740 likes | 960 Views
Teoria i jej wykładniki w JHP BN Maria Bereśniewicz. Znaczenia słownikowe leksemu ' teoria '.
E N D
Teoria i jej wykładniki w JHP BN Maria Bereśniewicz
Teoria to system pojęć, definicji, aksjomatów i twierdzeń ustalających relacje międzytymi pojęciami i aksjomatami, tworzący spójny system pojęciowy opisujący jakąś wybraną fizyczną lub abstrakcyjną dziedzinę. W przypadku nauk przyrodniczych, inżynieryjnych i nauk humanistycznych teorie są tworzone w celu: systematyzowania i racjonalizowania faktów, wyjaśniania powodów ich występowania, przewidywania przyszłych zdarzeń, budowynowych systemów/urządzeń/broni.
W dziedzinie nauk ścisłych i systemowych niektóre teorie zajmują się ogólnymi własnościami i zasadami tworzenia teorii "praktycznych", tzn. dotyczących świata fizycznego i działalności ludzkiej, oraz ich logiczną analizą. Takie teorie są metateoriami. Zbiór podstawowych pojęć i twierdzeń teorii danej nauki nazywa się jej paradygmatem. (...) Za: http://pl.wikipedia.org/wiki/Teoria
teoria - 1. całościowa koncepcja zawierająca opis i wyjaśnienie określonych zjawisk i zagadnień; 2. dział nauki o literaturze, kulturze, sztuce itp. zajmujący się systematyzowaniem pojęć i twierdzeń leżących u podstaw tych dziedzin; 3. teza jeszcze nieudowodniona lub nieznajdująca potwierdzenia w praktyce. Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów / pod red. Jerzego Bralczyka. - Warszawa, 2005.
Spośród poszczególnych teorii, w kompendiach ogólnych najczęściej definiowane są:
teoria estymacji - dział statystyki matematycznej (...), teoria ewolucji - teoria, wg której (...), teoria gier - dział matematyki (...), teoria informacji - dział matematyki (...), teoria koherencji - teoria filozoficzna (...), teoria liczb - dział matematyki (...), teoria mnogości - dział matematyki (...), teoria państwa i prawa - dyscyplina prawnicza (...) , teoria poznania - dział filozofii (...), teoria względności - dział fizyki (...);
Genus proximum definiowanych wyrażeń wskazuje najczęściej na: dział dziedziny nauki, dyscyplinę w dziedzinie, rzadziej na teorię jako koncepcję badawczą czy poznawczą.
„Teoria” jako jednostka leksykalna SJHP BN, w funkcji: - dopowiedzenia - tematu - określnika
W funkcji dopowiedzenia: przykład słownikowy Nowy Porządek Świata (teoria)
Teoria agencji Teoria atrybucji Teoria błędów Teoria chaosu Teoria ciał i pierścieni Teoria czarnej skrzynki Teoria dystrybucji Teoria ergodyczna Teoria estymacji
Teoria ewidencji Teoria fal Elliotta Teoria gier Teoria grup Teoria homologii Teoria homotopii Teoria informacji Teoria masowej obsługi Teoria mnogości
Teoria obliczalności Teoria opanowywania trwogi Teoria pola Teoria potencjału Teoria poznania Teoria systemów Teoria ugruntowana Teoria węzłów Teoria względności
Odsyłacze całkowite: wybrane przykłady Teoria aktów mowy ---> Akty mowy Teoria bytu ---> Metafizyka, Ontologia Teoria grafów ---> Grafy Teoria algebr Liego ---> Algebry Liego Teoria hierarchii analitycznej ---> Analiza hierarchiczna procesów Teoria automatów komórkowych ---> Automaty komórkowe Teoria baz Gröbnera ---> Bazy Gröbnera Teoria bifurkacji ---> Bifurkacja (mat.) Teoria operatorów ---> Rachunek operatorowy Teoria postkolonialna ---> Postkolonializm
Tematy „Teoria ...” : (słowniki języka ogólnego a SJHP BN) równokształtność wyrażeń, przejęcie znaczeń słownikowych;
Jednocześnie, sądząc po konstrukcjach odsyłaczy całkowitych, ma miejsce tendencja wprowadzania „wymiaru teoretycznego” w zakres znaczeniowy niektórych tematów, jako tożsamego z tematem (?); dzieje się tak być może w myśl „ascetyzmu leksykalnego”, redukującego wyrażenia nadmiaru znaczeniowego (?); być może -w części przypadków- jest to redukcja wyrażeń tautologicznych (?). Teoria aktów mowy ---> Akty mowy Teoria bifurkacji ---> Bifurkacja (mat.) Teoria postkolonialna ---> Postkolonializm
W funkcji określnika Funkcja ta ujawnia znaczenia aktualne, realne, być może zaś znaczenia relatywne - nieokreślone znaczenie słownikowe (w ramach SJHP BN).
Czy 'teoria' to teoria? Potencjalne znaczenia i wskazania aspektów, które określnik nadaje tematom oraz potencjalne znaczenia, które określnik (ten) przyjmuje: pole semantyczne
-zagadnienia O filmach politycznych : między polityką, politycznością i ideologią / Kamil Minkner. - Warszawa, 2012. Film polityczny - teoria
Komponowanie sensu w procesie odbioru komunikatów / Aleksy Awdiejew, Grażyna Habrajska. - Łódź, 2010. Gramatyka - teoria Komunikacja społeczna - teoria Pragmatyka lingwistyczna Semantyka lingwistyczna
- określnik jako przejaw luki w leksyce JHP BN i wyraz dystansu słowotwórczego
Konwergencja czy dywergencja kultur i systemów prawnych? / red. Oktawian Nawrot, Sebastian Sykuna, Jerzy Zajadło. - Warszawa, 2012. Prawo - teoria Materiały konferencyjne
Sztuka po końcu świata : rozmowy / Jerzy Nowosielski. - Kraków, 2012. Nowosielski, Jerzy (1923-2011) Malarze polscy - 20-21 w. Sztuka sakralna polska - historia - 20-21 w. Ikony - teoria
Budowanie państwa : władza i ład międzynarodowy w XXI wieku / Francis Fukuyama. - Poznań, 2005. Państwo - teoria Polityka międzynarodowa - 20-21 w.
- narracja popularnonaukowa - eseistyka
Piękno wszechświata : superstruny, ukryte wymiary i poszukiwania teorii ostatecznej / Brian Greene. - Warszawa, 2001. Fizyka - teoria Kosmologia
Dlaczego prawda jest piękna : o symetrii w matematyce i fizyce / Ian Stewart. - Warszawa, 2012. Fizyka - teoria Kosmologia - teoria Liczby Mechanika kwantowa Równania algebraiczne Symetria - fizyka Symetria - matematyka Teoria grup Wydawnictwa popularne
Granice rozumu / A. K. Dewdney ; przekł. Jerzy Lewiński. -Warszawa : Amber, 2005. Fizyka - historia Fizyka - teoria Matematyka - historia Matematyka - teoria
- określnik jako rodzaj semantycznego „wypełniacza” hp i semantycznego „amortyzatora” relacji tematu rzeczowego do formalnego (650 a 655) w chwd
Mały leksykon politologiczny / pod red. Marka Chmaja i Wojciecha Sokoła. - Lublin, 1997. Polityka - teoria Encyklopedie
Racjonalność i komunikacja : filozoficzne podstawy teorii społecznej Jürgena Habermasa / Tomasz Maślanka. - Warszawa, cop. 2011. Habermas, Jürgen (1929- ) Filozofia - historia - Niemcy - 20 w. Komunikacja społeczna - teoria Racjonalność - teoria
50 teorii fizyki, które powinieneś znać / Joanne Baker. - Warszawa, 2008. Fizyka - teoria Wydawnictwa popularne
- metody badawcze - metodologia
Pojęcia i metody matematyki. T. 1, cz. 1, Teorya działań / napisał S. Dickstein. - Warszawa, 1891. Matematyka - teoria
Jeżeli 'teoria' znaczy teorię, to czy... - znaczy omówienie teorii, czy teksty kwalifikujące się jako teoretyczne, - w związku z tym, jaka jest funkcja określnika chronologicznego oraz określnika historia: x* - teoria - historia - 20 w. x - teoria - 20 w. x - teoria X * każde x oznacza dziedzinę nauki, temat badawczy etc.
Współczesne doktryny polityczne / Roman Tokarczyk. Ideologia - historia - 20 w. Polityka - teoria - historia - 20 w. Podręczniki akademickie
Współczesne teorie i nurty wychowania / Bogusław Śliwerski. - Kraków, 2010. Pedagogika -teoria - historia - 20 w. Wychowanie -teoria - historia - 20 w.
Zrozumieć politykę : główne problemy teorii polityki i współczesnej myśli politycznej / pod red. Romana Bäckera [et al.]. - Toruń, cop. 2012. Marketing polityczny - Polska - od 2001 r. Polityka - socjologia - 20-21 w. Polityka - teoria - 20 w.
Pisma filozoficzne / Albert Einstein. - Warszawa, 2001. Einstein, Albert (1879-1955) Filozofia - historia - Niemcy - 19-20 w. Fizycy - Niemcy - 9-20 w. Fizyka - teoria - 20 w. Nauka - filozofia
Wibroakustyka maszyn elektrycznych z magnesami trwałymi / Paweł Witczak. - Łódź, 2012. Drgania Maszyny elektryczne - teoria Wibroakustyka
Analysis of the electroproduction structure functions in the low Q²2 region combining the vector meson dominance and the parton model with possible scaling violation /Jan Kwieciński and Barbara Badełek. - [Warszawa] : Instytut Fizyki Doświadczalnej UW, [1987]. Cząstki elementarne Funkcje Reakcje jądrowe
Jaka 'teoria' w teorii : - fundamentalnie pojęte podstawy teoretyczne dziedziny wiedzy, definiujące obszar jej zainteresowań, ustaleń, działań badawczych, terminologię; paradygmat; - "nadbudowa" do dziedziny działań i artefaktów (literatura, sztuka, „technika”, konfrontacyjnie do „empirii” ekonomicznej, socjologicznej, psychologicznej itp.), - synonim wielu teorii, czyli koncepcji badawczych, funkcjonujących w danej dziedzinie: teoria drgań, teoria ewolucji, kwantowa teoria pola, teoria heliocentryczna
Fizyka – teoria Liczby – teoria Funkcje – teoria Automaty – teoria Geometria – teoria Aproksymacja – teoria Pole elektromagnetyczne - teoria Nauki empiryczne – teoria Chemia – teoria Malarstwo (szt.plast.) - teoria Literatura – teoria Reżyseria – teoria Zarządzanie - teoria
Modele matematyczne – teoria Racjonalność – teoria Decyzje – teoria Fizyka jądrowa – teoria Kryzys – teoria Wzrost gospodarczy – teoria Plazma (fiz.) - teoria Funkcje – teoria Fizyka molekularna – teoria Algebra – teoria Ewolucja - teoria
Ważniejsze wnioski z powyższych zestawień tematów z określnikiem 'teoria': 1) anachroniczne postaci grupy leksemów JHP BN, 2) tautologiczność semantyki określnika wobec zdefiniowanego znaczenia tematu, 3) redundancja – nadmiar : znaczenia aktualne i słownikowe, języki naturalne a języki sztuczne.