170 likes | 471 Views
Chapter 4 Deterministik Talep altında Stok Kontrol. Fig. 4-1. US ekonomisinde stoklara yapılan yatırımın dağılımı (1999). Stok Tutma Nedenleri. Skala Ekonomisi Teslim zamanlarındaki belirsizlik Spekülasyon ve fiyatlardaki değişim
E N D
Fig. 4-1 US ekonomisinde stoklara yapılan yatırımın dağılımı (1999)
Stok Tutma Nedenleri • Skala Ekonomisi • Teslim zamanlarındaki belirsizlik • Spekülasyon ve fiyatlardaki değişim • Düzleştirme; değişken talebe karşın kapasite seviyesinin aynı kalabilmesini sağlama • Talep belirsizliği • Kontrol sistemlerini işletmenin maliyetleri.
Stok sistemlerinin karakteristikleri • Talep • Bilinebilir yada belirsiz • Zamanla değişip değişmemesi • Teslim zamanı; siparişin verilmesinden ulaşmasına kadar geçen süre. Biliniyor yada belirsiz olabilir. • Gözlem durumu; Stok Sistemi periyodik olarak veya sürekli gözleniyor olabilir. • Fazla talebin nasıl ele alındığı • Fazla talebin tamamı ertelenebilir • Tamamı kaybedilebilir • Kısmen ertelenip kısmen kaybedilir • Zamanla stoktaklanan üründeki değişiklik • Bozulma/değerini yitirme • Modasının geçmesi
İlgili Maliyetler • Stokta Tutma maliyetleri –Tutulan stok miktarıyla orantılı olan maliyetler. Aşağıdakileri içerir: a) Stoklanan fiziki mekanının maliyeti (Örn;2%) b) Vergi ve sigorta (2 %) c) Kırılma, bozulma, eskime, demode olma (1%) *d) Alternatif yatırım fırsat maliyeti (18%) (Toplam: 24%) Bir yılda stokta tutulan her 1 YTL nin maliyeti 24 kuruş. ABD de 1999 da stoklara yapılan toplam yatırım = $1.37 trilyon Örnek tutma maliyeti = 0.24x1.37=0.3288 trilyon (329 milyar) dolar. Stok hareketli bir seviyelere sahip olacaktır. Maliyet ortalama stok seviyesine göre hesaplanır. (Figur 4.2)
Fig. 4-2 Zamana göre stok hareketi
İlgili maliyetler (devamı) • Sipariş maliyeti (üretim maliyeti) • Sabit ve değişken kısımları içerir. eğim = c K C(x) = K + cx for x > 0 and C(x) =0 for x = 0.
İlgili maliyetler (devamı) • Yoksatma (ceza) maliyeti;Talebi karşılamaya yetecek stok olmadığında katlanılan maliyet: • Kaybedilen satışın karı • Ertelenen taleplerin maliyeti • Kaybedilen itibar/müşteri izlenimi maliyeti • Bu maliyet genelde karşılamayan taleble doğru orantılı alınır.
EOQ modeli (economic order quantity) • Varsayımlar: 1. Talep oranı sabittir ve bilinir; l birim/periyot. 2. Yoksatmaya izin verilmez. 3. Siparişler hemen gelir. (Bu daha sonra kaldırılacak). 4. Sipariş miktarı her bir döngüde sabit Q kadardır. (Bu politikanın optimal olduğu gösterilebilir) 5. Maliyet yapısı: a) Sipariş maliyeti (K + cx) b) Tutma maliyeti h $/birim/periyot.
Toplam birim zamandaki maliyet • Birim zaman aksi belirtilmedikçe yıl alınacak • Birim zamandaki sipariş verme maliyeti • Ortalama yıllık maliyet • Yıllık (hazırlama mly + satınalma mly+stokta tutma mly)
Optimal sipariş miktarı (EOQ) • EOQ yıllık tutma maliyetinin yıllık hazırlama maliyetine eşit olduğu noktada oluşur. • c EOQ formülünde yer almaz. Çünkü yıllık satınalma maliyeti sipariş miktarından etkilenmez. c genelde maliyetlerde göz önüne alınmaz. • EOQ Kveya göre artarken h e göre azalır • Örnek 4.1
Örnek 4.1 • Kırtasiye, kalem ısmarlayacak. Kalemleri 2 sente alıp 15 sente satmakta. Kırtasiyeye siparişi hazırlamak ve geçmek 12 dolara mal olmakta ve stokta tutma maliyeti yıllık oranı %25 tir. Talep haftada 60 ise kırtasiye her siparişte kaç tane kalem ısmarlamalıdır, siparişler arası süre nedir, yıllık stokta tutma ve sipariş verme maliyetleri nedir?
Örnek 4.1 • =60(52)= 3120, h=0,25x0,02=0,005 • EOQ= sqrt([2x12x3120]/0,005)=3870 • T=Q/ =3870/3120=1,24 yıl • Ortalama yıllık stokta tutma maliyeti • h(Q/2)=0,005(3870/2)=9,675 • Ortalama yıllık hazırlık maliyeti • K /Q=12x3120/3870=9,675