Swoje zadanie domowe przynoszą na luźnych kartkach lub na pendrivie i prezentują pozostałym uczniom. Muszą umieć opowiedzieć o swojej pracy domowej. Każdy uczeń ma swój folder, w którym gromadzone są jego prace. Nauczyciel przy pomocy specjalnego programu komputerowego monitoruje poczynania ucznia, mając możliwość sprawdzenia jakie strony odwiedził, ile książek przeczytał, jak daleko jest z pracą długoterminową itd. • Uczniowie mają też do dyspozycji tablety i korzystają z nich podczas lekcji, wykonując zadanie w parach lub w grupach • Każda klasa posiada własny kącik biblioteczny. Dla uspokojenia nastroju i wyciszenia się uczniowie czytają przed rozpoczęciem zajęć. Podczas przerw widać duże zainteresowanie książkami ogólnie dostępnymi na regałach w korytarzach.

24. CIEKAWE • Podręczniki są bezpłatne, sponsoruje je rząd, ale w dobie powszechnego użycia tablic interaktywnych i rzutników podręczniki nie są dłużej konieczne w ilości takiej, by przypadały na każdego ucznia. Wybrana przez nauczyciela strona jest widoczna dla wszystkich dzieci, można więc korzystać z tylu podręczników, z ilu się tylko chce. • Dzieci wspólnie tworzą opowiadanie, wysilają wyobraźnię, wzbogacają język i są aktywne. Nie angażują się wtedy w przepisywanie z tablicy. Taka tablica może zachować wszystkie treści, a jeśli ktoś potrzebuje przeczytać w domu, może poprosić panią o przesłanie tekstu. Oczywiście dzieci również piszą i wtedy na tym się skupiają.

25. UCZNIOWIE O SZCZEGÓLNYCH POTRZEBACH EDUKACYJNYCH Słowem kluczem jest to słowo INCLUSIVITY, które należałoby przetłumaczyć na : WŁĄCZANIE, włączaniedo głównego nurtu edukacji, włączanie w obręb grupy, objęcie wspomaganiem, pomoc i wychodzenie naprzeciw konkretnym potrzebom. Włączanie oznacza:

26. Umożliwienie każdemu uczniowi w klasie uczestnictwa w wykonywanym zadaniu. • Akceptacja faktu, że KAŻDA klasa, zespół, jest zróżnicowana pod względem szeroko pojętych możliwości (mixedability). • Zauważenie, że każdy uczeń może wnieść do wykonywanego zadania swój własną „silną stronę”. • Zrozumienie, że celem każdej lekcji jest nadanie sensu wykonywanym zadaniom. Proces nadawania znaczenia oraz bycie zaangażowanym w tworzenie jest najważniejsze, często ważniejsze od efektu końcowego.

27. Pozwolenie każdemu uczniowi na dokonywanie własnych wyborów i podejmowanie decyzji. Uczeń sam wybierze drogę do celu, która wyda mu się najlepsza dla niego; nauczyciel buduje ofertę i daje wybór. • Zaufanie oraz wiara w trafność i sens uczniowskich wyborów i decyzji. • Postrzeganie indywidualnego postępu jako oznak sukcesu. • Budowanie okoliczności, które pomagają uczniom zaangażować się i poczuć ważną częścią grupy.

28. Oto cechy zadań, które mają na celu włączenie wszystkich uczniów w proces uczenia się: c h o I c e c o g N i t i v e C r e a t i v e r e L a t e d to lives f l U e n c y based t r a n S p a r e n t i n i t I a t e e V a l u a b l e o p En (umożliwiające dokonanie wyboru; poznawcze; twórcze; osadzone w kontekście prawdziwego życia; oparte na płynności, a nie na dokładności; przejrzyste; inicjujące nowe poczynania czy przemyślenia; łatwe w ocenie; otwarte, czyli wymagające własnych rozwiązań)

29. Lekcja, po której uczeń jest DUMNY ze swojej pracy i osiągnięć, jest celem nauczyciela. Bądźmy pewni, że lekcja, która była wartościowa dla uczniów o szczególnych potrzebach edukacyjnych, była także wartościowa dla wszystkich pozostałych uczniów 

30. Jak można osiągnąć cel polegający na włączeniu uczniów o szczególnych potrzebach edukacyjnych w główny nurt nauczania? WedługdrFiony Wynn (Fiona Wynn, SEND and Inclusion in England, Horndean Technology College) poprzez: - wsparcie, które pochodzi od zarówno od nauczyciela, jak i od jego asystentów • zróżnicowanie poziomów trudności i sposobów wykonania zadań w klasie • specjalnie skonstruowane programy - wsparcie instytucji zewnętrznych, tj. psychologa, psychiatry, logopedy, fizjoterapeuty, metodyka, władz lokalnych - koordynację działań dokonywaną przez SENCo

31. Interesujące może być zestawienie ilustrujące czas spędzony przez uczniów z nauczycielem oraz LSA, czyli asystentem:

32. Garść dobrych rad, które zauważyłam na ścianach klas 4B4ME: Brain Book Buddy Boss (cztery B dla mnie, w kolejności użycia: mózg, książka, kolega, nauczyciel)

33. BE: • A DREAMER • A DOER • A THINKER • SEE POSSIBILITY EWERYWHERE • DON’ T SHRINK YOUR DREAMS • SUPER-SIZE YOUR COURAGE AND ABILITIES (Bądź : marzycielem, nie wahaj się podejmować akcji, myślicielem, wszędzie zauważaj możliwości, nie pozwól twoim marzeniom by się skurczyły, podwajaj swoją odwagę i umiejętności)

34. - Jak skłonić ucznia do uczenia się?- Wykreuj POTRZEBĘ ! Spraw, by uczeń chciał zrealizować swoją potrzebę dowiedzenia się nowych rzeczy.TEACHING IS ABOUT CREATING A NEED

35. JAK ZINDYWIDUALIZOWAĆ PROCES NAUCZANIA / UCZENIA SIĘ?Oczywiście, można zrobić to na wiele sposobów. Tutaj chciałam przypomnieć różne rodzaje inteligencji, a co za tym idzie różne drogi przyswajania wiedzy.

36. JAK POMÓC UCZNIOM Z DYSLEKSJĄ?Badania przeprowadzone wśród uczniów dyslektycznych pokazały ich cechy, które wymienię za dr Dianą Hicks, i zaproponuję, aby samemu wypełnić puste rubryki, wykorzystując typy zadań wymienione powyżej.

38. CZY ZETKNĘLIŚCIE SIĘ Z DYSPRAKSJĄ? • Nauczyciele musza wspólnie rozpoznać ten problem. Dzieci dyspraktyczne bywają niezręczne, nieustannie na coś wpadają, wypadki zdarzają im się częściej niż innym, mają problemy z poprawnym wykonywaniem ćwiczeń podczas lekcji wychowania fizycznego, mają problemy z koordynacją ruchową, ich zdolności motoryczne są ograniczone. Jak im pomóc? • Takie dzieci pracują lepiej w większych, bardziej przestrzennych pomieszczeniach. Łatwiej im wykonać zadania na dużych kartkach papieru. Podobnie jak w przypadku uczniów dyslektycznych i autystycznych należy ograniczyć ilość bodźców, które mogą rozpraszać. Chodzi zarówno o bodźce wzrokowe, jak i słuchowe i ruchowe. Przyjazne otoczenie może pomóc w procesie nauczania i uczenia się uczniom o szczególnych potrzebach edukacyjnych.

39. NA ZAKOŃCZENIE Spośród nawału informacji – tych nowych i tych odświeżonych – starałam się wybrać garść, moim zdaniem, interesujących. Podzielenie się tymi informacjami stanowi realizację jednego z punktów umowy, jaką zawarłam z Fundacją Rozwoju Systemu Edukacji. Opierałam się głównie na materiałach otrzymanych od dr Chris Allison, dr Diany Hicksoraz od dr FionyWynn, a także na własnych notatkach poczynionych podczas wszystkich zajęć w trakcie kursu. DZIĘKUJĘ ZA WYTRWAŁOŚĆ i zapraszam do galerii zdjęć Mirosława Sikora

40. CHARAKTERYSTYCZNY KRAJOBRAZ ANGLII WIDZIANY OKIEM OBIEKTYWU