V Krajowa Konferencja Pielęgniarek Medycyny Pracy

1. Systemowe i indywidualne wsparcie psychologiczne pracowników ochrony zdrowia – potrzeba rozwijania kompetencji komunikacyjnych i emocjonalnych pracownika w odpowiedzi na współczesne wyzwania zawodowe. V Krajowa Konferencja Pielęgniarek Medycyny Pracy pt. „Zdrowie Pracujących – Współczesne Zagrożenia”, mgr psychologii Małgorzata Moczulska, PSYCHOPLASTYKON Gdańsk, 26.04.2013 r.

2. PRZYCZYNY ROSNĄCEGO ZNACZENIA UMIEJĘTNOŚCI INTERPERSONALNYCH • zwiększająca się ilość problemów zdrowotnych, pojawiające się trudne do leczenia choroby zakaźne, choroby wynikające z niewłaściwego stylu życia, choroby cywilizacyjne, choroby psychiczne, starzenie się społeczeństwa • rozwój nauk - medycyny, biologii, technologii, ekonomii- konieczność dokonywania trudniejszych wyborów, rozwiązywania problemów i dylematów etycznych, sytuacji konfliktowych • emigracje, imigracje, migracje - przemieszczanie się po całym globie- mieszanie się ras, nacji, kultur i religii • ujawnianie się i pogłębianie kontrastów między bogatymi i biednymi, rośnie bezrobocie i bezdomność • przyspieszenie tempa życia powoduje zapotrzebowanie na szybki obieg informacji i prawidłową komunikację • coraz większa potrzeba uporządkowania praw związanych z ochroną zdrowia obywateli i profesjonalistów realizujących to zadanie

3. CHARAKTER PRACY W SEKTORZE OCHRONY ZDROWIA 1. bliskie i częste kontakty z ludźmi • zhierarchizowany układ zależności, • konieczność kontaktu z wieloma osobami zaangażowanymi w ten sam problem, 2. codzienny kontakt z chorobą • obcowanie z ludźmi potrzebującymi pomocy, • z osobami cierpiącymi, przeżywającymi silne emocje, specyficznymi partnerami komunikacji, 3. częste sytuacje stresowe, wymóg ciągłej czujności 4. ciągłe wystawienie na żądania 5. niska możliwość kontrolowania otoczenia, sytuacje nieprzewidywalne

4. 1. To nie tak, że ja nie chcę pomagać innym, ja nie jestem w stanie nic nikomu dać. 2. Zacząłem czuć niechęć do wszystkich potrzebujących mojej pomocy i nie umiem tego ukryć. 3. Nie nadaję się już do tej pracy. 1. WYCZERPANIE EMOCJONALNE 2. DEPERSONALIZACJA 3. NIESPEŁNIENIE W ROLI ZAWODOWEJ SYMPTOMY WYPALENIA ZAWODOWEGO

5. PRZECIWDZIAŁANIE SKUTKOMWYPALENIA ZAWODOWEGO • W sferze rozwoju osobistego: • zadaniowe nastawienie do rozwiązywania problemów, • asertywny monolog wewnętrzny, • konstruktywne strategie radzenia sobie ze stresem, • umiejętność relaksacji w pracy oraz efektywnego odpoczynku po pracy, • poznanie swoich reakcji i troska o samego siebie, • aktywność fizyczna. 2. W sferze relacji międzyludzkich: • troska o dobre relacje interpersonalne w miejscu pracy, • profesjonalna obsługa pacjenta, • stosowanie adekwatnych do sytuacji modeli komunikacji, • postawa asertywna.

6. PROFILAKTYKA WYPALENIA ZAWODOWEGO PRACOWNIKÓW OCHRONY ZDROWIA – Program Promocji Zdrowia Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Gdańsku • Cel programu: Poprawa jakości świadczeń medycznych poprzez wyposażenie pracowników medycznych w wiedzę i umiejętności z zakresu przeciwdziałania powstawania i rozwoju objawów wypalenia zawodowego.

7. Badania wstępne – diagnozujące skalę zjawiska wypalenia zawodowego Badania ankietowe na próbie liczącej 460 pielęgniarek, pracujących na oddziałach, przeważnie w systemie zmianowym (68,7% osób). Poziom zagrożenia ryzykiem wypalenia zawodowego wg samooceny badanych: • 73,5 % badanych potwierdziło występowanie u siebie objawów wypalenia zawodowego , • 26,5 % badanych nie zauważyło u siebie żadnych objawów.

8. Dane zebrane z ankiet, dotyczące objawów wypalenia zawodowego Badani wskazali u siebie następujące symptomy: • 58,7 % uczucie nieprzerwanego zmęczenia, • 33,0 % częste bóle głowy, • 27,8 % bezsenność, • 23,0 % trudności z koncentracją, • 20,0 % agresja, • 17,2 % zaburzenia pokarmowe, • 9,8 % unikanie kontaktu osobistego.

9. Wnioski z otwartych wypowiedzi ankietowanych • Powinno być więcej warsztatów tego rodzaju. • Powinny być takie zajęcia obowiązkowo dla przełożonych. • Potrzebne są psychologiczne konsultacje indywidualne. (mgr Anna Raj – koordynator programu)

10. Badanie ankietowe skuteczności warsztatów z profilaktyki wypalenia zawodowego wśród Pracowników Ochrony Zdrowia Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Gdańsku styczeń 2011 – marzec 2012 r. Grupa eksperymentalna – 200 osób/125 osób Grupa kontrolna – 100 osób/35 osób w sześciu szpitalach regionu (badania własne, mgr M. Moczulska – prowadząca warsztaty)

11. Czy po warsztatach odczuwasz większą satysfakcję z pracy?

12. Czy korzystasz z wiedzy i umiejętności zdobytych podczas warsztatów?

13. Czy chciałabyś, żeby takich warsztatów było więcej?

14. W jakich warsztatach chciałabyś wziąć udział w przyszłości?

15. Moja praca jest …

16. Najbardziej lubię w pracy …

17. Najbardziej przeszkadza mi w pracy …

18. Chciałabym, żeby moja praca …

19. Wspieranie pracownika poprzez rozwijanie jego kompetencji komunikacyjnych i emocjonalnych • nauka modelu komunikacji asertywnej (H. Fensterheim) i empatycznej (M. Rosenberg) – budowanie i zastosowanie konstruktywnych komunikatów, • nauka stosowania skutecznych strategii pracy nad własnymi emocjami (J. Gross).

20. Model asertywny

21. Model empatyczny – empatia nakierowana na własną osobę

22. Model empatyczny – empatia nakierowana na drugą osobę

23. Strategie pracy nad rozwojem i ekspresją własnych emocji Każdy proces emocjonalny jest rozłożony w czasie: zaczyna się, trwa i kończy w określonym momencie. To, jaki będzie skutek pracy nad emocjami, zależy od momentu, w którym włączymy działania regulujące emocje: przedwykształceniem się emocji (strategie głębokie – reinterpretacje sytuacji), czy pojej wykształceniu się (strategie płytkie – tłumienie i udawanie innej emocji).

24. Skutki stosowania strategii głębokich • reinterpretacje poznawcze, przyczyniają się do braku powstania emocji niepożądanej, przez co powodują obniżenie pobudzenia emocjonalnego, obniżenie kosztów fizjologicznych, niższy poziom doświadczania emocji negatywnych, nie wymagają od pracownika stałego monitorowania własnych stanów emocjonalnych - lepsze funkcjonowanie spostrzegania i pamięci oraz lepsze relacje międzyludzkie.

25. Skutki stosowania strategii płytkich • tłumienie jednej emocji niepożądanej i udawanie innej - pożądanej, niesie za sobą duże koszty fizjologiczne w postaci pobudzenia, oraz koszty poznawcze - słabsza pamięć, co daje, w efekcie, gorsze funkcjonowanie interpersonalne i przyspiesza rozwój objawów wypalenia zawodowego.

26. Dziękuję za uwagę.