Koncepcja rozwoju edukacji do 2010 roku w Unii Europejskiej

1. Koncepcja rozwoju edukacji do 2010 roku w Unii Europejskiej Program prac dotyczący przyszłych celów systemów edukacji(wykorzystano materiał: Education and training in Europe: diverse systems, shared goals for 2010)

2. Dla dobra obywateli i całej Unii Europejskiej Ministrowie edukacji z krajów UE i Komisja Europejska przyjęli w dniu 14 lutego 2002 roku program dotyczący rozwoju systemów edukacji w krajach UE, z zamierzeniem zrealizowania do roku 2010 następujących celów: • osiągnąć w Europie najwyższy poziom edukacji, tak aby mogła ona stanowić wzór dla całego świata pod względem jakości i użyteczności społecznej; • zapewnić kompatybilność systemów edukacyjnych, umożliwiającą obywatelom swobodny wybór miejsc kształcenia, a następnie pracy; • uznawać w Unii Europejskiej kwalifikacje szkolne i zawodowe, wiedzę i umiejętności zdobyte w poszczególnych krajach UE; • zagwarantować Europejczykom - niezależnie od wieku - możliwość uczenia się przez całe życie (kształcenie ustawiczne); • otworzyć Europę - dla obopólnych korzyści - na współpracę z innymi regionami, tak aby stała się miejscem najbardziej atrakcyjnym dla studentów, nauczycieli akademickich i naukowców z całego świata. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

3. Dla dobra obywateli i całej Unii Europejskiej Cele te są ambitne, ale realistyczne. Wyznaczają początek nowego etapu rozwoju edukacji w Unii Europejskiej. Będą inspirować reformy, wytyczać ich kierunek oraz dynamizować postęp w każdym kraju i w całej Unii Europejskiej. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

4. Współpraca w dziedzinie edukacji Art. 149 i 150 Traktatu o Unii Europejskiej dotyczą: • promowania mobilności uczniów, studentów i nauczycieli; • rozwoju współpracy międzyszkolnej i międzyuczelnianej; • zachęcania do nauki języków obcych; • uznawania w szkołach, uczelniach i zakładach pracy tytułów i stopni naukowych, kwalifikacji oraz kompetencji zawodowych; • promowania kształcenia otwartego i na odległość. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

5. Współpraca w dziedzinie edukacji Na tej podstawie, na poziomie europejskim, prowadzi się dwojakiego rodzaju działania: • Zostały zatwierdzone i są realizowane programy Socrates i Leonardo da Vinci. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

6. Współpraca w dziedzinie edukacji • W dziedzinie edukacji podjęte zostały liczne inicjatywy, których efektem są zalecenia (np. w sprawie oceny jakości osiągnięć uczelni i szkół), komunikaty Komisji Europejskiej (np. w sprawie urzeczywistnienia idei uczenia się przez całe życie), dokumenty konsultowane z państwami członkowskimi lub inne dokumenty robocze (np. Biała Księga omawiająca zagadnienia młodzieży). Przełomowym momentem w rozwoju współpracy w dziedzinie edukacji było posiedzenie Rady Europejskiej w Lizbonie w marcu 2000 roku, rozpoczynające proces, który doprowadził do przyjęcia w roku 2002 programu prac dotyczącego realizacji przyszłych celów edukacji. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

7. Działania zainicjowane na lizbońskim posiedzeniu Rady Europejskiej Komisja Europejska przygotowała wstępny raport w sprawie przyszłych celów systemów edukacji. Ostateczna wersja raportu została przekazana Radzie Europejskiej na posiedzeniu w Sztokholmie w marcu 2001 roku. W raporcie wyznaczono następujące cele strategiczne: • poprawa jakości i efektywności systemów edukacji w UE; • ułatwienie powszechnego dostępu do systemów edukacji; • otwarcie systemów edukacji na środowisko i świat. W Sztokholmie uzgodniono, że raport ten powinien stać się podstawą szczegółowego programu prac nad celami edukacyjnymi. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

8. Program prac dotyczący przyszłych celów systemów edukacji Szczegółowy program prac dotyczący realizacji przyszłych celów systemów edukacji został przyjęty 14 lutego 2002 roku. „Program” obejmuje różne człony systemu edukacji – od szkolnictwa podstawowego przez kształcenie zawodowe do szkolnictwa wyższego – ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia ustawicznego. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

9. Cele szczegółowe w ramach trzech ogólnych celów strategicznych Program prac skupiono na trzech strategicznych celach. W szczegółowym programie prac trzy ogólne cele strategiczne podzielono na 13 szczegółowych celów oraz 42 kluczowe zagadnienia, wskazujące, jakie działania należy podjąć, aby osiągnąć cele strategiczne. Określono 13 celów. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

10. Cel 1.1: Podniesienie jakości kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli i osób prowadzących szkolenia Kluczowe zagadnienia: • określenie umiejętności, jakie powinni posiadać nauczyciele i osoby prowadzące szkolenia zgodnie z ich zmieniającą się rolą w społeczeństwie wiedzy; • stworzenie warunków, które ułatwią nauczycielom i osobom prowadzącym szkolenia wypełnianie zadań, jakie stawia przed nimi społeczeństwo wiedzy, m.in. poprzez kształcenie i doskonalenie zawodowe w kontekście zasady uczenia się przez całe życie (kształcenia ustawicznego); • zapewnienie odpowiedniego naboru do zawodu nauczycielskiego - do wszystkich przedmiotów, na wszystkich szczeblach nauczania, a także uatrakcyjnienie kształcenia i doskonalenia zawodowego; • pozyskanie do procesu nauczania i szkolenia osób, które uzyskały doświadczenie zawodowe w innych dziedzinach. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

11. Cel 1.2.: Rozwijanie kompetencji i umiejętności potrzebnych dla społeczeństwa wiedzy Kluczowe zagadnienia: • zdefiniowanie umiejętności podstawowych oraz określenie, w jaki sposób te umiejętności wraz z tradycyjnie rozumianymi umiejętnościami podstawowymi można uwzględnić w pełniejszym zakresie w programach nauczania, w jaki sposób można je zdobywać i rozwijać przez całe życie; • zapewnienie możliwości zdobycia umiejętności podstawowych wszystkim grupom i osobom, włącznie z osobami mającymi specjalne potrzeby edukacyjne i przedwcześnie przerywającymi naukę oraz osobami dorosłymi; • zachęcanie odpowiednich placówek do formalnego poświadczania umiejętności podstawowych - w celu ułatwienia kształcenia ustawicznego, a tym samym zwiększenia szans na rynku pracy. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

12. Cel 1.3.: Zapewnienie powszechnego dostępu do technologii informacyjno-komunikacyjnych Kluczowe zagadnienia: • wyposażenie szkół w odpowiedni sprzęt i oprogramowanie, w celu efektywnego wykorzystywania w praktyce edukacyjnej technologii informacyjno-komunikacyjnych i kształcenia drogą elektroniczną; • zachęcanie placówek edukacyjnych do optymalnego wykorzystywania innowacyjnych technik nauczania i uczenia się opartych na technologiach informacyjno-komunikacyjnych. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

13. Cel 1.4.: Zwiększenie rekrutacji w dziedzinach nauk ścisłych i technicznych Kluczowe zagadnienia: • rozbudzanie od najmłodszych lat zainteresowania matematyką, naukami ścisłymi i techniką; • zachęcanie młodych ludzi do kształcenia się, a następnie podejmowania pracy zawodowej – zwłaszcza naukowej i badawczej – w dziedzinach związanych z matematyką, naukami ścisłymi i techniką, albowiem przewiduje się, iż nastąpi tu niedobór wykwalifikowanej kadry; opracowanie właściwych strategii kształcenia oraz orientacji zawodowej; • zrównoważenie proporcji płci wśród osób studiujących matematykę, nauki ścisłe i techniczne; • zapewnienie odpowiedniej liczby wykwalifikowanych nauczycieli matematyki, przedmiotów ścisłych i technicznych. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

14. Cel 1.5.: Optymalne wykorzystywanie zasobów Kluczowe zagadnienia: • zwiększenie nakładów na kapitał ludzki z jednoczesnym zapewnieniem sprawiedliwego i efektywnego rozdziału dostępnych środków, w celu ułatwienia powszechnego dostępu do edukacji i podniesienia jakości kształcenia; • wspieranie rozwoju kompatybilnych systemów zapewniania jakości wykształcenia, w poszanowaniu różnorodności systemów edukacyjnych w całej Europie; • wykorzystywanie i rozszerzanie możliwości, jakie stwarza współpraca sektora publicznego i prywatnego. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

15. Cel 2.1.: Tworzenie otwartego środowiska edukacyjnego Kluczowe zagadnienia: • rozszerzanie dostępu do ofert edukacyjnych umożliwiających kształcenie ustawiczne, poprzez informację, doradztwo oraz poradnictwo w tym zakresie; • kształcenie umożliwiające osobom dorosłym efektywne łączenie nauki z innymi zajęciami oraz obowiązkami; • zapewnianie powszechnego dostępu do kształcenia zgodnie z wyzwaniami społeczeństwa wiedzy; • promowanie różnorodnych ścieżek kształcenia; • zachęcanie placówek na różnych etapach kształcenia do tworzenia sieci instytucji umożliwiających uczenie się przez całe życie. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

16. Cel 2.2.: Uatrakcyjnianie procesu kształcenia Kluczowe zagadnienia: • inspirowanie młodzieży do kontynuowania nauki po ukończeniu obowiązku szkolnego; zachęcanie osób dorosłych do ciągłego kształcenia i stwarzanie im odpowiednich do tego warunków; • opracowywanie i doskonalenie procedur oficjalnego uznawania uczestnictwa w różnych strukturach systemu kształcenia nieformalnego; • odkrywanie i sprawdzanie różnych sposobów uatrakcyjnienia nauki zarówno w obrębie systemów kształcenia formalnego, jak i nieformalnego; • promowanie kultury uczenia się oraz rozwijanie świadomości dotyczącej korzyści społecznych i materialnych wynikających z kształcenia. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

17. Cel 2.3.: Wspieranie aktywności obywatelskiej, zapewnienie równości szans i spójności społecznej Kluczowe zagadnienia: • promowanie wartości i zasad demokratycznych, w celu przygotowania obywateli do aktywnego udziału w życiu społecznym; • tworzenie warunków do wyrównywania szans w ramach systemu edukacji; • zapewnienie osobom mniej uprzywilejowanym równego dostępu do wszystkich etapów kształcenia i rozbudzanie w nich motywacji do nauki. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

18. Cel 3.1.: Wzmocnienie powiązań ze światem pracy, działalnością badawczą i społeczeństwem Kluczowe zagadnienia: • promowanie ścisłej współpracy między placówkami edukacyjnymi a środowiskiem lokalnym; • uruchamianie partnerskich przedsięwzięć z udziałem wszelkiego rodzaju placówek edukacyjnych, firm i instytucji badawczych, w celu obopólnych korzyści; • zachęcanie instytucji i osób indywidualnych do udziału w pracach nad rozwojem kształcenia i doskonalenia zawodowego, z uwzględnieniem nauczania w szkole oraz przygotowania do zawodu i szkolenia w miejscu pracy. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

19. Cel 3.2.: Rozwijanie przedsiębiorczości Kluczowe zagadnienia: • rozwijanie przedsiębiorczości poprzez promowanie inicjatywy i kreatywności w procesie kształcenia; • kształtowanie umiejętności niezbędnych do założenia i prowadzenia własnej firmy. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

20. Cel 3.3.: Poprawa sytuacji w zakresie nauki języków obcych Kluczowe zagadnienia: • zachęcanie wszystkich do nauki dwóch lub, gdzie jest to możliwe, większej liczby języków obcych oraz uświadamianie znaczenia nauki języków w każdym wieku; • zachęcanie szkół i innych placówek edukacyjnych do stosowania efektywnych metod nauczania języków oraz rozbudzanie motywacji do kontynuowania nauki języków na późniejszym etapie życia. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

21. Cel 3.4.:Rozwijanie mobilności i wymiany Kluczowe zagadnienia: • zapewnienie możliwości wyjazdu indywidualnym osobom oraz przedstawicielom placówek edukacyjnych, z uwzględnieniem osób mniej uprzywilejowanych, oraz likwidowanie wszelkich barier utrudniających mobilność; • monitorowanie liczby wyjeżdżających osób, kierunków wyjazdów oraz jakościowych wskaźników wymiany na terenie Europy; • opracowywanie metod i zasad uznawania kompetencji zdobytych podczas wyjazdów; • rozpowszechnianie informacji o edukacji europejskiej na całym świecie, wśród studentów, nauczycieli akademickich i pracowników naukowych. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

22. Cel 3.5.: Wzmocnienie współpracy europejskiej Kluczowe zagadnienia: • podniesienie efektywności procedur uznawania kwalifikacji i zapewnienie terminowego rozpatrywania wniosków o dalsze kształcenie, szkolenie i wykonywanie pracy zawodowej na terenie całej Europy; • promowanie współpracy między organizacjami i władzami odpowiedzialnymi za uznawanie kwalifikacji, w celu zwiększenia kompatybilności systemów zapewniania jakości i akredytacji; • zwiększenie przejrzystości informacji o możliwościach i strukturach kształcenia, w celu stworzenia otwartego europejskiego obszaru edukacji; • promowanie europejskiego wymiaru kształcenia. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

23. Wypracowywanie wspólnej polityki edukacyjnej Odpowiedzialność za osiągnięcie wspólnych celów spoczywa przede wszystkim na krajach uczestniczących w „Programie”. W UE, zgodnie z otwartą metodą koordynacji, Rada i Komisja Europejska będą przede wszystkim wspierały działania państw członkowskich zmierzające do udoskonalenia systemów edukacji, aby osiągnąć wspólne cele dzięki: • wykorzystaniu badań porównawczych między poszczególnymi krajami, przeprowadzanych na podstawie wspólnych wskaźników i kryteriów; • rozpowszechnianiu doświadczeń, które zadecydowały o powodzeniu działań lub eksperymentów przeprowadzonych w innych krajach, bądź zostały wypracowane na podstawie tzw. oceny koleżeńskiej z udziałem ekspertów z innych krajów. W procesie realizacji wspólnych celów, oprócz obecnych państw członkowskich UE, uczestniczyć będą kraje należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego i kandydujące do UE, a zatem łącznie 30 krajów. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

24. Ocena procesu w 2004 roku „Program” obejmuje prace realizowane do roku 2010. Rok 2010 jest odpowiedni, ponieważ reformy w dziedzinie edukacji przynoszą efekty dopiero po upływie kilku lat. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

25. Ocena procesu w 2004 roku Pośredni etap prac zaplanowano do roku 2004: • do tego czasu rozpoczną się już prace nad wszystkimi celami, a prace nad trzema celami, które rozpoczęły się najwcześniej (tj. dotyczącymi nowych umiejętności podstawowych potrzebnych dla społeczeństwa wiedzy, technologii informacyjnych oraz matematyki, nauk ścisłych i techniki), będą już najbardziej zaawansowane; • w tym okresie powinna już zostać przygotowana ostateczna lista wskaźników i kryteriów, według których oceniać się będzie postęp. Wstępny raport w sprawie realizacji programu prac dotyczącego przyszłych celów, zostanie przedłożony wspólnie przez Radę ds. Edukacji i Komisję Europejską na posiedzeniu Rady Europejskiej. W raporcie tym Komisja i Rada poddadzą ocenie całość działań, łącznie z pierwszymi osiągniętymi wynikami. Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów

26. Dziękuję za uwagę Zbigniew Bury, PCEN Rzeszów