“ Azərbaycanda S ı ğorta S i stemi : iqtisadi və sosial proseslərə multiplikator təsiri kimi ”

1. “Azərbaycanda Sığorta Sistemi: iqtisadivəsosialproseslərəmultiplikatortəsirikimi” İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi Açıq Cəmiyyət İnstitutu Yardım Fondunun (ACİYF) maliyyə dəstəyi ilə Iyul, 20, 2011

2. Azərbaycandasığortasektorunun real vəziyyətininqiymətləndirilməsi • Azərbaycanda sığorta sisteminin ÜmumiDaxili Məhsuldakı (ÜDM) payı 0,4 %, adambaşına düşən sığorta haqqı 18-19 manatdır • Sığorta mükafatlarının dünya üzrə orta göstəricisi Azərbaycandakı mükafatların səviyyəsini 15 dəfə üstələyir • Qeyri-həyat sığortasının sığorta məhsullarının həcmində aparıcı yerə məxsus olması sığorta bazarının özünəməxsus xüsusiyyətidir • Həyat sığortasının ümumi sığorta müqavilələrində payı 5 faizdən çox deyil

3. Həyat sığortası müqavilələrində öhdəliklər əsasən qısa müddətlidir • Sığorta müqaviləsi imzalayan insanlar müqavilə üzrə hüquq və vəzifələrini aydın şəkildə bilmirlər • Yerli bazarda yığım funksiyası daşıyan investisiya alətlərinin strukturunda və keyfiyyətində çatışmazlıqlar var • Sığorta tarifləri inkişaf etmiş hətta qonşu ölkələrlə müqayisədə aşağıdır

4. Qanunvericilik Bazasının Təhlili • Qanunların say etibarı ilə çox olmasına rəğmən Azərbaycanda sığorta sahəsində qanunvericilik bazası orta inkişaf səviyəsinə çatdırdılmayıb • Sığorta sektorunun inkişaf dinamikasının digər sektorlarla müqayisədə geridə qalmasında «Sığorta hаqqındа» qanundakı ciddi boşluqların da təsiri böyük olub

5. Sığorta şirkətlərinin problemləri • Ölkədə 28 sığorta, 1 təkrar sığorta şirkəti, beş broker şirkəti (dördü xarici kapitalın iştirakı ilə) var • Bu sektorun inkişaf səviyyəsi xarici ölkələrlə müqayisədə 25-30 dəfə geridə qalır • Məcmu kapitalı 1-2 milyon AZN məbləğində olan şirkətlər AXA, AIG, Groupama və digərləri ilə peşəkar səviyyədə sığorta biznesi aparmaq kimi imkanlardan məhrumdular • Sığorta şirkətlərinin çoxu kapital baxımından banklardan asılıdır

6. Azərbaycanda sığorta xidmətlərinin təsnifatı • Ölkədə sığorta iкi əsаs sаhədən: Həyаt və Qеyri-Həyаt sığortası sаhələrindən ibаrətdir • Ölkədə tibbi sığorta məhsullarından yararlananlar ayrı-ayrı adamlar yox, daha çox koorporativ müştərilərdir • Bir sıra qərb ölkələrindən (Almaniya) fərqli olaraq, tibbi xidmətlər natamam həyata keçirilir • İcbari tibbi sığorta sistemi sosial xarakterli xəstəliklərin sığorta olunmasını nəzərdə tutmur • Bazarın ən aparıcı sığorta növlərindən biri kasko-avtomobil sığortasıdır • Könüllü sığortaya görə Azərbaycan nəinki dünya keçmiş ittiffaq respublikaları arasında geri qalır

7. Azərbaycanda icbari sığorta • Azərbaycanda icbari sığorta növlərinin payına sığorta yığımlarının ümumi həcminin cəmi 20 faizi düşür • İşləməyən əhali üçün icbari tibbi sığortanın ödənilməsi məsələləri tam olaraq dəqiqləşdirilməyib • "Sığortanın icbari növləri haqqında" qanunun qüvvəyə minməsindən sonra sığorta bazarında tamamilə yeni tendensiyaların cərəyan etməsi gözlənir

8. Sığorta şirkətlərinin təklif etdikləri xidmətlər • Sığorta şirkətlərinin xidmət paketinə 40-a yaxın sığorta növü daxildir • Azərbaycanda təklif olunan sığorta xidmətləri inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə azlıq təşkil edir • Həyat sığortası üzrə ixtisaslaşmış şirkətlərin yaradılması sektorun irəliləyişi olmayıb • 2003-2008-ci illərdə sığortaçıların məcmu kapitalının həcmində 240% artım müşahidə edilib • Son 3 ildə daxili annuitet sığortası, əmək qabiliyyətinin sığortası, sağalmaz xəstəliklərdən sığorta üzrə sığorta haqqları və ödənişləri 0, 00 AZN olub • 2008-ci ildə Azərbaycanda sığorta şirkətlərinin məcmu daxilolmalarının ÜDM-yə nisbəti 1%-ə belə çatmayıb • 2011-ci ilin ilk iki ayında 27 şirkətdən 25 şirkət ödəniş həyata keçirib

9. Sığortasektorundaaparılan son islahatlarvədəyişikliklər • Ölkədə aparılan islahatların, sürətləndirilmiş iqtisadi inkişafın dinamikası ilə sığorta bazarının inkişaf səviyyəsi arasında uyğunsuzluq var • Maliyyə Nazirliyi icbari sığortanın növlərinin tətbiqi istiqamətində qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi təşəbbüsləri ilə çıxış edir

10. Beynəlxalq Təcrübə; Azərbaycan sığorta bazarının Rusiya və Türkiyə ilə müqayisəsi • Azərbaycanın sığorta sektoru nəinki Rusiya, Türkiyə, hətta Gürcüstanla müqayisədə zəif inkişaf edib • MDB ölkələrindən ÜDM-nin 68%-i və regionda toplanmış sığorta haqlarının təxminən 90%-i Rusiyanın payına düşür • Gürcüstanda tibbi sığorta digər sığorta növləri ilə müqayisədə daha dinamik inkişaf edir • Türkiyə sığorta bazarında xarici kapitalın rolu böyükdür

11. Nəticə • Azərbaycanda Milli Təkrar SığortaŞirkətinin yaradılmaması təkrar sığorta işinin müasir standartlara uyğun qurulmasında çətinliklər yaradır • Həyat sığortasının inkişafı üçün lazımi hüquqi baza yoxdur • Şirkətlərin sərbəst vəsaitlərini səhmlərin və qiymətli kağızların alınmasına yönəldilməsi sahəsində şərait yaradılmayıb • Tibbi sığortanın tətbiqi reallaşmayıb • Xarici şirkətlər bazara buraxılmır

12. Təkliflər • Tibbi sığortanın tətbiqinin genişləndirilməsi • Həyat sığortasının inkişafı • ÜTT standartlarının, kriteriyalarının tətbiqi • Əhalinin sığorta mədəniyyətinin bərpa olunması • Rusiya sığorta şirkətlərinin təcrübəsindən istifadə • Səhiyyə sistemində ciddi islahatlar • Qanunvericilik aktlarına dəyişikliklər

13. Diqqətinizə görə təşəkkür edirik www.cesd.az