Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

1. Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

2. R Y N E K P R A C Y

3. 1. CO TO ZNACZY BEZROBOCIE?

4. Są dwa źródła danych o sytaucji na rynku pracy: - Badania Ekonomicznej Aktywności Ludności (BAEL); - Dane z urzędów pracy.

5. BAEL (w tys.)… Ludzie w wieku produkcyjnym Bierni zawodowo (14 016) Aktywni zawodowo Pracujący [16 075 (IV kwartał 2010 r.)] Bezrobotni (1 649) BAEL (15 i więcej lat, od 2001 r. 15-74 lat)

6. BAEL (w tys.)… Ludzie w wieku produkcyjnym Bierni zawodowo (14 016) Aktywni zawodowo Pracujący [16 075 (IV kwartał 2010 r.)] Bezrobotni (1 649) Pracujący: pracują minimum godzinę tygodniowo. Bezrobotni: nie pracują, chcą pracować, mogą pracować. Bierni zawodowo: osoby w wieku 15 i więcej lat, które nie są aktywne zawodowo (np. student).

7. LUDZIE W WIEKU PRODUKCYJNYM BIERNI ZAWODOWO AKTYWNI ZAWODOWO PRACUJĄCY BEZROBOTNI Na podstawie BAEL oblicza się także: WSPÓŁCZYNNIK AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ i WSKAŹ-NIK ZATRUDNIENIA, czyli – odpowiednio - udział aktywnych za-wodowo i udział pracujących w liczbie ludności (w wieku 15 lat i więcej) ogółem.

8. LUDZIE W WIEKU PRODUKCYJNYM BIERNI ZAWODOWO AKTYWNI ZAWODOWO PRACUJĄCY BEZROBOTNI • Np., w Polsce, zgodnie z wynikami BAEL z IV kwartału 2010 r.,: • ludność aktywna zawodowo liczyła 17 724 tys. osób; • WSPÓŁCZYNNIK AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ ludności w wieku 15 i więcej lat wynosił 55,8%; • BEZROBOTNYCH było 1649 tys. osób, a zatem PRACOWAŁO 16 075 tys. osób, co oznacza, że: • WSKAŹNIK ZATRUDNIENIA był równy 50,6%.

9. LUDZIE W WIEKU PRODUKCYJNYM BIERNI ZAWODOWO AKTYWNI ZAWODOWO PRACUJĄCY BEZROBOTNI DANE Z URZĘDÓW PRACY [18-59 lat (kobiety) i 18-64 lata (mężczyźni)*] Zatrudnieni: spełniają wymogi ustawy. Bezrobotni: nie pracują, chcą pracować, mogą pracować. ----------------------------------------------------------------------------- *Zob. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytu-cjach rynku pracy (Dz. U. nr 99 z dnia 1 maja 2004 r.).

10. LUDZIE W WIEKU PRODUKCYJNYM BIERNI ZAWODOWO AKTYWNI ZAWODOWO PRACUJĄCY BEZROBOTNI ■ STOPA BEZROBOCIA jest to stosunek liczby bezrobot- nych do liczby aktywnych zawodowo. BAEL, IV kwartał 2010: 9.3%. Urzędy pracy, koniec I 2011 r. : 13,0%.

11. Bezrobocie rejestrowane (w końcu roku) i „baelowskie”a (IV kwar-tał) w Polsce w latach 1990 – 2005 (w tys.) a Liczby pisane pogrubioną czcionką. b Od 2003 r. wyniki badań są uogólniane przy wykorzystaniu danych pochodzą-cych z Narodowego Spisu Powszechnego 2002 i nie są w pełni porównywalne z wy-nikami BAEL dla okresów wcześniejszych. Źródło: Dane GUS.

12. Bezrobocie rejestrowane i „baelowskie” w Polsce w latach 1990–2008 (w tys. osób)

13. Stopy bezrobocia rejestrowanego i „baelowskiego” w Polsce w la-tach 1990-2008 (w %).

14. Stopy bezrobocia w IV kwartale 2009 r. w Polsce i w innych kra-jach (w %) Źródło: Eurostat, OECD , IMF

15. STRUKTURA POLSKIEGO BEZROBOCIA

16. STRUKTURA GEOGRAFICZNA polskiego bezrobocia [bezro-bocie rejes-trowane, koniec XII 2010 r.; średnia dla Polski 12,3%; (≈2:1).

17. Struktura geograficzna polskiego bezrobocia, grudzień 2010 r.

18. Zróżnicowanie poziomu bezrobocia w Polsce jest jeszcze bardziej wyraźne NA POZIOMIE POWIATÓW (≈10:1). Z jednej strony w woj. mazowieckim w powiecie SZYDŁOWIEC-KIM stopa bezrobocia wynosiła 35,1%, w radomskim – 29,6%;

19. Serwis internetowy Miejski ego Ośrodka Pomocy Społecznej w Szydłowcu: „Na terenie miasta i gminy Szydłowiec marazm, bezradność, brak motywacji, pesymizm, spowodowane brakiem pracy, stają się wręcz cechami społeczeństwa lokalnego. Prawie 40-sto procentowe bezrobocie powoduje, że problem ten dotyczy każdego, który albo jest bezrobotnym, albo żyje w obawie o utratę pracy w przyszłości, lub też ktoś z jego bliskich boryka się z tym problemem. Należy stwierdzić, że od 1995 r. gmina widnieje w rejes-trach powiatów zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym. Brak znaczących inwestycji, jak również brak zain-teresowania inwestorów zewnętrznych naszym regionem, rozdrob-nione i nieefektywne rolnictwo, słaba infrastruktura techniczna sprawiają, że miejsc pracy ubywa. Im dłużej osoba pozostaje bez pracy, tym trudniejsze stają się do pokonania bariery osobowoś-ciowe i charakterologiczne, spada wiara we własne możliwości i zmniejsza się zaradność życiowa, co opóźnia podjęcie pracy.”

20. Zróżnicowanie poziomu bezrobocia w Polsce jest jeszcze bardziej wyraźne NA POZIOMIE POWIATÓW (≈10:1). Z jednej strony w woj. mazowieckim w powiecie SZYDŁOWIEC-KIM stopa bezrobocia wynosiła 35,1%, w radomskim – 29,6%; w woj. warminsko–mazurskim w powiecie PISKIM – 31,5%, w bartoszyckim była równa 31,0%, w braniewskim – 30,9% w kę-trzyńskim – 28,3%, w węgorzewskim– 26,9%;

21. Zróżnicowanie poziomu bezrobocia w Polsce jest jeszcze bardziej wyraźne NA POZIOMIE POWIATÓW (≈10:1). Z jednej strony w woj. mazowieckim w powiecie SZYDŁOWIEC-KIM stopa bezrobocia wynosiła 35,1%, w radomskim – 29,6%; w woj. warminsko–mazurskim w powiecie PISKIM – 31,5%, w bartoszyckim była równa 31,0%, w braniewskim – 30,9% w kę-trzyńskim – 28,3%, w węgorzewskim– 26,9%; w woj. zachodniopomorskim w powiecie BIAŁOGARDZKIM stopa bezrobocia wynosiła 29,4%, w pyrzyckim – 27,2%, w drawskim 26,5%, w świdwińskim 27,1% w łobeskim 28,3%;

22. Zróżnicowanie poziomu bezrobocia w Polsce jest jeszcze bardziej wyraźne NA POZIOMIE POWIATÓW (≈10:1). Z jednej strony w woj. mazowieckim w powiecie SZYDŁOWIEC-KIM stopa bezrobocia wynosiła 35,1%, w radomskim – 29,6%; w woj. warminsko–mazurskim w powiecie PISKIM – 31,5%, w bartoszyckim była równa 31,0%, w braniewskim – 30,9% w kę-trzyńskim – 28,3%, w węgorzewskim– 26,9%; w woj. zachodniopomorskim w powiecie BIAŁOGARDZKIM stopa bezrobocia wynosiła 29,4%, w pyrzyckim – 27,2%, w drawskim 26,5%, w świdwińskim 27,1% w łobeskim 28,3%; w woj. pomorskim w powiecie NOWODWORSKIM – 27,9%;

23. Zróżnicowanie poziomu bezrobocia w Polsce jest jeszcze bardziej wyraźne NA POZIOMIE POWIATÓW (≈10:1). Z jednej strony w woj. mazowieckim w powiecie SZYDŁOWIEC-KIM stopa bezrobocia wynosiła 35,1%, w radomskim – 29,6%; w woj. warminsko–mazurskim w powiecie PISKIM – 31,5%, w bartoszyckim była równa 31,0%, w braniewskim – 30,9% w kę-trzyńskim – 28,3%, w węgorzewskim– 26,9%; w woj. zachodniopomorskim w powiecie BIAŁOGARDZKIM stopa bezrobocia wynosiła 29,4%, w pyrzyckim – 27,2%, w drawskim 26,5%, w świdwińskim 27,1% w łobeskim 28,3%; w woj. pomorskim w powiecie NOWODWORSKIM – 27,9%; w woj. dolnośląskim w powiecie GÓROWSKIM – 27,4%, w złoto-ryjskim – 26,5%;

24. Zróżnicowanie poziomu bezrobocia w Polsce jest jeszcze bardziej wyraźne NA POZIOMIE POWIATÓW (≈10:1). Z jednej strony w woj. mazowieckim w powiecie SZYDŁOWIEC-KIM stopa bezrobocia wynosiła 35,1%, w radomskim – 29,6%; w woj. warminsko–mazurskim w powiecie PISKIM – 31,5%, w bartoszyckim była równa 31,0%, w braniewskim – 30,9% w kę-trzyńskim – 28,3%, w węgorzewskim– 26,9%; w woj. zachodniopomorskim w powiecie BIAŁOGARDZKIM stopa bezrobocia wynosiła 29,4%, w pyrzyckim – 27,2%, w drawskim 26,5%, w świdwińskim 27,1% w łobeskim 28,3%; w woj. pomorskim w powiecie NOWODWORSKIM – 27,9%; w woj. dolnośląskim w powiecie GÓROWSKIM – 27,4%, w złoto-ryjskim – 26,5%; w woj. lubuskim w powiecie KROŚNIEŃSKIM – 27,1%, w żagań-skim – 26,6%;

25. Zróżnicowanie poziomu bezrobocia w Polsce jest jeszcze bardziej wyraźne NA POZIOMIE POWIATÓW (≈10:1). Z jednej strony w woj. mazowieckim w powiecie SZYDŁOWIEC-KIM stopa bezrobocia wynosiła 35,1%, w radomskim – 29,6%; w woj. warminsko–mazurskim w powiecie PISKIM – 31,5%, w bartoszyckim była równa 31,0%, w braniewskim – 30,9% w kę-trzyńskim – 28,3%, w węgorzewskim– 26,9%; w woj. zachodniopomorskim w powiecie BIAŁOGARDZKIM stopa bezrobocia wynosiła 29,4%, w pyrzyckim – 27,2%, w drawskim 26,5%, w świdwińskim 27,1% w łobeskim 28,3%; w woj. pomorskim w powiecie NOWODWORSKIM – 27,9%; w woj. dolnośląskim w powiecie GÓROWSKIM – 27,4%, w złoto-ryjskim – 26,5%; w woj. lubuskim w powiecie KROŚNIEŃSKIM – 27,1%, w żagań-skim – 26,6%; w woj. kujawsko-pomorskim w powiecie LIPNOWSKIM – 27%.

26. Z drugiej strony – w WARSZAWIEstopa bezrobocia równała się 3,4%, w POZNANIU – 3,5%, w SOPOCIE – 3,7%, w KATOWI-CACH – 3,8%, w KRAKOWIE – 4,7%, w GDAŃSKU, GDYNII, WROCŁAWIU - 5,4%. (Bezrobocie zarejestrowane, dane dotyczą końca grudnia 2010 r.)

27. Średnie bezrobocie w Polsce zwiększyło się w 2009 r. o około 2 pkt. proc. Jednak lokalnie sytuacja jest o wiele gorsza. Na początku 2010 r. w 90 powiatach bezrobocie przekroczyło 20% (pół roku wcześniej było ich 50). Są miejsca, gdzie liczba bezrobotnych wzrosła w 2009 r. prawie dwukrotnie...

28. WAŻNE GRUPY BEZROBOTNYCH Bezrobocie DŁUGOOKRESOWE Bezrobocie MŁODYCH i STARYCH Bezrobocie UKRYTE i FIKCYJNE

29. BEZROBOCIE DŁUGOOKRESOWE Zarejestrowani bezrobotni w Polsce według czasu pozostawa-nia bez pracy (w końcu grudnia 2009 r.; w tys.; w %) Źródło: Dane GUS.

30. W końcu 2009 r. 45,9% zarejestrowanych w Polsce osób bezrobot-nych pozostawało bez pracy 6 i więcej miesięcy, zaś pozbawionych pracy dłużej niż 12 miesięcy było 25,8% osób bezrobotnych.

31. BEZROBOCIE MŁODYCH I STARYCH Zarejestrowani bezrobotni w Polsce według wieku (w końcu grudnia 2009 r.; w tys., w %). Źródło: Dane GUS.

32. Bezrobotni do 34 lat stanowili w Polsce w końcu 2009 r. ponad poło-wę (51,6%) wszystkich bezrobotnych.

33. W roku akademickim 2002/ 2003 liczba 142 tys. BEZROBOTNYCH Z WYKSZTAŁCENIEM WYŻSZYM przewyższała roczną liczbę absolwentów studiów dziennych (134 tys.). W końcu 2005 r. wykształcenie wyższe miało już 152,4 tys. zarejestrowanych bezrobotnych w Polsce (5,5% wszystkich zarejes-trowanych bezrobotnych). W 2010 r. wyższe wykształcenie miało już 10,5 proc. bezrobotnych! (Dane GUS)

34. Przyczyny? Zdaniem wielu obserwatorów: Absolwenci nie mają praktycznych umiejętności. Brakuje im też odpowiedzialności, kreatywności, lojalności oraz umiejętności ra-dzenia sobie ze stresem. Do niskiego poziomu nauczania dochodzi zła struktura kształcenia. Wciąż uczelnie opuszczają humaniści czy spece od mar-ketingu i zarządzania, choć rynek od lat jest nimi nasycony. Wyższe wykształcenie coraz bardziej się dewaluuje.

35. BEZROBOCIE UKRYTE I FIKCYJNE Analizując sytuację na rynku pracy, należy także zwrócić uwagę na bezrobocie ukryte i bezrobocie fikcyjne. UKRYCI BEZROBOTNI to pozbawione pracy osoby, które – z różnych przyczyn – nie zarejestrowały się jako bezrobot-ne. Z kolei z BEZROBOCIEM FIKCYJNYM mamy do czy-nienia, gdy część zarejestrowanych bezrobotnych wcale nie chce podjąć pracy.

36. PRZEPŁYWY NA RYNKU PRACY Między poszczególnymi zbiorami osób na rynku pracy trwa zaska-kująco intensywny ruch. Np. w I kw. 2010 r. w Polsce napływ do zasobu bezrobocia wynosił 798 tys. osób, a odpływ 615 tys. osób. (16 075, 0 tys.) (1 649, 0 tys.) (1 649, 0 tys.) (16 075, 0 tys.) AKTYWNI ZAWODOWO (ZASÓB PRACY) (14 016, 0 tys.)

37. PRZEPŁYWY NA RYNKU PRACY Przepływy wewnątrz zbioru aktywnych zawodowo: (16 075, 0 tys.) (1 649, 0 tys.) (14 016, 0 tys.)

38. PRZEPŁYWY NA RYNKU PRACY Przepływy między zbiorem aktywnych zawodowo, a zbiorem bier-nych zawodowo: (16 075, 0 tys.) (1 649, 0 tys.) (14 016, 0 tys.)

39. PRZEPŁYWY NA RYNKU PRACY Między poszczególnymi zbiorami osób na rynku pracy trwa zaska-kująco intensywny ruch. Np. w I kw. 2010 r. w Polsce napływ do zasobu bezrobocia wynosiły 798 tys. osób, a odpływ 615 tys. osób. (16 075, 0 tys.) (1 649, 0 tys.) (14 016, 0 tys.)

40. PRZEPŁYWY NA RYNKU PRACY Między poszczególnymi zbiorami osób na rynku pracy trwa zaska-kująco intensywny ruch. Np. w I kw. 2010 r. w Polsce napływ do zasobu bezrobocia wynosiły 798 tys. osób, a odpływ 615 tys. osób. (16 075, 0 tys.) (1 649, 0 tys.) (14 016, 0 tys.)

41. PRZEPŁYWY NA RYNKU PRACY Między poszczególnymi zbiorami osób na rynku pracy trwa zaska-kująco intensywny ruch. Np. w I kw. 2010 r. w Polsce napływ do zasobu bezrobocia wynosiły 798 tys. osób, a odpływ 615 tys. osób. (16 075, 0 tys.) (1 649, 0 tys.) (14 016, 0 tys.)

42. PRZEPŁYWY NA RYNKU PRACY Między poszczególnymi zbiorami osób na rynku pracy trwa zaska-kująco intensywny ruch. Np. w I kw. 2010 r. w Polsce napływ do zasobu bezrobocia wynosiły 798 tys. osób, a odpływ 615 tys. osób. (16 075, 0 tys.) (1 649, 0 tys.) (14 016, 0 tys.)

43. 2. RODZAJE BEZROBOCIA

44. Równowaga i nierównowaga na rynku pracy W E F W* AJ LD LF 0 N RÓWNOWAGA NA RYNKU PRACY oznacza, że - przy danej pła-cy - zapotrzebowanie na pracę równa się ofercie pracy [punkt E na rysunku].

45. Równowaga i nierównowaga na rynku pracy W B A W1 C D W2 AJ LD LF 0 N NIERÓWNOWAGA NA RYNKU PRACY może być spowodowana zbyt wysokim lub zbyt niskim poziomem płac.

46. BEZROBOCIE NATURALNE I PRZYMUSOWE Równowaga i nierównowaga na rynku pracy W W B A W1 E F W* C D W2 AJ AJ LD LD LF LF 0 0 N N Równowaga na rynku pracy oznacza, że zapotrzebowanie na pracę równa się ofercie pracy [punkt E na rysunku (a)]. Istnieje wówczas BEZROBOCIE NATURALNE (odcinek EF tamże).

47. BEZROBOCIE NATURALNE I PRZYMUSOWE Równowaga i nierównowaga na rynku pracy W W B A W1 E F W* C D W2 AJ AJ LD LD LF LF 0 0 N N Równowaga na rynku pracy oznacza, że zapotrzebowanie na pracę równa się ofercie pracy [punkt E na rysunku (a)]. Istnieje wówczas BEZROBOCIE NATURALNE (odcinek EF tamże). ■NATURALNIE (DOBROWOLNIE) BEZROBOTNI należą do zasobu pracy, lecz z własnej woli (winy?) nie pracują za rynkową płacę.

48. BEZROBOCIE NATURALNE I PRZYMUSOWE Równowaga i nierównowaga na rynku pracy W W B A W1 E F W* C D W2 AJ AJ LD LD LF LF 0 0 N N Jeśli realna płaca jest wyższa od płacy, której odpowiada równowaga na rynku pracy, pojawia się BEZROBOCIE PRZY-MUSOWE [zob. odcinek AB na rysunku (b)].

49. BEZROBOCIE NATURALNE I PRZYMUSOWE Równowaga i nierównowaga na rynku pracy W W B A W1 E F W* C D W2 AJ AJ LD LD LF LF 0 0 N N Jeśli realna płaca jest wyższa od płacy, której odpowiada równowaga na rynku pracy, pojawia się BEZROBOCIE PRZY-MUSOWE [zob. odcinek AB na rysunku (b)]. ■PRZYMUSOWO BEZROBOTNI to ci aktywni zawodowo, któ-rzy nie mogą znaleźć pracy za obowiązującą na rynku płacę.

50. BEZROBOCIE NATURALNE I PRZYMUSOWE Równowaga i nierównowaga na rynku pracy W W B A W1 E F W* C D W2 AJ AJ LD LD LF LF 0 0 N N NIEDOBÓR RĄK DO PRACY [zob. odcinek CD na ry-sunku (b)] istnieje przy płacy realnej niższej od płacy równowagi.