PRACA Z UCZNIEM NIEPEŁNOSPRAWNYM NA LEKCJACH JĘZYKA OBCEGO 25.02.2014r.

1. PRACA Z UCZNIEM NIEPEŁNOSPRAWNYM NA LEKCJACH JĘZYKA OBCEGO25.02.2014r. Dzieci słabowidzące i niewidzące na lekcjach języków obcych-propozycje dostosowań, kryteria ocen. Zajęcia rewalidacyjne dla dzieci z niepełnosprawnością dotyczącą wzroku- przykłady ćwiczeń.

2. Przepisy prawne, a udzielana pomoc Rozporządzenie MEN z 17 listopada 2010r. w/s warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach D.U. nr 228, poz. 1489

3. w § 2. 1. powyższego rozporządzenia zostajemy zapoznani z katalogiem niepełnosprawności dotyczącym resortu oświaty Kształcenie specjalne organizuje się dla dzieci i młodzieży: 1) niesłyszących, 2) słabosłyszących, 3) niewidomych, 4) słabowidzących, 5) z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, 6) upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, 7) upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym, 8) z autyzmem, w tym z Zespołem Aspergera, 9) z niepełnosprawnościami sprzężonymi.

4. Przepisy prawne, a udzielana pomoc c.d. Rozporządzenie MEN z 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psych.-pedagogicznych. D.U. Nr173 z 2008 r. poz.1072

5. Przepisy prawne, a udzielana pomoc c.d. Na podstawie w/w rozporządzenia po przeprowadzeniu badań psychologicznych, pedagogicznych, dostarczeniu przez rodzica właściwego zaświadczenia lekarskiego oraz wypełnieniu wymaganych procedur dzieci i młodzież niepełnosprawna (m. in. niewidząca i słabowidząca) uzyskują orzeczenie do kształcenia specjalnego. Powyższe orzeczenie może być realizowane w szkole specjalnej, integracyjnej lub masowej. Jest to zapisane w jego treści w miejscu „Zalecenia” (druga strona druku).

6. Przepisy prawne, a udzielana pomoc c.d. Rozporządzenie MEN z 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach D.U. z 2013r. poz.532

7. Przepisy prawne, a udzielana pomoc c.d. § 3.1 informuje komu udziela się pomocy psychologiczno-pedagogicznej (m.in. Dzieci i młodzież niepełnosprawna), § 5 wyjaśnia kto jest odpowiedzialny za jej organizację, § 6 prezentuje jej inicjatorów, § 7 wymienia formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej, § 20-21 precyzuje w/w pomoc dla posiadających orzeczenia ( IPET) Ostatnie cztery paragrafy omawiają sprawy planu działań wspierających i karty indywidualnych potrzeb ucznia, które już nie obowiązują.

8. Przepisy prawne, a udzielana pomoc c.d. Rozporządzenie MEN z dnia 20 sierpnia 2010 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasy-fikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. Dz. U. nr 156, poz. 1046 (ostatnia zmiana dokonana 25 kwietnia 2013r.)

9. Przepisy prawne, a udzielana pomoc c.d. §10.1 dotyczy zwolnienia z nauki drugiego języka obcego ucznia z wadą słuchu, z głęboką dysleksją rozwojową, z afazją, z niepełno- sprawnościami sprzężonymi, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,

10. Charakterystyka ucznia słabowidzącego Uczniów słabowidzących b. często cechuje: • nadpobudliwość psychoruchowa, • zmienność nastroju, • zwolniony proces myślenia, • zwolnione (często znacznie) tempo pracy, • zaburzona koordynacja wzrokowo – ruchowa, • trudności w koncentracji uwagi, • trudności i ograniczenia w czasie czytania i pisania, • obniżony poziom graficzny pisma i rysunków,

11. Najbliższe otoczenie ucznia słabowidzącego i jego orientacja w przestrzeni • trening orientacji w przestrzeni - poruszanie się po szkole, w jej najbliższym otoczeniu, w klasie, • oznaczenia na ciągach komunikacyjnych (oznaczenie kontrastowym kolorem np. żółtą taśmą pierwszego i ostatniego stopnia schodów), • zachowanie stałego porządku w otoczeniu ucznia (np. krzesła powinny być dosunięte do stolików, drzwi wejściowe do klasy zamknięte albo całkowicie otwarte, plecaki i torby uprzątnięte), • na dużych przeszklonych powierzchniach naklejki z elementem graficznym.

12. Zapewnienie odpowiedniego miejsca w klasie • miejsce pracy ucznia powinno umożliwić mu swobodne poruszanie się po klasie (podejście do tablicy, mapy, planszy) • umiejscowienie takiego stanowiska powinno wynikać z następujących zasad: • uczniowie krótkowzroczni powinni siedzieć blisko tablicy i stolika nauczyciela, • w pobliżu okna powinni siedzieć uczniowie z takimi chorobami, jak: uraz naczyniówki gałki ocznej, siatkówki, nerwu wzrokowego, dróg wzrokowych, niedorozwój, • dalej od okna powinni siedzieć uczniowie dalekowzroczni, uczniowie z dalekowzrocznym i krótkowzrocznym astygmatyzmem, uczniowie ze światłowstrętem i po operacji zaćmy,

13. Zapewnienie odpowiedniego miejsca w klasie cd. • właściwe oświetlenie miejsca pracy ucznia (światło białe, najlepiej punktowe, nie wytwarzające ciepła) – zgodne z zaleceniami lekarza okulisty, • zapewnienie dodatkowego oświetlenia np. lampka z regulowanym ramieniem, • ławka z matowym blatem (zielonym, brązowym lub granatowym) – matowy blat nie odbije światła i nie spowoduje olśnienia, stanowi również kontrast dla białej kartki, • zapewnienie dziecku podpórki do czytania (płaskie ułożenie tekstu na stole powoduje wadę postawy, szybkie zmęczenie ucznia m.in. poprzez stałe napięcie mięśni ramion i szyi, następuje zły obieg krwi, co powoduje z kolei niedokrwienie oczu). Przydatne jest także tzw. „ okienko” do czytania, czyli prostokąt ciemnego kartonu z wyciętym otworem, który pozwala widzieć tylko jedną linijkę tekstu. Pomocny może być również podkładany pod czytaną stronę ciemny papier zmniejszający jego jasność lub arkusz folii, np. żółtej, umieszczany na tekście w celu uzyskania lepszego kontrastu,

14. Zapewnienie odpowiedniego miejsca w klasie cd. • zapewnienie odpowiednich pomocy optycznych (dziecko powinno mieć możliwość korzystania z lupy, monookularu, powiększalnika, odpowiedniego oprogramowania komputerowego – np. linijki brajlowskiej itp.), • umożliwienie korzystania z odpowiednich przyborów szkolnych – zeszyt gładki / o powiększonej liniaturze / segregator, odpowiednie dla dziecka narzędzie do pisania (mazak, cienkopis, czarna kredka, w ostateczności ołówek – koniecznie miękki), odpowiednie podręczniki (czcionka dostosowana do wady wzroku dziecka).

15. Dostosowanie pracy ucznia słabowidzącego na lekcjach • pozwolenie na sporządzanie notatek na lekcji z użyciem stosowanego przez dziecko sprzętu (laptopa/maszyny brajlowskiej), a w przypadku wykonywania notatek w formie pisemnej zezwolenie na użycie dyktafonu, • wydłużanie limitu czasu przeznaczonego na napisanie sprawdzianu, wykonanie polecenia (szczególnie pisemnego), • maksymalne wykorzystywanie słuchu i dotyku przez uczniów słabowidzących – słowne wyjaśnianie przez nauczyciela wszystkiego co robi, co pisze na tablicy, co jest widoczne na prezentowanej planszy), pozwalanie na dotykowe poznawanie oglądanych przedmiotów, • zapewnić dziecku indywidualne tablice gramatyczne, plansze z rozbiorami zdań, definicje trudniejszych pojęć itp. (poza prezentacją w/w w klasie),

16. Dostosowanie pracy ucznia słabowidzącego na lekcjach cd. • stosowanie (na testach, sprawdzianach) powiększonej czcionki (jej wielkość powinna być dobrana indywidualnie przez każdego ucznia) - chyba, że dziecko pracuje z lupą, • zadane ćwiczenia, teksty do przeczytania powinny być powiększone (ksero lub podręcznik z powiększonym drukiem, szczególnie ćwiczenia z miejscem na wpisanie informacji), • więcej miejsca przeznaczonego na wpisanie odpowiedzi, informacji (na kartach ćwiczeń, kserowanych szablonów sprawdzianów), • dziecko z wadą wzroku nie powinno pisać, rysować ołówkiem (należy go zastąpić wyraźniejszym kolorem np. czarną kredką lub mazakiem), • dziecko może pisać w zeszycie z pogrubioną liniaturą,

17. Dostosowanie pracy ucznia słabowidzącego na lekcjach cd. • zapoznając się z lekturami może korzystać z „biblioteki książki mówionej”/ audiobooków, • pomoce dydaktyczne w postaci rysunków powinny być schematyczne, uproszczone, • jak najczęstsze stwarzanie możliwości na ustne weryfikowanie posiadanej przez ucznia wiedzy (np. ustna możliwość poprawy sprawdzianu), w uzasadnionych przypadkach można też zastąpić pracę pisemną odpowiedzią ustną, • stosowanie przerw w pracy ucznia (częstsze wysilanie wzroku jest nieszkodliwe a nawet go trenuje, jednak wykonywanie tych samych czynności dłuższy czas męczy wzrok), powinno się wtedy wprowadzić fazy relaksu. • stosowanie na lekcji zmiennego rodzaju zajęć, ćwiczenia angażujące receptory wzrokowe nie powinny trwać dłużej niż 15 – 20 minut.

18. Ocenianie ucznia z wadą wzroku ocenie nie powinien podlegać efekt końcowy wykonanej pracy, ale przede wszystkim wywiązanie się ucznia z wymagań wynikających ze specyfiki przedmiotu (posiadanie odpowiednich materiałów – przygotowanie do zajęć, terminowość zwrotu zadanych prac domowych itp. ), uwzględnianie możliwości ucznia i włożonego przez niego wysiłku, nie należy obniżać ocen za stronę graficzną pisma (oceniać uczniów słabowidzących jak dysgraficznych).

19. Zajęcia rewalidacyjne/specjalistyczne, ich cele oraz przykłady ćwiczeń • maksymalne rozwinięcie możliwości dzieci słabowidzących w zakresie posługiwania się wzrokiem przy wykonywaniu codziennych czynności, • stymulowanie procesów poznawczych tj.: myślenia, pamięci, uwagi, • doskonalenie kompensacji polisensorycznej (ćwiczenia dotykowe, słuchowe, ruchowe), • doskonalenie umiejętności posługiwania się przyrządami optycznymi takimi jak: lupy, powiększalniki kieszonkowe i nie optycznymi (kontrast, światło „okienko”), • ćwiczenia relaksacyjne wzroku „leniwe ósemki”, palming itp. (szczegółowo opisane na stronie internetowej „Propozycje ćwiczeń opracowanych przez dr Bates`a”).

20. Ćwiczenia usprawniające funkcje wzrokowe układanie pociętych liter, rozpoznawanie liter wśród zestawów innych liter, rozpoznawanie podobnych i odmiennych liter w wyrazach, składanie sylab w sensowne wyrazy za pomocą suwaków (dopasowywanie do usłyszanego słowa), układanie wyrazów (z rozsypanki literowej), wg wzoru i z pamięci bez wzoru, składanie pociętego obrazka (połączone z ćwiczeniami słownikowymi),

21. Ćwiczenia usprawniające funkcje wzrokowe cd. tworzenie obrazka z poszczególnych elementów (połączone z ćwiczeniami słownikowymi), dopasowywanie części obrazków do całości, wyszukiwanie różnic między obrazkami, dobieranie zdań do obrazków, dobieranie wyrazów, całych wersów do słyszanego tekstu piosenki, uzupełnianie luk w wyrazach, zdaniach, tekście, zagadki, rebusy, krzyżówki.

22. Ćwiczenia słuchowe, dotykowe „głuchy telefon”, ćwiczenia z wykorzystaniem tekstów piosenek obcojęzycznych, kalambury słownikowe, „kim jestem z zawodu” – w dwóch wersjach, umówiony sygnał na usłyszane (ustalone wcześniej słowo) z potoku słów, w tekście itp., formowanie liter, całych wyrazów z kawałków drutu, pisanie wyrazów na plecach, pomoce z wykorzystaniem „przestrzennych” liter.

23. Uwagi uczniów • markery i tablica, • miejsce na wpisywanie odpowiedzi na sprawdzianie, teście, w ćwiczeniach, • sprzęt do ćwiczeń słuchowych, • powtórzenie polecenia (niekoniecznie głośniej, ale wolniej), a dłuższe polecenia podawać kolejno jako krótsze zadania, • przy prezentowaniu ilustracji ustne opisanie jej i zezwolenie na obejrzenie z bliska.

24. Informacje dodatkowe • Ośrodek Wsparcia Edukacji Osób z Dysfunkcją Wzroku w Chorzowie, ul. Hajducka 22, tel. (32) 348-30-51 • Biblioteka Centralna Polskiego Związku NiewidomychZakład Pracy Chronionej im. dr. Włodzimierza Dolańskiego 00-216 Warszawa ul. Konwiktorska 7 tel/fax 022 635-33-20email: biblioteka@biblioteka-pzn.org.plwww.biblioteka-pzn.org.pl • Polski Związek Niewidomych Okręg Śląski,41-500 Chorzów ul. Katowicka 77, tel. 32 241 3737, tel. 32 771 0922, e-mail: slaski@pzn.org.pl

25. Koła w poszczególnych miastach • Koło PZN w Rudzie Śląskiej: 41-709 Ruda Śląska ul. Chorzowska 9, tel. (32) 248-71-42, e-mail: pznrudaslaska@gmail.com • Koło PZN w Siemianowicach Śląskich: 41-100 Siemianowice Śląskie ul. Powstańców 54, tel. (32) 228-17-39 e-mail: siemianowice@slaski.pzn.org.pl www.slaski.pzn.org.pl/siemianowice • Koło PZN w Świętochłowicach: 41-600 Świętochłowice ul. Bytomska 13, tel. (32) 444-86-14, 791 448 417 e-mail: swietochlowice@slaski.pzn.org.pl www.pznswietochlowice.hpark.pl

26. Wzrok na wesoło • Pacjent pyta okulistę: - Panie doktorze, czy to prawda, że jeśli będę jadł dużo warzyw, to będę miał dobry wzrok? - Oczywiście. Weźmy na przykład takiego zająca – czy widział pan kiedykolwiek zająca w okularach? • Po zbadaniu pacjenta okulista mówi: - Proszę pana! To cud, że pan do mnie w ogóle trafił.

27. „Dla szczęścia człowieka mądrość jest ważniejsza niż wiedza”.Phil Bosmans Za uwagę dziękują: Maria Kijak – Parzybut Aleksandra Zdebik