Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Doruk S , Demirtaş İ, Akşit H, Erkorkmaz Ü, Seyfikli Z

1. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Doruk S, Demirtaş İ, Akşit H, Erkorkmaz Ü, Seyfikli Z Tütün Dumanı Maruziyetinin Değerlendirilmesi: Ekshale Karbon Monoksit ve Saçta Nikotin Ölçümü

2. Bu çalışma Gaziosmanpaşa Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Proje Komisyonu tarafında desteklenmiştir

3. Tütün dumanı (TD) pek çok kimyasal maddenin karışımıdır ve karbon monoksit (CO) TD ‘da yer alan en önemli toksik ajanlardandır. Ekshale CO (eCO) ölçümü TD maruziyetini belirlemede en sık kullanılan belirteçtir Yüksek CO düzeylerinin en önemli nedeni sigara içimidir ve artan eCO düzeyleri akciğerlerin maruz kaldığı TD’nın düzetini yansıtır GİRİŞ

4. TD maruziyetini belirlemede idrarda kotinin yada saçta nikotin ölçümü kullanılabilir Saçta ilk nikotin ölçümü; 1983 yılında Ishiyama ve ark.’ı Saç nikotini uzun süreli birikimi yansıtır. Bir cm’lik saç örneği yaklaşık 1 aylık TD maruziyetini gösterir. Pahalı ve teknik olarak zor bir yöntem olsa da TD maruziyeti için spesifiktir

5. Pasif sigara içiciliği tüm dünyada önemli bir bir halk sağlığı sorunudur. Türkiye’de pasif sigara içiciliği sıklığı %67.0-97.4’dür. Çevresel tütün dumanı (ÇTD) maruziyetini belirlemede eCO, kotinin ve nikotin gibi belirteçler kullanılabilir ve bu değerlendirme beklenen sağlık etkilerinin belirlenmesinde faydalıdır

6. AMAÇ Aktif ve pasif sigara içicileri ile TD maruziyeti olmayanlarda saç nikotin konsantrasyonları ve eCO düzeylerini belirlemeyi, sigara içen ve içmeyenlerde bu belirteçlerin eşik değerlerini saptamayı amaçladık MATERYAL-METOD Toplam 96 olgu (64/32 E/K) çalışmaya alındı. Olgular sigara içme ve ÇTD maruziyetlerine göre 3 gruba ayrıldı. Olguların hiçbiri yoğun ÇTD maruziyetine neden olacak ikram sektöründe çalışmıyordu

7. Grup I (n=46) sigara içicisi Grup II (n=20) sigara içmeyen ancak son 1 yıldır günde 3 saatten fazla süreyle evi, işyeri, komşusunun evi ya da kahvehanede ÇTD maruziyeti olanlar Grup III (n=30) son bir yıldır sigara içmeyen ve herhangibir yerde ÇTD maruziyeti olmayanlar

8. eCO Ölçümü eCO düzeyini tüm olgularda tek nefes yöntemi ile ‘Breathe Carbon Monoxide Monitor’ (Micro 4 Smokerlyzer, Bedfont Scientific Ltd, England) kullanarak ölçtük. Ölçüm için olgu önce derin bir nefes aldıktan sonra nefesini tuttu ve ardından dedektörün ağızlığına hızla nefesini verdi

9. Saç örnekleme: Saçları kuru ve boyasız olan olgulardan başın tepe bölümünde yer alan saçlar cilde en yakın yerinden kesilerek elde edildi, kağıt bir zarfta 40C‘de saklandı Saç örneklerinde nikotin ölçümü: Gaz Kromatografi Kütle Spektrometri (GCMS) kullanılarak 47 olguda (Grup I’de 18 olgu, Grup II’de 15 olgu, Grup III’de 14 olgu) ölçüldü. Analizler Perkin Elmer Clarus 500 GC MS ile yapıldı

10. Grup I (n:46) (35/11 E/K), yaş ortalaması: 36.1±8.3 ortalama paket-yıl: 20.6±11.8 20’si (%43.5) paket-yıl ≥ 20 26’sında (%56.5) günde içilen sigara > 20 adet ortalama FNBT: 6.4±2.0 Grup II (n:20) (14/6 E/K), yaş ortalaması: 37.4±10.1 Grup III (n:26) (14/12 E/K), yaş ortalaması: 44.8±15.7 SONUÇLAR

11. Tablo I: Çalışma gruplarında eCO sonuçları *Grup II ve Grup III benzer Grup I’de diğer gruplardan yüksek bulundu

12. Tablo II: Çalışma gruplarında saçta niokotin konsantrasyonları *Grup II ve Grup III benzer Grup I’de diğer gruplardan yüksek bulundu

13. Günde ≥ 20 ve 20’den az sigara içen olgularda eCO ve saç nikotin konsantrasyonları benzerdi Sigara içenlerde günlük içilen sigara sayısı, paket-yıl ve FNBT skoru ile eCO düzeyi ve saç nikotin konsantrasyonları arasında korelasyon saptanmadı

14. Saç nikotin konsantrasyonları ile eCO düzeyleri arasında pozitif korelasyon saptandı (r:0.432 p< 0.002) ROC eğrisi analizine göre eCO için eşik düzeyi sigara içenlerde 6 ppm ve içmeyenler 1.5 ppm olarak belirlendi. Sigara içenleri içmeyenlerden ayıran saç nikotin konsantrasyonu 4 ng/mg idi

15. Üç farklı grupta TD maruziyetini değerlendirmek amacı ile eCO düzeyleri ve saçta nikotin konsantrasyonunu belirlediğimiz bu çalışmada sigara içicilerinde diğer gruplara göre eCO düzeyleri ve saçta nikotin konsantrasyonu diğer gruplardan yüksekti. eCO düzeyleri ile içilen sigara sayısı arasında ilişki saptanmadı. ÇTD maruziyetinin eCO düzeyleri ve saçta nikotin konsantrasyonu üzerine etkisi saptanmadı TARTIŞMA

16. Saç nikotin konsantrasyonu sigara içenlerde; 33.9 µg/g, 38.3 µg/g, 30.6 µg/g, 39.0 ng/mg içmeyenlerde; 1.8, 4.5 µg/g, 2.5 ng/mg Man ve ark.ı; sigara içenlerde, ÇTD maruziyeti olan ve olmayanlarda ortalama saç nikotin konsantrasyonu: 26.3 ng/mg, 2.9 ng/mg, 1.0 ng/mg. Sonuçlarımız bu çalışmaya göre düşüktür Çalışmamızda sigara içenlerde minimum-maksimum saç nikotin konsantrasyonu 6.0-94.8 ng/mg’dı. Bu farklı dağılım ÇTD’na maruz kalma, maruziyet süresi, TD kaynağından olan uzaklık ve ortamın havalandırması gibi faktörlere bağlı olabilir

17. Sigara içenlerde saç nikotini için eşik düzey; 2-5 ng/mg. Çalışmamızda da saç nikotin konsantrasyonu için eşik değeri bu aralıktadır ÇTD maruziyeti olan ve olmayan olgularda saç nikotin konsantrasyonu benzer bulundu. Olguların hiç biri ÇTD maruziyetinin yoğun olacağı ikram sektöründe çalışmıyordu. Ayrıca bu sonuç TD maruziyet süresi yanında maruziyet yoğunluğu, maruziyet kaynağına olan uzaklık, ortamın havalandırılması yanında saçın büyüme hızı, rengi ve nikotin absorbsiyon hızına da bağlı olabilir

18. Saç nikotin konsantrasyonun günlük içilen sigara sayısı ile ilişkili olduğu raporlanmıştır Çalışmamızda Al-Delaimy ark.nın çalışmasına benzer biçimde günlük içilen sigara sayısının saç nikotin konsantrasyonuna etkisini saptamadık. Bu sonuç da daha önce belirtilen saç ile ilişkili kişisel özellikler ve maruziyete yoğunluğu ile ilişkili olabilir. Ayrıca sigara içenlerde geniş saç nikotin konsantrasyonu dağılımı da bu sonuca neden olmuş olabilir

19. eCO TD maruziyetini belirlemede en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Sigara içenlerde ortalama eCO düzeyi; 9.5-21.6 ppm ve sigara içmeyenlerde 1.3-4.3 ppm. Çalışmamızda da her iki grup için benzer sonuçlar elde edildi Sigara içenlerde eCO için eşik değerini Middleton ve ark.ı 6 ppm, Deveci ve ark.ı 6.5 ppm olarak bildirmiştir. Sonuçlarımızla literatür ile uyumludur Pasif içicilerde eCO düzeyi; 1.2 ppm-3 ppm. Bu farklı dağılım maruziyet yoğunluğu ile ilişkili olabilir. Çalışmamızın sonuçları literatür ile uyumlu bulundu

20. Deveci ve ark.ı sigara içenlerde eCO düzeyleri ile günlük sigara kullanımı arasında, Temel ve ark.ı paket-yıl değeri ve FNBT skoru ile eCO düzeyleri arasında pozitif ilişki olduğunu belirtmişlerdir Çalışmamızda günlük tüketilen sigara sayısı ve FNBT skoru ile eCO düzeyleri arasında ilişki saptanmadı

21. eCO düzeyleri ile saç nikotin konsantrasyonu arasında pozitif korelasyon saptandı ve değerlendirebildiğimiz kadarıyla literatürde bu iki belirteci karşılaştıran başka bir çalışmaya rastlanamadı Underner ve ark.ı eCO ve üriner kotinin düzeyleri arasında pozitif ilişki saptamışlardır ve bu sonuç Fritz ve ark.nın eCO düzeyinin sigara içme durumunu belirlemede üriner kotinin kadar duyarlı olduğunu belirten çalışmasını destekler özelliktedir

22. Sonuçlarımız TD maruziyetini belirlemede saçta nikotin analizi yerine eCO ölçümü gibi basit ve ucuz bir yöntemin kullanılabileceğini desteklese de daha fazla sayıda olgunun değerlendirildiği çalışmalar gereklidir. Ayrıca bu yöntemin TD maruziyeti için spesifik olduğu unutulmamalıdır Çalışmamızda sigara içmeyenlerde ÇTD maruziyetinin eCO ve saç nikotin düzeylerine etkisi saptanmamıştır Sigara içenlerde eCO ve saç nikotini için eşik değeri sırasıyla 6 ppm ve 4 ng/mg‘dir SONUÇ