KSIĘGOSUSZ pomór bydła pestis bovum, cattle plaque

2. KSIĘGOSUSZpomór bydłapestis bovum, cattle plaque • Ostra, wirusowa, o dużej śmiertelności choroba bydła domowego i bawołów. Na zakażenie wrażliwe są również owce, kozy i wolno żyjące przeżuwacze • Charakteryzuje się gorączką, płytkimi owrzodzeniami na błonie śluzowej dziąseł, języka, policzków i podniebienia twardego. • Surowiczy lub śluzowo-ropny wyciek z nozdrzy i worków spojówkowych oraz silna biegunka

5. Księgosuszetiologia • Wirus księgosuszu należy do rzędu Mononegavirales, rodziny Paramyxoviridae, podrodziny Paramyxovirinae, rodzaju Morbillivirus. • Morbillivirus: obejmuje obecnie wirusy: odry, księgosuszu, nosówki psów, pomoru małych przeżuwaczy, nosówki fok oraz morbiliwirusy delfinów i morświnów (wirus nosówki delfinowatych) • Szczepy wirusa księgosuszu różnią się między sobą zjadliwością, inwazyjnością i tropizmem tkankowym Katedra Epizootiologii

7. Księgosuszetiologia • Wiriony pleomorficzne o kształcie sferoidalnym, średnicy 100-150 nm lub kształtu długiej nici z wypustkami • Wrażliwy na temperaturę i światło • Wrażliwy na czynniki fizyko-chemiczne • Gnicie powoduje szybką inaktywację • W nawozie, na ścianach, podłodze nie dłużej niż 24 godziny • W mięsie dojrzewającym krótko, w mięsie solonym i zamrożonym kilka miesięcy • Skóry suszone nie są zakaźne Katedra Epizootiologii

9. Księgosuszepizootiologia • Endemicznie w Afryce oraz w południowej Azji • Wygasł w Polsce w 1920 roku • Wrażliwe bydło domowe i bawoły odpowiedzialne za utrzymanie epizootii • W rejonach endemicznych zachorowania dotyczą określonej grupy wiekowej • Bydło dorosłe - odporne po przechorowaniu lub szczepieniu, cielęta – chronione przez p.ciała siarowe Katedra Epizootiologii

11. Księgosuszepizootiologia • Najbardziej wrażliwe na zakażenie jest młode bydło w wieku około 12 m-cy • Małe przeżuwacze jako alternatywny rezerwuar zarazka • Chorować mogą wielbłądy a w Azji chorują świnie (europejskie nie chorują pomimo wrażliwości na zakażenie) • Od 1942 roku znane jest na terenie zachodnie Afryki pojęcie pomoru małych przeżuwaczy, jest to choroba powodowana przez szczepy wirusa księgosuszu, które utraciły zdolność zakażania bydła drogą naturalną Katedra Epizootiologii

13. Księgosuszepizootiologia • Przenoszenie drogą aerogenną, rzadko przez karmę lub wodę do picia • Najgroźniejsze nowo wprowadzone do stada zwierzę • Wirus nie przenika przez nie uszkodzoną skórę i błonę śluzową p.pokarmowego • Skuteczne sztuczne zakażenie przez spojówki i drogi oddechowe • Wydalanie wirusa 3 tygodnie, wyjątkowo 12 tygodni, po tym okresie organizm całkowicie uwalnia się od wirusa i jest odporny do końca życia. Brak długotrwałego nosicielstwa i siewstwa Katedra Epizootiologii

14. Księgosuszpatogeneza • Wirus wnika przez błony śluzowe górnych dróg oddechowych • Miejscem pierwotnego namnażania migdałki oraz zagardłowe węzły chłonne • Krwioobieg, zakaża głównie limfocyty i monocyty • Wiremia 1-2 dni przed pojawieniem się objawów klinicznych • Namnażanie w bł.śl. przewodu pokarmowego i oddechowego oraz płucach • Powstają nadżerki, na ich obrzeżach włóknik tworzący złogi • Biegunka, szybkie odwodnienie , ciężkie zaburzenia w krążeniu i zejście śmiertelne Katedra Epizootiologii

16. Księgosuszpatogeneza • W momencie pojawienia przeciwciał miano wirusa gwałtownie spada • Długość okresu wiremii zależy od szczepu wirusa i odporności zwierzęcia • Wydalanie wirusa ze wszystkimi wydzielinami i wydalinami, głownie z worka spojówkowego, nosa i z kałem • Wydalanie w okresie gorączkowym i przez kilka dni po ustąpieniu gorączki Katedra Epizootiologii

18. Księgosuszobjawy kliniczne • Okres inkubacji 4-7 do 15 dni i zależny od zjadliwości szczepu • Przebieg: • ostry • poronny • bezobjawowy Klasyczny przebieg: ostra gorączka, nadżerki w jamie gębowej, zapalenie żołądków i jelit, biegunka, odwodnienie, zejście śmiertelne Katedra Epizootiologii

20. Księgosuszobjawy kliniczne • Napad gorączki nagły, bez zmian na błonach śluzowych, w 2 dniu 41,5 –42°C; najpierw niepokój później apatia • Śluzawica sucha, włos nastroszony, oddechy przyspieszone, spadek wydajności mlecznej, bł.śl. zaczerwienione • Nadżerki na bł.śl. jamy gębowej, dróg oddechowych i układu moczowo-płciowego po 2-5 dniach od wystąpienia gorączki • Nadżerki powiększają się i pokrywają grubym żółtawym nalotem obumarłych komórek • W jamie nosowej śluzowo-ropna, cuchnąca, wydzielina Katedra Epizootiologii

21. Księgosuszobjawy kliniczne • Zwiększone pragnienie, rzadki kał, biegunka, odwodnienie • Kał cuchnący z domieszką mas nekrotycznych, śluzu i krwi • Oddech ciężki i bolesny, opuszczona głowa, oczy zapadnięte, grzbiet łukowato wygięty • Śmierć większości chorych zwierząt w okresie 6-12 dni od wystąpienia choroby • U krów ciężarnych - ronienia Katedra Epizootiologii

29. Księgosuszobjawy kliniczne • W formie poronnej – łagodna biegunka • Brak nadżerek w jamie gębowej • Bezobjawowo – tylko badanie serologiczne wskazują na trwające lub przebyte zakażenie U bydła w pełni wrażliwego – rokowanie niepomyślne. W przypadku wystąpienia biegunki z reguły zejście śmiertelne. Współczynnik śmiertelnośći u bydła wysokomlecznego od 95 do 99 %, u ras prymitywnych 50-66 % Katedra Epizootiologii

30. Księgosuszsekcja • Zmiany podobne jak przy BVD-MD • Zwłoki wychudzone i odwodnione • Okolica odbytu ze śladami kału • Błona śluzowa jamy gębowej – ogniska martwicy i powierzchowne nadżerki z nalotami włóknika • Bł.śl. żołądka zapalnie zmieniona z silnym nacieczeniem • Jelita cienkie silnie przekrwione z punkcikowatymi wybroczynami • Podobnie jelita grube • Pęcherzyk żółciowy silnie powiększony, wypełniony żółcią • Histopatologia mózgowia – rozsiane okołonaczyniowe nacieki limfocytarne • Pod wsierdziem w lewej komorze serca, pod nasierdziem podstawy serca i wzdłuż naczyń wieńcowych liczne wybroczyny Katedra Epizootiologii

36. Księgosuszrozpoznawanie • Wywiad, w rejonach występowania enzootycznego • Objawy kliniczne • Zmiany anatomopatologiczne • Badania laboratoryjne – obejmujące wykazanie obecności antygenów wirusa księgosuszu • Rzadziej izolacja i identyfikacja wirusa Katedra Epizootiologii

37. Księgosuszrozpoznawanie • Zwłoki nie są dobrym materiałem do badań, mało wirusa. • Wybrać 6-10 osobników z gorączką i nadżerkami • Pobrać krew na surowice i do badań hematologicznych, wymazy z worka spojówkowego oraz nekrotyczną masę z nadżerek • Ubój 2 zwierząt z tej grupy w celu pobrania węzłów chłonnych, śledziony i migdałków Katedra Epizootiologii

38. Księgosuszrozpoznawanie • Podstawowym odczynnkiem diagnostycznym jest surowica antywirusowa, uzyskana po uodpornieniu królika szczepem Yamanouchi/Nakamura III • Antygen wykrywa się w tkankach techniką przeciwwsobnej immunoelektroforezy lub odczynem precypitacji w żelu agarowym – jeżeli ujemne to • Ekstrakt z węzłów chłonnych bada się OWD – jeżeli ujemne to • 10 % zawiesiną śledziony i migdałków zakaża się wrażliwe bydło lub kozy. Okres obserwacji 3 tygodnie Katedra Epizootiologii

39. Księgosuszrozpoznawanie Rozpoznanie różnicowe: • Wirusowa biegunka bydła i choroba błon śluzowych (BVD-MD) • Pomór małych przeżuwaczy • Pryszczycę • Głowicę Katedra Epizootiologii

40. Księgosuszpostępowanie • Choroba zwalczana z urzędu i podlegająca obowiązkowi zgłaszania • Na terenach wolnych bydła podejrzanego o zakażenie nie leczy się, podlegają eutanazji, a zwłoki utylizacji • Kraje wolne – zakaż importu bydła z regionów enzootycznego występowania choroby • Możliwe zawleczenie ze zwierzętami egzotycznymi do ogrodów zoologicznych (Rzym 1951) • Ścisłe rygory zoosanitarne • Program GREP (Global Rinderpest Eradication Programme) Katedra Epizootiologii