DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKULUĞU (DEHB)

1. DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKULUĞU (DEHB) Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

2. DEHB NEDİR? Çocukluk çağının en sık görülen psikiyatrik bozukluğudur. Dikkati bir noktaya toplayamama,unutkanlık,dikkatin kolayca dağılması,eşyalarını ve oyuncaklarını sık sık kaybetme gibi dikkat eksikliği belirtileri ile birlikte kendi yaşıtlarına nazaran evde ve okulda daha hareketli olma davranışlarıyla kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

3. Genel anlamda DEBH davranış örüntüleri başlıca 2 belirti kümesi altında toplanır • 1. DEHB "Dikkat Eksikliğinin önde geldiği tip". • 2. DEHB "Hiperaktivite-Dürtüselliğin önde geldiği tip" . Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

4. Dikkat Eksikliği Belirtileri • Detayları ihmal etme,basit hatalar yapma, • Bir işe dikkati toplamada ve sürdürmede başarısız olma, • Çabuk sıklıma,yapılan işi bitirememe, • Yönergeleri takip edememe,buna bağlı olarak bir işi sonlandırmada başarısız olma, Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

5. Dikkat Eksikliği Belirtileri • Zihinsel çaba sarfetmeyi ve sürdürmeyi gerektiren işlerde başarısız olma,böyle işlerden kaçınma, • İşleri organize etme ve plan yapmada zorluk çekme, • Sıklıkla bir şeyleri kaybetme ve unutma, • İlgisiz ses ve hareketlerden kolayca etkilenme. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

6. Aşırı Hareketlilik-Hiperaktivite Belirtileri • Yerinde duramama, kıpır kıpır olma, • Sürekli hareket etme ihtiyacı duyma, huzursuz görünme, • Sessiz ve hareketsiz kalamama, • Sürekli konuşma, bağırma, • Belli bir sırayı takip etme ve kendisine sıranın gelmesini beklemede sıkıntı duyma, Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

7. Aşırı Hareketlilik-Hiperaktivite Belirtileri • Oturduğu yerde bile elleri, ayakları hareket ettirme, • Sürekli bir şeylerle meşgul olma, • Yaşıtlarına oranla daha az uyuma. • Kendi dünyasında ve kendi isteklerine bağlı olarak davranma eğilimi gösterme, • Sabırsızlık, Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

8. Aşırı Hareketlilik-Hiperaktivite Belirtileri • Genellikle davranışın sonucunu düşünmeden davranma, • Başkalarının haklarına dikkat etmeme, • Başkalarının sözünü kesme, sorunun sorulmasına fırsat vermeden cevabı söyleyiverme, • Başkalarını rahatsız edici, saldırgan davranışlar sergileme, • Kuralları öğrenmeye ve uymaya karşı direnç gösterme. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

9. Bu Davranışlar; • Aşırı, sürekli ve yaygın olmalıdır. • Aynı yaştaki diğer çocuklarla karşılaştırıldığında belirgin olarak daha fazla olmalıdır. • En az iki ortamda gözlenmelidir (ev ve okul gibi). • Belli ortam, zaman ve duruma özgü olmamalı, yaygın olarak gözlenmelidir. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

10. Bu Davranışlar; • Ayrıca çocukta bu belirtileri açıklayacak başka bir bozukluk ya da rahatsızlık olmamalıdır. • Bu tür davranışlar 7 yaştan önce görülmeli ve en az 6 aydır devam ediyor olmalıdır. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

11. Nedenleri Nedir? • Nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte Araştırmalar; Doğum Öncesi: Düşük doğum ağırlığı, Gebelikte X ışınlarına maruz kalma, Gebelikte kullanılan alkol,sigara,kafein üzerinde yoğunlaşmakta Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

12. Doğum Sonrasında İse • Beyinde meydana gelen herhangi bir zedelenme, • Yaşanılan kronik bir korku ve/veya duygusal problemler Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

13. Kan Bağının Etkisi • Anne baba da olma durumunda çocuklarında gözleme olasılığı %57 • Yakın akrabalarda görülme olasılığı %10 -%35 olarak belirlenmektedir Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

14. Görülme Sıklığı Nedir? • Genel nüfusun % 2 sinde • Çocuklarda % 3-5 oranında görülür. • Erkeklerde görülme sıklığı kızlardan daha fazladır. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

15. DEHB'ye Neler Neden Olmaz : • Çok fazla TV seyretmek, • Beslenme alışkanlıkları ve/veya bozuklukları, • Alerjiler, • Aşırı ya da az şeker tüketimi, • Kalitesiz, yetersiz ev yaşantısı, • Olumsuz okul yaşantıları. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

16. DEHB İle Birlikte Sıklıkla Görülen Bozukluklar : • 1- Özgül Öğrenme Güçlüğü : • 2- Karşıt Olma ve Karşı Gelme Bozukluğu : • 3- Tik Bozuklukları : • 4- Duygudurum Bozuklukları: • 5- Uyum Bozuklukları : Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

17. DEHB'nin Tedavisi : • DEHB doğru ve erken tanı konduğunda, hızla ve kolaylıkla tedavi edilebilen bir bozukluktur. • İlaç tedavisi, • Anne-baba eğitimi, • Bireysel görüşme, • Aile ve grup tedavisi sık kullanılan yöntemlerdir. • Bu tedavi biçimlerinden en etkilisi ve gereklisi ilaç kullanımıdır. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

18. AİLELERE ÖNERİLER • 1- Çocuğunuz ile konuşurken göz teması kurun ve sürdürün, • 2- Çocuğunuza kısa ve açık ifadeler kullanın, isteğinizin anlaşıldığından emin olun, • 3- Yaklaşımlarınızda tutarlı olmaya gayret edin, • 4- Her seferinde bir tek görev verin, çoklu ve karışık taleplerden kaçının, Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

19. AİLELERE ÖNERİLER • 5- Bir isteği yerine getirdiğinde çocuğunuzu ödüllendirin, • 6- Gerekiyorsa çocuğunuza olumlu bir yaklaşım ile tekrarlarda bulunun, • 7- Çocuğunuza ödevlerinde bir yol gösterici olarak yardım sağlayın, çalışmalarını takip edin, • 8- Kısa aralıklarla sıkılmadan çalışmasını sağlayın, • 9- Sabırlı davranmaya gayret gösterin, Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

20. AİLELERE ÖNERİLER • 10- Unutkanlığını azaltmak için bir not defterinden nasıl yararlanabileceğini öğretin, • 11- Kurallarınızı açık ve kesin olarak koyun ve uygulamaya çalışın. • 12- Öğretmeni ile müfredat programı ve gerekli görülen ödevler konusunda öğretmeniniz ile işbirliği sağlayın. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

21. AİLELERE ÖNERİLER • 13- Özellikle akademik olmayan alanlarda çocuğunuzun başarılarını vurgulayın ve kutlamak için fırsatlar yaratın. • 14- Çocuğunuzu fiziksel enerjisini kullanabileceği bir spor faaliyetine yönlendirin. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

22. AİLELERE ÖNERİLER • 15- Ev ortamını çocuğunuzun enerjisini boşaltabilmesine uygun olarak düzenlemeye çalışın. Örneğin koridoru mümkün olduğunca eşyalardan arındırarak koşabilmesi, oynayabilmesi, basket atabilmesi için imkan tanıyın. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

23. ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER • 1- DEHB olan bir öğrencinizi yakınınıza, sürekli göz ve fiziksel temas kurabileceğiniz bir yere oturtun. Kapı ve pencerelerden uzak tutun. Ancak sınıf oturma düzeni dışına çıkmayın. • 2- Olumlu bir model olun, doğru davranışlarını vurgulayarak pekiştirmeye çalışın. Her öğrencinin diğerinden oldukça farklı olabileceğini unutmayın. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

24. ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER • 3- Dikkatini dağıtacak uyarıcılar vermekten kaçının. • 4- Yarışmacı ve işbirlikçi bir yaklaşımla öğrenmesi için motive etmeye çalışın. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

25. ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER • 5- DEHB'li çocuklar kolay kolay kontrol altında tutulamazlar. Yerlerini sürekli değiştirerek ya da sürekli DEHB'li çocuklarla ilgilenerek diğer çocukların da dikkatini bu çocuklar üzerine toplamayın. Öğretim programınızda değişiklikler yaparak müfredatı çeşitlendirmeye ve akıcı hale getirmeye, sıkıcı olmasını önlemeye çalışın. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

26. ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER • 6- Aileler ile işbirliği yaparak ortak bir yaklaşım ve çalışma programı hazırlayın, öğrencinin eksikleri konusunda aileleri yönlendirerek ev ödevleri vs. ile çocuğun başarısını artırmaya çalışın. Bu durum, çocuk için de motivasyon sağlayacak ve olumlu bir pekiştireç olacaktır. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

27. ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER • 7- Öğrencinin başarısızlık, disiplinsizlik ve yaramazlık vs. gibi durumları kabullenmesi ve bu durumu kullanmasını engelleyici bir yaklaşım benimsemeye çalışın. • 8- Sıklıkla öğrencinizin davranışları konusunda yansıtıcı olun. Destekleyici bir tutum sergileyin. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

28. ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER • 9- Öğrencinin bilgisini ölçtüğünüzden emin olun, davranışlarını ve dikkatini değil. • 10- Öğrenciden sınıf içinde fiziksel hareket gerektiren işlerde yardım isteyin. Böylece öğrenci, enerjisini yararlı işlerde kullanmayı öğrenir. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

29. ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER • 11- Ders boyunca öğrenciyi pasif bir öğrenme süreci içinde uyarmak yerine, kendini kontrol etme güçlüğü yaşadığını farkkettiğinizde, öğrenciye hareket etme imkanı tanıyın. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

30. ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER • 12- Bu öğrencilere bazı görevlerde fazladan zaman tanıyın. DEHB'li öğrenciler yavaş çalışmalıdır. Kullanması için verdiğiniz fazladan zamanı ceza olarak algılamasını önleyin. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

31. ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER • 13- DEHB'li çocukların kolaylıkla hayal kırıklığı yaşayabileceğini unutmayın. Stres, baskı ve yorgunluk sonucu kontrollerini daha kolay kaybedebilir ve istenmeyen davranışlar sergileyebilirler. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

32. KAYNAKLAR • 1-Attention Deficit Hyperactivity Disorder-Information For Parents Page. 07/05/2001. http//www.allhealth.com. • 2-Attention Deficit Hyperactivity Disorder - Symptoms Page. 07/05/2001. http//www.add.about.com. • 3-Attention Deficit Hyperactivity Disorder Page. 07/11/2000. http//www.menthalhealth.com. • 4-Attention Deficit Hyperactivity Disorder Page. 08/11/2000. http//www. Lifescape.com • 5-Attention Deficit Hyperactivity Disorder Page. 03/05/2001. http//www.family.com. • 6-Attention Deficit Hyperactivity Disorder Page. 23/11/2000. http//www. Kidsource.com Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni

33. KAYNAKLAR • 7-Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Sayfası. 30/04/2001. http//www.pedam.com. • 8-Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Sayfası. 07/11/2000. http//www.mcturkiye.com. • 9-Ekşi, A. (1999) Ben Hasta Değilim: Çocuk Sağlığı ve Hastalıklarının Psikososyal Yönü, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri Ltd.Şti. • 10-Goodman,R.F.,Gurian,A.Attention Deficit Hyperactivity Disorder. 14/02/2001. http//www. Aboutourkids.com. • 11-Langone,G,K., Glickman,M,D. 2000: Talking With Kids About ADHD, Anxiety and Learning Disorders. Child Study Center, 4,(4),212-218. 12-Öktem, F. (1993) Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu. Türk Psikiyatri Dergisi, 4(2): 113-119. Yasin HACIMUSALAR Ömer Mart İ.Ö.O.Rehber Öğretmeni