Uppbygging námsbrautar og þróun námsamfélags á Neti

1. Uppbygging námsbrautar og þróun námsamfélags á Neti Dr. Sólveig Jakobsdóttir dósent KHÍforstöðumaður námsbrautar í tölvu- og upplýsingatækni Erindi flutt í HA 2.11.2001 Ljósmynd Þór (Lói) Jóhannsson, september 2000

2. Efni erindis • Hvers vegna Netnám? • Er til kennslufræði Netsins? • Hvernig kennarar í KHÍ nýta kosti Netsins • Dæmi um uppbyggingu netnáms á háskólastigi: Tölvu- og upplýsingatæknibraut í framhaldsdeild KHÍ • á hvaða kennslufræði er byggt? • uppbygging námssamfélags

3. Hvers vegna Netnám? • Rannsóknir hafa yfirleitt sýnt lítinn mun á gæðum fjar- vs. staðmenntunar. • En í síauknum mæli vill fólk geta lært það sem það þarf að læra þegar það vill! Þörf á menntun eða þjálfun “óháð” tíma og stað. • Þróun aðgengismenningar?– auðvelt aðgengi verður sífellt mikilvægara – Netið notað í sífellt meira mæli! Hefðbundir háskólar breytast í “brick & click.” • Sjá erindi Pat Rogers - eLearning: The forced evolution of higher education http://www.mennt.is/ut2001.

4. Er til kennslufræði netsins? • Hægt að nýta Netið og ýmis verkfæri (s.s. WebCT, Learningspace,..) til námskeiðsgerðar með mismunandi kennslufræði í huga (kennaramiðuð – nemendamiðuð) en hafa ætti í huga.. • http://www.ismennt.is/not/soljak/onlinetools.htm • http://www.khi.is/~soljak/fjarsyning

5. Áhrif miðla á nám og kennslu • Ágæt umfjöllun og yfirlit í M.Ed. rigerð Þuríðar Jóhannsdóttir 2001: Veiðum menntun í Netið. http://ust.khi.is/tjona/ • Atferlisfræði ~ tölvustudd kennsla (s.s. þulu- og þjálfunaræfingar/drill & practice) • Vitsmunasálarfræði ~ kennslukerfi m. innbyggðri leiðsögn (AI) • Hugsmíðahyggja ~ Piaget, Papert, LOGO ------------------------------------------------------------ • Tölvustutt samvinnunám ~Mikilvægi samskipta í námi, “dreifðir vitsmunir” - Netið

6. Netnám í KHÍ og nýting UT • UT-reynsla KHI - Þekkingar-BANKI  ! http://soljak.khi.is/utreynslakhi/ • Auðveldur aðgangur að upplýsingum • Samskipti • Ódýr birting efnis – kennarar (kennsluefni), nemendur (verkefni) • Landamæraleysi Netsins – alþjóðlegt eðli þess • Sjá ritgerð Þuríðar og erindi um gróskuna í KHÍ á http://ust.khi.is/tjona/

7. Uppbygging námsbrautar • Með vaxandi magni upplýsinga er orðið mikilvægara að sameinast um að kynna sér efni og deila þekkingu og reynslu með öðrum. • D. 15 nemar gera einnar eininga verkefni þar sem þeir safna upplýsingum tengdu sínu áhugasviði og búa úr því kynningu sem birt er og rædd = 40-50 tímar x 15 = 15-17 vinnuvikur = ~4 mannmánuðir – enginn einn (kennari) getur staðið í slíku! • Verkfæri og leiðir sem reyndar hafa verið á við námsbraut í tölvu- og upplýsingatækni í KHÍ til að mynda námsamfélög og efla fólk á sviði UT í námi og störfum.

8. Nemar tölvu- og upplýsinga-tæknibraut, KHÍ, 98-01 • Fólk sem hefur unnið og/eða vill vinna brautryðjenda-, þróunar- og/eða rannsóknarstörf á sviði UT í uppeldi og menntun. • 103 nemar byrjað úr 57 grsk., 12 frhsk (tæpur þriðjungur af skólum af þeim skólastigum), nokkrum leikskólum og öðrum skólum; • Meirihluti konur (67-82%) • Meðalaldur um 40 ár (25-62)

9. Markmið námsbrautar í tölvu- og upplýsingatækni • Meginmarkmiðið með námsbrautinni er að mennta frumkvöðla sem geta stuðlað að bættri nýtingu tölva og upplýsingatækni í uppeldi og menntun með kennslu, ráðgjöf og leiðsögn og með rannsóknar- og þróunarstörfum.  • Í náminu er lögð áhersla á samskipti, samvinnu og gangrýna umræðu og stefnt er að því að nemendahópurinn myndi öflugt námssamfélag.  Einnig er lögð áhersla á verkefnamiðað nám þar sem nemendur sýna frumkvæði og sjálfstæð vinnubrögð.  Hvatt er til að nemendur geri vinnu sína á brautinni aðgengilega og kynni hana eða birti á ýmsum vettvangi. Nemendur halda m.a. sýnismöppu/verkefnamöppu (portfolio) á vef. • Sjá nánar á námsbrautarvef http://www.khi.is/framhaldsdeild/tolvupp/

10. Nauðsynleg færni öllum í nútímaþjóðfélagi • Vera ekki hræddur við að læra nýja hluti • Vinna úr upplýsingaflóðinu á markvissan og gagnrýnan hátt, reyna að forðast “drukknun” • Vinna vel með öðrum og sjálfstætt • Breyta upplýsingum í þekkingu, nýta, koma á framfæri á skilmerkilegan hátt

11. Kennslufræði, fræðilegur grunnur • Hugsmíðahyggja • Flóknara og sveigjanlegra námsumhverfi • Efni og verkfæri hafa sem mest raungildi • Nemandi virkur, fær færi á að skapa, þróa, greina, vinna með og koma á framfæri upplýsingum • Í samvinnu við aðra - mismunandi sjónarmið koma fram sem taka þarf tillit til

12. Dreifðir vitsmunir (distributed cognition/intelligence) • Kenningin leggur áherslu á samspil einstaklinga, umhverfis og hvers kyns verkfæra.. Því er haldið fram að vitsmunaþroska einstaklingsins eigi ekki að skoða sem einangraðan heldur sem gagnvirkandi samspil við félags- og menningarbundið umhverfi, þar með talin verkfæri hvers kyns. Þetta samspil leiðir af sér sameiginlegar afurðir og eykur hæfni í samfélaginu sem dreifist eftir því sem einstaklingarnir tileinka sér hana. (Þuríður Jóhannsdóttir 2001, byggt t.d. á kenningum G. Salomon)

13. Dæmi - námsumhverfi • Námsumhverfi – samsett, flókið? Frontpage+webboard • http:// soljak.khi.is/umts00 • http://webboard.ismennt.is/~tolvupp00

14. Samskipti – staðbundnar lotur • Fræðilegi þátturinn, fyrirlestrar, umræður • Verklegi þátturinn, undirbúningur • Félagslegi þátturinn • Tengslamyndun – hópar/innbyrðis, stuðnings-, “stafrófs”, “áhuga-”; “peer mentors” • http://www.ismennt.is/not/soljak/umts/nemar.htm • http://soljak.khi.is/umts99/nemendur.htm • http://soljak.khi.is/umts00/nemendur.htm • http://soljak.khi.is/umts01/nemendur.asp

15. Samskipti – staðbundnar lotur Athugið að hvorki er hægt að fá súkkulaði frá nemendum né njóta línudans almennilega í sýndarveruleika! Sjá einnig http://soljak.khi.is/umts00 Ljósmyndir Brynhild Mathisen, 2000 sjá fleiri á http://www.ismennt.is/not/brynhild/mappa/khimyn1.htm

16. Samskipti - fjarnám • Vefráðstefnur (t.d. Webboard) – Koma á framfæri hugsunum, deila reynslu, fá heimsóknir, upplifa samfélag, öðlast rödd í því svo og í alþjóðlegu samfélagi • http://www.khi.is/~soljak/tolvusamskipti/hugsanir.htm • http://www.eun.org • Tölvupóstur – þróast yfir í tilkynningar frá kennara á póstlista og persónuleg samskipti með venjulegum pósti • Símafundir (755-7755) – kennari+nemar allt að 10, hópastarf, gott til að taka ákvarðanir • Netfundir (Netmeeting)– aðstoð t.d. tæknileg

17. Dæmi um samskipti á vefráðstefnum • “Það var fróðlegt að lesa greinina þína og umfjöllunina um hana ég er sérstaklega hugsi yfir hugleiðingum X og langar að fylgjast betur með hvernig þeim vegnar með Future kids vegna þess að það virðist vera einhver allsherjar lausn í dag.” • “Mér finnst þessi grein mjög merkileg og í henni kemur fram það sem ég hef oft velt fyrir mér. Sem er það að það virðist vera svo djúpstætt þetta sem ræður því hvernig kennarar við erum” • “Er hægt að heimfæra þessa skoðun Taylors upp á íslenskan veruleika, að þróun upplýsingatækninnar innan skólakerfisins standi og falli með fjárveitingum? Já ég held að þannig sé þessum málum háttað hjá okkur.”

18. Vefráðstefnur – skipulagning, - aðgengilegar upplýsingar? • Samskipti mjög mikilvægt að skipuleggja vel og byggja inn í námsmat! Sjá t.d. Nánar á http://www.khi.is/~soljak/tolvusamskipti • Líftími samskipta á vefráðstefnum er e.t.v. um mánuður, því er mikilvægt að reyna að greina, taka saman og birta, dæmi: • http://soljak.khi.is/umts00/afrakstur3a.htm • http://soljak.khi.is/umts99/fjar2um.htm

19. Verkefni tengd áhugamálum/ þörfum – “alvöru” áætlanir • Nemendur hvattir til að gera verkefni sem nýtast þeim í sínum störfum og tengja við sín áhugamál. Vakin athygli á styrkjamögu-leikum. Sumir fengið styrki sjá t.d.http://www.khi.is/framhaldsdeild/tolvupp/tilkynningar.htm • Áhugamál tengd notkun UT í listgreinum, dönsku, ensku, stærðfræði, samfélagsfr., kennslu yngri barna, námi og kennslu á Netinu, endur- og símenntun, sjá t.d. http://soljak.khi.is/umts99/ahugahopar.htmhttp://soljak.khi.is/umts00/afrakstur6.htmhttp://www.ismennt.is/not/soljak/umts/ahugahopar.htm • Vettvangsnám

20. Nemandi virkur - sköpun, þróun, birting • Hvatt til birtingar á efni sem nemandi hefur unnið t.d. á vef, ritgerðir/greinar, áætlanir • Frá 2000 er skylda fyrir nema á námsbraut að hafa sýnismöppu, sjá http://soljak.khi.is/umts00/nemendur.htm oghttp://www.ismennt.is/vefir/ari/nam/nemarvor01.htm

21. Dreifðir vitsmunir • Söfnun þekkingar í banka t.d. hugtök, athyglisvert lesefni, “netfæri”, mat/greiningar á rafrænu námsefni/hugbúnaði, netnotkun barna og unglinga/rannsóknir • http://soljak.khi.is/tolvuppbankar Frontpage – Access nýtt mest hingað til

22. Annað nám skipulagt mjög svipað! • Dæmi um netnám (meistaranám) við University of Illinois: CTER (Curriculum, technology and education reform) • Levin, S. R., Levin, J. L., & Chandler, M. (2001, 6.4.2001). Social and organizational factors in creating and maintaining effective online learning environments. http://lrs.ed.uiuc.edu/jim-levin/LevinAERA.html l4.7.2001. • Mat mjög jákvætt byggt á brottfalli, ánægju nemenda með námið, nýtingu náms í starfi

23. Mat á námsbraut • Brottfall 1998 og 1999: 18 og 33% (töluvert minna en útreiknað meðaltal frá 1998 fyrir fjarnám sem 40%). Helstu skýringar: of mikið vinnuálag, heilsa, fjölskylda. • Ánægja virðist mikil hjá flestum (1999-2000 hópur): fólk nefndi tengsl náms við störf, ánægju með lesefni og umræður, viðhorf breyst (meira leitandi, minna þyggjendur), opnað dyr, breytt lífi, spennandi, sem ævintýri, gildi námssamfélagsins. Ýmsar ábendingar um endurbætur komu fram sem reynt hefur verið að fara eftir. • Mörg dæmi um tengsl náms og starfa.

24. Þróunin • Samstarf við aðra skóla • Tilraunir með ný verkfæri og miðla • Reynt að koma betur til móts við þarfir fjarnema • Aukin og bætt endurgjöf og mat • Jafningja”fræðsla” • Fá fleiri kennara að brautinni

25. Nánar um brautina • Sólveig Jakobsdóttir. (Í birtingu). United we stand – divided we fall! Development of learning community of teachers on the Net.Í Designing instruction for technology-enhanced learning (ritstj. Patricia L. Rogers), bls. 228-247. Hershey, PA: Idean Group Publishing.

26. Sameinuð stöndum við.... Ljósmynd Þór (Lói) Jóhannsson, september 2001