1.12k likes | 5.53k Views
« DAVOLASH FAKULTETINING FAKULTET VA GOSPITAL TERAPIYA, TIBBIY PROFILAKTIKA FAKULTETINING ICHKI KASALLIKLAR KAFEDRASI» GOSPITAL TERAPIYA V - KURS. SIMPTOMATIK ARTERIAL GIPERTONIYA. SIMPTOMATIK ARTERIAL GIPERTONIYA.
E N D
«DAVOLASH FAKULTETINING FAKULTET VA GOSPITAL TERAPIYA, TIBBIY PROFILAKTIKA FAKULTETINING ICHKI KASALLIKLAR KAFEDRASI»GOSPITAL TERAPIYAV - KURS SIMPTOMATIK ARTERIAL GIPERTONIYA
SIMPTOMATIK ARTERIAL GIPERTONIYA HAR HIL PATOLOGIK JARAYONLAR NATIJASIDA KASALLIK SIMPTOMI SIFATIDA VUJUDGA KELADIGAN ARTERIYA GIPERTONIYASINI SIMPTOMATIK YOKI IKKILAMCHI GIPERTONIYA DEB ATALADI.
ETIOLOGIYASI 1. BUYRAK KASALLIKLARI • O'TKIR VA SURUNKALI YOYILGAN GLOMERULONEFRIT • INTERSTISIAL NEFRIT • BUYRAK POLIKISTOZI • DIABET NEFROPATIYASI • GIDRONEFROZ • SURUNKALI PIELONEFRIT • OBSTRUKTIV NEFROPATIYA • BUYRAK ARTERIYASI ATEROSKLEROZI • BUYRAK ARTERIYASI FIBROMUSKULYAR GIPERPLAZIYASI
2. DORI VOSITALARI VA EKZOGEN MODDALAR • KONTRASEPTIVLAR • GLYUKOKORTIKOIDLAR • ANTIDEPRESSANTLAR • SIMPATOMIMETIKLAR • YALLIG'LANISHGAQARSHI NOSPESIFIK MODDALAR • ALKOGOL
3. ENDOKRIN KASALLIKLAR • AKROMEGALIYA • TIREOTOKSIKOZ 3. FEOXROMOSITOMA 4. KONN SINDROMI 5. GIPOTIREOZ • GIPERPARATIREOZ 7. ISENKO-KUSHING SINDROMI
4. BOSH MIYA KASALLIKLARI • BOSH SUYAGI ICHI BOSIMINING KO'TARILISHI • MIYA O'SMASI • ENSEFALITLAR • MIYA CHAYQALISHI • MIYANING AYRIM QISMLARIDA QON AYLANISHINING BUZILISHI
5. AORTA KOARKTASIYASI 6. O'TKIR STRESS • PSIXOGEN GIPERVENTILYASIYA • GIPOGLIKEMIYA • KUYISH KASALLIGI • PANKREATIT
PATOGENEZI • SIMPTOMATIK ARTERIAL GIPERTENZIYA RIVOJLANISH MEXANIZMLARI TURLI HIL - HAR BIR KASALLIKDA FARQLANADIGAN XISLATLAR MAVJUD.
A. BUYRAK GIPERTENZIYASINI VUJUDGA KELTIRUVCHI SABABLAR • BUYRAK KALAVACHALARINING SHIKASTLANISHI NATIJASIDA RENIN ANGIOTENZIN-ALDOSTERON TIZIMI PRESSOR FAOLLIGINING KUCHAYISHI • BUYRAKNING DEPRESSOR (TOMIR TARANGLIGINI PASAYTIRISH) FAOLIYATINING PASAYISHI (PROSTOGLANDIN A MIQDORINING KAMAYISHI) • QON TOMIRLAR PERIFERIK QARSHILIGINING ORTISHI • BUYRAK KANALCHALARIDA SUV VA NATRIY REABSORBSIYASINING OSHISHI – AYLANIB YURUVCHI QON HAJMINING KO'PAYISHI – GIPERVOLEMIYA.
B. ENDOKRIN KASALLIKLARDA BA'ZI GORMONLAR AJRALISHI KO'PAYADI. • AKROMEGALIYA • FEOXROMASITOMA KASALLIGIDA BUYRAK USTI BEZI MIYA QAVATI GIPERPLAZIYASI NATI JASIDA ADRENALIN KO'P MIQDORDA AJRALADI, SIMPATO-ADRENAL SISTEMASI TONUSI ORTADI. • ISENKO-KUSHINGKASALLIGIDA BUYRAK USTI BEZI PO'STLOG'INING GIPERPLAZIYASI YOKI O'SMASI TA'SIRIDA 11-OKSIKORTIKOSTEROIDLAR SEKRESIYASI KO'PAYADI. • TIREOTOKSIKOZDA TIROKSIN VA TRIYODTI RONING GORMONLARI TA'SIRIDA YURAKNING DAQIQALIK HAJMI VA AYLANAYOTGAN QON HAJMI ORTADI VA SISTOLIK GIPERTONIYANI SODIR QILADI.
С. KLIMAKTERIK GIPERTONIYA PATOGENEZI ASOSIDA MENOPAUZA DAVRIDA FOLLIKULYAR GORMON DEPRESSOR FAOLIYATINING ZAIFLANISHI YOKI TO'XTASHI YOTADI. ESTEROGENLAR ISHLAB CHIQARILISHINING TO'XTASHI, SHUBHASIZ YANA MNS FAOLIYATINING BUZILISHIGA OLIB KELADI.
D. GEMODINAMIK GIPERTONIYA ASOSIDA YURAKNING ZARB HAJMINING KO'PAYISHI YOTADI. 1)TAKAYASU SINDROMIDAAG YALLIG'LANISH JARAYONI TA'SIRIDA BUYRAK ARTERIYALARINING TORAYISHI HAMDA AORTA DEPRESSOR SOHASINING QAMALI YUZAGA KELADI. 2) AORTANING KO'KRAK BO'LIMI KOARKTASIYASIDA(TUG'MA TORAYISHDA)ARTERIYA BOSIMINING KO'TARILISHI ASOSIDA GAVDANING YUQORI YARMI QON TOMIRLARINING LIQ TO'LISHI, QONNNING ZARBLIK VA DAQIQALIK HAJMINING KO'PAYISHI YOTADI.
3)AORTA QORIN QISMINING TORAYISHIDA GIPERTENZIYANING RIVOJLANISH MEXANIZMI BUYRAKDA QON AYLANISHINING KAMAYISHI BILAN BOG’LIQ
E. MIYA O’SMALARIDA VA UNING BA’ZI BIR ORGANIK SHIKASTLANISHIDA GIPERTENZIYA GENEZI TOMIR TONUSINI BOSHQARADIGAN MIYA PO’STLOG’I OSTI SOHALARINING TA’SIRLANISHI BILAN BOG’LIQ
F. DORI-DARMON GIPERTONIYASI PATOGENEZIDAVAZOKONSTRIKSIYA AHAMIYATLI. DORI TA’SIRIDA: • SIMPATIK NERV SISTEMASI FAOLIYATI OSHADI • QON TOMIR MUSHAKLARI TONUSI KUCHAYADI • QON IVISHI TEZLASHADI • RENIN-ANGIOTENZIN TIZIMI FAOLLASHADI • NATRIY IONI VA SUV AJRALISHI KAMAYADI, NATIJADA QON TOMIRLARI TORAYADI
KONTRASEPTIVLAR - TARKIBIDAGI ESTROGENLAR TA’SIRIDA RENIN-ANGIOTENZIN-ALDOSTERON TIZIMI FAOLLASHADI VA TANADA SUV USHLAB QOLINADI. YALLIG’LANISHGA QARSHI NOSTEROID MODDALAR – QON TOMIRNI KENGAYTIRUVCHI PROSTAGLANDINLAR SINTEZINI KAMAYTIRADI VA SUV TUTILISHINI OSHIRADI ALKOGOL - SIMPATIK NERV SISTEMASINI STIMULLAYDI, GORMONLAR SINTEZINI OSHIRADI
3) AORTA QORIN QISMINING KOARKTASIYASIDA GIPERTENZIYANING RIVOJLANISH MEXANIZMI BUYRAKDA QON AYLANISHINING KAMAYISHI BILAN BOG’LIQ
E. MIYA O’SMALARIDA VA UNING BA’ZI BIR ORGANIK SHIKASTLANISHIDA GIPERTENZIYA GENEZI TOMIR TONUSINI BOSHQARADIGAN MIYA PO’STLOG’I OSTI SOHALARINING TA’SIRLANISHI BILAN BOG’LIQ
KLINIK KO'RINISHI - ARTERIYA BOSIMI VA ASOSIY KASALLIK BELGILARI YIG'INDISI BILAN IFODALANADI.
BUYRAK KASALLIKLARIDA KUZATILADIGAN SAG: • GLOMERULONEFRIT • PIELONEFRIT • BUYRAK AMILOIDOZI • DIABET NEFROPATIYASI
ICHKI SEKRESIYA BEZLARIGA XOS SAG a) AKROMEGALIYA – GIPOFIZ ADENOMASI TA'SIRIDA KO'P MIQDORDA BO'Y O'STIRUVCHI SOMATOTROP GORMON (STG) – SOMATODIN S ISHLAB CHIQARILADI. ADENOMA “TURK EGARI”NI SHIKASTLAYDI – BUTUNLIGINI BUZADI (RENTGENOGRAMMADA, KT, MRT DA KO'RINADI) KLINIKASI: QONDA STG, FOSFOR MIQDORI KO'PAYADI, GIPERKALSIYURIYA
B) FEOXROMOSITOMA – BUYRAK USTI BEZI MIYA QAVATINING O'SMASI – KATEXOLAMINLAR KO'P AJRALADI. • AG KRIZ HARAKTERIDA, SABABI KATEXOLAMINLAR QONGA KO'P MIQDORDA NOMUNTAZAM AJRALADI. XURUJ 1 SOATDAN KAMROQ DAVOM ETADI: JISMONIY ZO'RIQISHDA, SIYDIK CHIQARILGANDA, QORINNI CHUQUR PAYPASLAGANDA KUCHAYADI. • BOSH OG'RIG'I • TAXIKARDIYA • ORIQLASH • ABDOMINAL SINDROM – OG'RIQ, DISPEPSIYA, QABZIYAT, GIPERGLIKEMIYA, KRIZ VAQTIDA QONDA KATEXOLAMIN MIQDORI YUQORI. TASHXISLASH: SKANIRLASH, UT TEKSHIRUVI, KT
C) ISENKO-KUSHING KASALLIGI – BEZ PO'STLOG'INING GIPERPLAZIYASI YOKI O'SMASI: BEZDAN KO'P MIQDORDA GLYUKOKORTIKOID (11 OKS) AJRALADI. ADOSHISHI, SEMIRISH, UYQUCHANLIK. QONDA – GIPERGLIKEMIYA, 11-OKS KO'PAYADI.
D) TIREOTOKSIKOZ - TIROKSIN, TRIYODTIRONIN KO'P AJRALADI. • QALQONSIMON BEZ KATTALASHADI • KO'Z ALOMATLARI – OFTALMOPATIYA – EKZOFTALM • TAXIKARDIYA, AD - SISTOLIK BOSIM BIR OZ KO'TARILADI, ASOSIY MODDA ALMASHINUVI KUCHAYADI.
DAVOSI • ETIOLOGIK DAVO – ANATOMIK O’ZGARISHLAR NATIJASIDA VUJUDGA KELADIGAN SAGDA(AORTA KOARKTASIYASI, FEOXROMOSITOMA, ADENOMA, BUYRAK ARTERIYASI TORAYISHI) JARROXLIK USULLARI QO’LLANILADI • SIMPTOMATIK DAVOLASHDA KONSERVATIV USULLAR QO’LLANILADI. GIPOTENZIV VOSITALAR, VAZODILATATOR, DIURETIKLAR BERILADI.
BOSQICHMA BOSQICH DAVO 1 BOSQICH • TANA VAZNINI KAMAYTIRISH • ALKOGOL ISTE'MOLINI TO’XTATISH • REGULYAR AEROB MASHQLAR • OSH TUZI ISTE'MOLINI KAMAYTIRISH • KALIY, KALSIY, MAGNIYNI YETARLICHA ISTE'MOL QILISH • CHEKISH VA YOG’LI MAHSULOTLARNI CHEKLASH
2 -BOSQICH • (AGAR AB 140/90 MM.SIM.UST KAMAYMASA) • MEDIKAMENTOZ DAVO - YONDOSH KASALLIKLARNI BARTARAF ETISH UCHUN, AGAR YONDOSH KASALLIKLAR BO’LMASA – DIURETIKLAR YOKI BETA-BLOKATORLARNI TAVSIYA QILINADI.
3 - BOSQICH • (AGAR AB 140/90 MM.SIM.UST KAMAYMASA) • PREPARAT DOZASINI OSHIRISH • PREPARATLARNI ALMASHTIRISH YOKI BOSHQA GURUH DORILARNI QO’SHISH
4 - BOSQICH • (AGAR AB 140/90 MM.SIM.UST KAMAYMASA) 2 VA 3 BOSQICHDAGI DORILARNI DIURETIKLAR BILAN BIRGA QO’LLASH