Szanse, bariery i ograniczenia w przygotowaniu i realizacji inwestycji drogowych i mostowych

1. Szanse, bariery i ograniczenia w przygotowaniu i realizacji inwestycji drogowych i mostowych Zbigniew Kotlarek Prezes Zarządu Polskiego Kongresu Drogowego Warszawa, 25 czerwca 2008 r.

2. Historyczny wymiar programu drogowego • Program budowy dróg i autostrad • przewidziany do realizacji w latach 2007- 2013 • jest naszą narodową i historyczną szansą • Udział środków unijnych w swej skali • nie powtórzy się w następnych budżetach • Skala tych zadań ma wymiar historyczny • i musi być programem Narodowym.

3. Główne uwarunkowania realizacji programu: • Problemy związane z przygotowaniem inwestycji • Uwarunkowania prawne • Biurokracja jako bariera w procesie budowy dróg • Dostępność środków finansowych • Potencjał techniczny firm projektowych i wykonawców robót • Stosowane technologie i rozwiązania techniczne • Zasoby materiałowe, wykorzystanie materiałów miejscowych i recyklingu

4. Co jest szansą programu rządowego • i programów regionalnych • Ogromna presja i oczekiwania społeczne • Znaczny stopień zaawansowania wielu projektów • na etapie przygotowania inwestycji • Determinacja osób zaangażowanych w te procesy\ • Unijna perspektywa finansowa • Przygotowanie wykonawców i producentów materiałów • do realizacji programu.

5. Jakie są ograniczenia i bariery • tempo realizacji programu jest kwestą przekroczenia punktu krytycznego - odpowiedniego (oczekiwanego) poziomu zamówień. • katalog utrudnień jest otwarty - opanowanie wybranych problemów skutkuje często pojawieniem się nowych utrudnień • kolejne okresy (rządy) generowały nowe utrudnienia • często poważniejsze od poprzednich • im dłużej się proceduje, tym bardziej osłabia się możliwości realizacyjne • zmiany polityczne i kadrowe powodują utratę wiedzy historycznej • zbyt wiele czasu schodzi na poznanie trudnych problemów • przez zmieniające się ekipy

6. Problemy związane z regulacjami prawnymi • zmieniające się prawo i potrzeba częstych aktualizacji, które są bardzo czasochłonne • prawo i jego praktyczna skuteczność • i efektywność • aktualne zmiany: prawo ochrony przyrody, • ustawa o zamówieniach publicznych, tzw. Spec-ustawa • konieczność przeprowadzenia szybkich zmian

7. Kwestie ekologiczne • brak równowagi miedzy potrzebami w zakresie • budowy infrastruktury drogowej a skalą żądań ekologicznych. • eskalacja problemów w kolejnych etapach przygotowania inwestycji spowalnia realizację zadań drogowych • zgodność prawa polskiego z dyrektywami UE • Nowe obszary „naturowe”, brak inwentaryzacji przyrodniczych, • obowiązek konsultacji projektów z organizacjami ekologicznymi • - dodatkowe utrudnienia i strata czasu

8. Potencjał wykonawczy • Biura projektowe • Nadzory • Konsultanci (ochrona środowiska,DB,PPP, doradztwo finansowe) • Wykonawcy kontraktów o potencjale pow. 200 mln • Wykonawcy kontraktów o potencjale poniżej 200 mln • Obecny poziom zamówień jest niższy od rzeczywistych możliwości realizacyjnych firm • Duże firmy walczą o małe kontrakty, małe przedsiębiorstwa walczą • o przetrwanie

9. Potrzeba uczciwych zasad w drogownictwie • Uczciwe zasady nie są zdefiniowane żadna ustawą • Zasady generalne: • Zasada uczciwej konkurencji • Eliminowanie przypadków zmowy uczestników procesów • Jasno i precyzyjnie opisane wymagania stawiane wykonawcom przez zamawiającego opisane w SIWZ • Zgodna z zamówieniem realizacja robót • Problem roszczeń (dla uzyskania wyższej wartości kontraktu) • Zasada podziału ryzyka w umowie

10. Wzrost kosztów realizacji robót • Im dłużej trwa proces przygotowania i realizacji, tym mniejszy efekt rzeczowy • Przewymiarowanie inwestycji jako skutek roszczeń władz samorządowych i uwag na etapie konsultacji społecznych - rozwiązania wykraczają poza wymagania techniczne, co skutkuje wzrostem cen (ekrany, tunele, przebudowa infrastruktury). Jest to cena uzyskania pozytywnych opinii • Niezwykle utrudniony dostęp do płatności za wykonane roboty. Najczęstszy postulat to możliwość wypłat zaliczek i płatności częściowe (szczególnie w projektowaniu)

11. Bariery materiałowe • Lata 2006-2007 kryzysowa sytuacja związana z dużą ilością kontraktów (szczególnie w odnowach nawierzchni i na zlecenie samorządów) • i wynikającym z tego brakiem kruszyw i możliwości przewozowych kolei • Lata 2007-2008 spadek ilości robót (mniej odnów, b.mało robót zlecanych przez samorządy, a duże kontrakty w fazie początkowej) • Zwiększone zapotrzebowanie pojawi się w latach 2010 - 2012

12. Nowe technologie w drogownictwie • Potrzeba wykorzystania w znacznie większej skali materiałów miejscowych • Recycling materiały odpadowe • Konieczność opracowania Specyfikacji Technicznych pozwalających • na uproszczenie procesu przygotowania i realizacji inwestycji • Przestrzeganie zasad stosowania odpowiednich standardów • dla odpowiednich kategorii dróg • Innowacyjność –większe zaangażowanie ośrodków naukowych • w proces realizacji inwestycji

13. Bariery kadrowe • Rynek wchłonął praktycznie wszystkich inżynierów • posiadających uprawnienia budowlane i projektowe • Na rynku nie ma niezagospodarowanego potencjału intelektualnego • w branży drogowej • Wzajemne „podkupywanie” kadr przez konkurujące ze sobą przedsiębiorstwa – podstawowy problem dla nowych firm w Polsce (szczególnie zagranicznych) • Duże zainteresowanie kierunkami drogowo-mostowymi na uczelniach technicznych. Wymierny efekt 5 lat po skończeniu studiów • Brak techników i szkół technicznych - problem uprawnień dla techników

14. Finansowanie inwestycji drogowych • Zasada obowiązująca w nowej projekcji opiera się • na zasadzie pre-finansowania zadań ze środków krajowych • System kontroli jest asekuracyjnie restrykcyjny – wydłużanie procedur sprawdzająco - zatwierdzających. • Skala programu wymaga zaangażowania środków prywatnych • i szersze stosowanie systemu PPP (mimo, że jest droższy), dla takich obiektów jak mosty, tunele. W przypadku wprowadzenia odpłatności • na drogach ekspresowych jest wiele odcinków, które mogą spełniać kryteria kwalifikujące je do tego systemu • Kontynuacja systemu DB.

15. Sprawność zarządzania procesami przygotowania i realizacji inwestycji • Kluczowe problemy to: • decyzje środowiskowo-lokalizacyjne • pozwolenia na realizacje zadania wraz z sprawnymi procedurami wykupu gruntów • procedury przetargowe • oraz sprawdzająco – zatwierdzające • skuteczny system płatności

16. Podsumowanie – to co najważniejsze: • Program budowy dróg w Polsce w latach 2008-2013 jest naszą historyczną i niepowtarzalną szansą . • Program ten powinien być PROGRAMEM NARODOWYM • Dziękuję za uwagę

17. www.pkd.org.pl