320 likes | 592 Views
Çevresel Tütün Dumanı Maruziyetinin Ekshale Soluk Havası İle Belirlenen Oksidan/Antioksidan Düzeylerine Etkisi 1 Doruk S , 2 Ozyurt H, 1 Inonu H, 3 Erkorkmaz U, 2 Saylan O, 1 Seyfikli Z Gaziosmanpaşa Üniversitesi
E N D
Çevresel Tütün Dumanı Maruziyetinin Ekshale Soluk Havası İle Belirlenen Oksidan/Antioksidan Düzeylerine Etkisi 1Doruk S, 2Ozyurt H, 1Inonu H, 3Erkorkmaz U, 2Saylan O, 1Seyfikli Z Gaziosmanpaşa Üniversitesi 1Göğüs Hastalıkları, 2Biyokimya ve Bioistatistik AD. Tokat, Türkiye *Gaziosmanpaşa Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu’nca desteklenmiştir
Sigara içimi tütün kullanımının en sık formudur, 2020 yılında yılda dokuz milyon ölüme neden olacağı tahmin edilmektedir WHO 2002, WHO 2003
Sigara dumanı (SD) pek çok kimyasal maddenin karışımından meydana gelir ve herbir puf 1016-1017 oksidan molekül içerir Sigara; akciğerlerde antioksidan savunma mekanizmalarını etkiler. Oksidan-antioksidan mekanizmalar arasındaki dengesizlik; artan oksidatif stres Macnee ve Rahman 1999, Reddy 2002, Puri 2008, Mak 2008, Mates 1999
Enzimatik antioksidanlar; Superoksit dismutaz (SOD), glutatyon peroksidaz (GSH-Px) Nonenzimatik antioksidanlar; Vit C, Vit E Lipid peroksidayonu ile ilişkili toksik ürünler; Malondialdehit (MDA), nitrik oksit (NO) (DNA ile etkileşirler. NO SD’da bulunan en önemli reaktif oksijen ürünü) Mak 2008, Mccall ve Frei 1999, Abuja ve Albertini 2001, Kanabrocki 2006, Rahman 2005
8-OHdG; kimyasal maruziyete bağlı oksidatif DNA hasarını belirtir, DNA yıkımı ile yapımı arasındaki dengeyi yansıtır Kanabrocki 2006, Pilger ve Rüdiger 2006, Halliwell 1999
SD’na karşı gelişen inflamatuar yanıtta kritik süreç; Oksidatif stres Oksidan ve antioksidan belirteçlerin saptanması akciğerlerdeki oksidan-antioksidan dengeyi yansıtabilir Macnee ve Rahman 1999, Morrow 1995
Oksidatif stres belirteçleri; Akciğer epitelini döşeyen sıvı, soluk havası, idrar ve kan Akciğerleri döşeyen epitel tarafından salgılanan sıvı yüksek oranda antioksidan (SOD, GSH-Px, vitaminler) içerir. Böylece inhale edilen ve endojen olarak üretilen oksidan maddelere karşı savunma sağlar Macnee ve Rahman 1999, Mak ve Chan-Yeung 2006, Cross 1994, van der Viliet 1999, Abuja ve Albertini 2001
SD maruziyetindeoksidatif stres ve antioksidan koruyucu mekanizmaların varlığının ekshale soluk havası (EBC) örneklerinde MDA, NO, 8-OHdG, SOD, GSH-Px, Vit E ve Vit C düzeylerinin ölçülerek gösterilmesi AMAÇ
Grup I: ≥ 7 paket/yıl sigara kullanan sigara içicileri (n=26) Grup II: Son 1 yıldır sigara içmeyen ve >3 saat/gün ev/işyeri/kahvehanede TD maruziyeti olanlar (n=21) Grup III: Son 1 yıldır sigara içmeyen ve ÇTD maruziyeti olmayanlar (n=22) Fidan 2005
DIŞLAMA KRİTERLERİ • Atopi • Kronik akciğer hastalıkları (KOAH, astım, bronşiektazi) • Sistemik hastalık (Kronik böbrek yetmezliği, insulin ile regüle diabet, kollejen vaskuler hastalıklar, inflamatuar barsak hastalıklar) • Gastroözefagial reflü • Son 2 hafta içinde üst solunum yolu enfeksiyonu geçirme • Vitamin preparatı kullanma • Kanser
Ekshale Soluk Havası (EBC) Olgular bir ağızlık yolu ile soğutucu bir sisteme karşı tidal volumde, normal frekansda 15 dakika burun klipsi takılı olarak solutuldu. Elde edilen ortalama 2 ml yoğunlaştırılmış soluk havası –70°C’de saklandı Soluk havası kondansörü
Oksidan ve Antioksidan Belirteçlerin Ölçümü Total SOD(U/mL); Sun GSH-Px (U/L); Paglia ve Valentine MDA (µmol/L); Esterbaur ve Cheeseman NO (µmol/L); Cortas ve Wakid 8-OHdG (ng/ml); ELISA Vit C (µg/dl); HPLC (High Performance Liquid Chromatography) Vit E (µmol/L); HPLC Sun 1988, Paglia veValentine 1967, Esterbaur ve Cheeseman 1990, Cortas ve Wakid 1990
Solunum Fonksiyon Testi (SFT): Obstruktif akciğer hastalıklarını dışlamak, gruplar arası farklılıkları belirlemek Zorlu vital kapasite (FVC), 1. saniyedeki zorlu ekspiratuar volum (FEV1), FEV1/FVC, ortalama maksimum ekspiratuar akım hızı (MMEF) Quanjer 1993
*p=0.005 **p=0.126 Sigara içenlerde FEV1ve FVC içmeyenlere göre daha düşüktü, FEV1/FVC ve MMEF benzerdi
p<0,001 p<0,001 p<0.001 p<0.001
p<0,001 p=0,760
p<0,001 p<0,001
p<0,05 p<0,05
SOD ve FEV1(ml) arasında pozitif korelasyon (0.241); 8-OHdG ile FEV1 (ml) (-0.305) ve MMEF (%) (-0.298); arasında negatif korelasyon saptandı (p<0.05)
İndukte balgam, bronkoalveoler lavaj sıvısı (BAL), bronş biyopsi örneklerinde hava yolu inflamasyonunu gösterilebilir EBC soğutularak sıvılaştırılmış soluk havasıdır. EBC örneklerinin toplanması invaziv olmayan bir metotdur ve asit stres, oksidatif stres ve inflamasyonu yansıtır ATS/ERS 2003, Hoffmeyer 2009
Akut duman maruziyeti; lipid peroksidasyon ürünlerinde artış MDA; serum, BAL sıvısı ve dokularda saptanabilir, artan düzeyleri sigara içimi ile ilişkili olabilir Bloomer; sigara içenlerde içmeyenlere göre MDA düzeyleri daha yüksek Sigara içenlerde içmeyenlerden, ÇTD maruziyeti olanlarda olmayanlardan yüksek ‘ÇTD maruziyeti akciğerlerde oksidan hasarı başlatabilir’ van der Vaart 2004, Kanabrocki 2006, Petruska 1990, Kelly 1996, Rumley 2004, Bloomer 2007
NO; sigara içicilerinde genellikle geri dönüşümlü olarak azalır ÇTD maruziyeti olmayanlarda en yüksek, sigara içicilerinde en düşük NO düzeyleri NO düzeyleri ile SFT arasında ilişki saptanmadı. Bu sonuç NO düzeyinde geçici düşüklük ile ilişkili olabilir Kharitonov 1995, Robbins 1997
Sigara içme; akciğer dokusunda 8-OHdG düzeyinde artış Howard; ÇTD maruziyeti ile serumda 8-OHdG artar Sigara içenlerde 8-OHdG düzeylerinin içmeyenlere göre yüksek olduğu, ÇTD maruziyetinin 8-OHdG düzeylerini etkilemediği, FEV1, MMEF ve 8-OHdG arasında negatif korelasyon olduğu saptanmıştır. ‘Bu bulgu SFT normal olan sağlıklılarda gelişen DNA hasarını yansıtıyor olabilir’ Asami 1997, Chen 2007, Howard 1998
Patel; GSH-Px düzeyi sigara içenlerde içmeyenlere göre yüksek Hilbert; sigara BAL sıvısındaki hücrelerde artan GSH-Px aktivitesi ile ilişkili Valenca; BAL sıvısı/serumda GSH-Px aktivitesi SD’na maruziyetle artar Yıldız; GSH-Px aktivitesi sağlıklılarda aktif/pasif sigara içicilerinden yüksek Olgularımızda GSH-Px aktivitesi sigara içenlerde içmeyenlere göre yüksekti ÇTD maruziyeti olan ve olmayan olgular arasında farklılık saptandı Patel 2005, Hilbert ve Mohsenin 1996, Valenca 2008, Yildiz 2002
▪Vit C; lipid peroksidasyonunu inhibe eder, akciğerlerde hücre dışı sıvıda en fazla bulunan antioksidan ▪Repine, Lykkesfeldt; sigara içenlerin serumunda içmeyenlere göre düşük Vit C ve Vit E ▪Hilbert, Pacth; sigara içenlerin BAL sıvılarında içmeyenlerden yüksek Vit E ▪Rahman; sigara içenlerde BAL’da içmeyenlere göre düşük miktarda Vit E ▪Pacht; sigara içicilerinin çoğunda BAL’da Vit E saptanamaz (<2 ng/ml) Martin ve Frei 1997, Slade 1993, Eiserich 1995, Repine 1997, Lykkesfeldt 1997, Hilbert ve Mohsenin 1996, Pacth 1986, Rahman ve Macnee 1996
SOD; BAL sıvısında saptanabilir Valenca; SD‘na maruz kalan farelerin akciğer dokusu ve BAL sıvısında SOD aktivitesi daha yüksek Melloni; sigara içenlerde ≤ normal SOD aktivitesi DiSilvistro; SOD aktivitesi sigara içenlerde içmeyenlere göre düşük Valence 2008, DiSilvistro 1998, Melloni 1996
Çalışmamızda sigara içenlerde SOD aktivitesi içmeyenlere göre yüksek bulunmuştur SOD aktivitesinin ÇTD maruziyeti olanlarda olmayanlara göre yüksek olduğu belirlenmiş ancak anlamlı farklılık bulunmamıştır. SOD aktivitesi ileFEV1 arasında pozitif korelasyon saptanmıştır. Bu bulgu antioksidan SOD aktivitesinin FEV1 düşüşü ile ilişkisini göstermektedir Valence 2008, DiSilvistro 1998, Melloni 1996, Yildiz 2002
Çalışmamızda Vit E düzeyinin ölçümünde alt sınır 0,58 µmol/L Schock; BAL sıvısında Vit E için belirlenmiş alt sınır 0,0028 µmol/L Vit E düzeyinin ölçülememesi bu yüksek alt sınır nedeni ile olabilir Hilbert, Rahman; sigara içenlerin BAL sıvısında Vit C düzeyi artmıştır Çalışmamızda gruplar arasında farklılık saptanmadı Schock 2003, Hilbert ve Mohsenin 1996, Rahman ve Macnee 1996
SONUÇ ▪ SOD, MDA ve GSH-Px; SD’na bağlı oksidatif stresin neden olduğu akciğer inflamasyonunu belirlemede faydalı olabilir ▪ ÇTD maruziyeti oksidatif stresi yansıtır biçimde NO ve MDA düzeylerini etkilemektedir ▪ SD maruziyeti sonucu artan 8-OHdG düzeyleri SFT normal olan sağlıklı erişkinlerdeki DNA hasarını yansıtabilir ve gelecekte solunum yolu hastalığının erken bulgusu olabilir