SU ÇIKARMA MAKİNALARI Bu derste incelenecek konular şunlardır: sulamanın önemi

1. SU ÇIKARMA MAKİNALARI Bu derste incelenecek konular şunlardır: sulamanın önemi pompaj tesisinin özellikleri boru hattının planlanması pompaj tesisindeki yükseklikler ve kayıplar pompalar

2. Şekil-1. Sulama tekniğinin kısımları SULAMA TEKNİĞİ SUYUN TARLADA DAĞITIMI SU KAYNAĞININ GELİŞTİRİLMESİ SUYUN TARLAYA İLETİLMESİ 3 1 2

3. Şekil-2. Basit su çıkarma makinaları 1.BASİT SU ÇIKARMA MAKİNALARI SU KOÇU SEREN SU DEPOLARI ÇIKRIK SU HELEZONU

4. Şekil-3. Modern su çıkarma makinaları 2.MODERN SU ÇIKARMA MAKİNALARI SANTRİFÜJ POMPALAR PİSTONLU POMPALAR

5. 6 9 8 7 5 4 1 3 2 Şekil-4. Pompaj Tesisi

6. Şekil-5. Dip Klapesi Ve Süzgeç

7. Şekil-6. Çek Valf

8. Burada; Hm: Toplam yükseklik (Manometrik yükseklik) Hg: Geometrik yükseklik Hk: Kayıp yükseklik

9. Burada; Np : Pompanın suya verdiği güç (BG) Q : Debi (m3/s) Hm : Manometrik yükseklik (m) γ : Suyun yoğunluğu (kg/m3)

10. BORU HATTININ PLANLANMASI 1. Suyun boruda akışı 2. Düz borulardaki kayıplar 3. Şekilli boru parçalarındaki kayıplar

11. Burada; Ep : Potansiyel enerji Eb : Basınç enerjisi Ek : Kinetik enerji

12. Burada; h : Yükseklik (m) P : Suyun basıncı (kp/m2) γ : Suyun yoğunluğu (kg/m3) V : Suyun akış hızı (m/s)

13. Buna göre; Burada; Q : Suyun debisi (m3/s) A : Boru kesit alanı (m2) V : Ortalama hız (m/s) D : Boru çapı (m)

14. Hidrolik eğim (Hidrolik gradiyent) Burada; hk : Yük kaybı (mSS) L : Düz boru uzunluğu (m)

15. DARCY formülü: hk : Yük kaybı (mSS) λ : Sürtünme katsayısı L : Düz boru uzunluğu (m) D : Boru çapı (m) V : Ortalama su hızı (m/s) g : Yer çekimi ivmesi (m/s2)

16. Armatürlerde meydana gelen yük kaybı şu şekilde hesaplanabilir. hf : Şekilli boru parçasındaki yük kaybı (mSS) k : Armatür tipine bağlı bir katsayı (Çizelge 1) V : Ortalama su hızı (m/s) g : Yer çekimi ivmesi (m/s2)

17. Çizelge 1. Bazı armatürlerde şekil katsayısı (k) değerleri

18. Şekil-7. Bir pompaj tesisinde yükseklikler

19. h =10 m Su Cıva h =760 mm Alan =1 cm2 Alan =1 cm2 Şekil-8. Atmosfer basıncının metre su sütunu (mSS) cinsinden ifadesi

20. Çizelge-2. Yüksekliğe bağlı olarak atmosfer basıncının değişimi

22. hse : Statik emme yüksekliği A : Atmosfer basıncı hke : Emme hattındaki kayıplar hb : Suyun sıcaklığına bağlı buhar basıncı

23. Şekil-9. Elektrik Motoru İle Çalışan Pompa

24. Şekil-10. Diesel Motorla Çalışan Pompa

25. Şekil-11. Traktör Kuyruk Mili İle Çalışan Pompa

26. 5 3 10 2 4 1 6 7 8 11 9 10 Şekil-12. Santrifüj Pompanın Kısımları

27. Şekil-13. Pompa çarkı Açık Çark Yarı Açık Çark Kapalı Çark

28. Gerekli Pompa Gücü Pompa milindeki efektif güç; NP : Pompa çarkı tarafından suya verilen enerji.(BG)  : Suyun özgül ağırlığı (1 kg/L) Hm : Manometrik yükseklik.(m) Q : Pompa debisi (L/s)

29. Örnek 1. Bir sulama tesisinde, su kaynağı ile arazi kot farkı 22 m olup karık sulama yapılacaktır. Sistemin debisi 50 m3/h dir. Yapılan hesaplamalarda sürekli kayıplar 9m ve yersel kayıplar 2m bulunmuştur. Pompaj için emme derinliği 4m dir. Bu sulama sisteminde istenilen şartları sağlayacak pompanın gücü ne olmalıdır. • Q = 50 m3/h =13.88 L/s • Hm = 22 + 4 + 9 + 2 =37 m • p = 0.65 • = 1 kg/L = 10.53 BG

30. Gerekli Motor Gücü Motor milindeki efektif güç;

31. Örnek 2. Örnek 1 deki sulama tesisi için gerekli motor gücü bulunursa, kullanılan güç kaynağı elektrik motoru olur ve randıman 0,90 alınırsa, = 11.70 BG

32. Hm fBG η fBG-Q Hm-Q η-Q İşletme bölgesi Q Şekil-14. Radyal Pompalarda Karakteristik Eğriler